Телефондай рахана

И йикъара Россиядин Президент В.Путинани Франциядин прези­дент Э.Макрона, телефондай рахуналди, Ливияда авай гьалар веревирдна. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.

Кьве терефдини сада-садаз сиясатдин месэлаяр гьялунин, амадагвилин алакъаяр хуьнин, кризисдин гьалар пайгардик кутунин крара куьмек гуз гьазур тирди тестикьарна. Идалайни гъейри, президентри Ливиядин гьакъиндай Берлинда тешкилдай международный конференция агалкьунралди кьиле тухуник пай кутадайвал я. Уьлквейрин регьберри Украинадин, Сириядин ва Ирандин гьалариз талукь месэлайрикайни ихтилат кудна.

Кьилди къачуртIа, Ирандин къваларив арадал атанвай къизгъин гьалариз талукь яз Россиядинни Франциядин президентри къалмакъалрик квай вири терефри сабурлувал хуьн чарасуз тирди къейдна. Президентар ихтилатар мадни давамар хъувунин меслятдал атана.

Эвездин такьатар вахчуз кIанзава

США-дин президент Д.Трампа малумарайвал, США-ди Иракда военный базаяр ва Багъдадда векилхана эцигуниз харж авур такьат­рин эвез чпиз хгун герек яз гьисабзава. Адан фикирдалди, Америкадин кьушунар а уьлкведай анжах а такьатар эвез хъувурла экъечIда­. Ихьтин фикир ада “Fox News” телеканалдай раижна.

Трампа къейд авурвал, Иракдин гьукумдарри Америкадин кьушунар уьлкведай ахкъудунин гьакъиндай малуматар чукIурзава, ам­ма и месэла кьилдин заседанийрал къарагъарзавач. Адан фикирдалди, Вашингтондивай США-дин банкара авай Иракдин счетрилай мажбуридаказ такьатар вахчуз жеда. Ихтилат алай вахтунда США-да хуьзвай Иракдин 35 миллиард доллардикай физва. “Заз чиз, абур эвездин такьатар хгунал рази жеда. Акси дуьшуьшда чи кьушунар Иракда амукьда”, — лагьана Трампа.

Идалай вилик Иракдин парламентди уьлкведин мулкарал алай къецепатан вири кьушунар ахкъудунин къарар кьабулна. Кьилди къа­чуртIа, алай вахтунда Иракда США-дин, Великобританиядин, Франциядин, Германиядин ва Европадин маса уьлквейрин аскерар ава. Чара уьлквейрин кьушунар чпин мулкарай ахкъудунин къарар 3-январдиз Багъдадда Ирандин “Аль-Кудс” махсус подразделенидин генерал К.Сулеймани Америкадин аскерри яна кьинихъ галаз алакъалу ийизва.

ЦIийи къиметар

Россиядин мектебра кIелзавайбурув гила асул умуми ва юкьван­ умуми образованидин гьакъиндай аттестат цIийи жуьреда вахкуда. “Новости” РИА-ди хабар гузвайвал, ихьтин фикир РФ-дин просвещенидин министр Ольга Васильевади лагьана.

Адан гафаралди, цIийи къайдайрал асаслу яз, муаллимривай музыкадин, физкультурадин ва шикилрин тарсарай выпускникриз “кьабулна” (зачет) лагьана къейднавай саягъда къимет эцигиз жеда.

“Зи хсуси фикир я: чукурун, хкадарун, суьретар чIугун, манияр тамамарун гьар са аялдин рикI алай крар я. ГьакI ятIани, вирибурулай “вадар” къачуз алакьзавач, амма аттестатда мани тамамарунин сес авач лугьуз, аялдиз пуд эцигун, зи фикирдалди, дуьз туш”, — лагьана О.Васильевади. Къейд авурвал, цIийи жуьредин къиметар кардик кутун мектебдин ихтиярда амукьда.

Багьа хьанва

2019-йисуз Россияда виридалайни гзаф багьа хьайи недай суьрсетрик чIахар ва пахлаяр акатзава. Росстатдин делилралди, йисан­ къене и суьрсетар 15,2 процентдин багьа хьана. Недай затIарикай икьван гзаф мад са шейни багьа хьанач. ГьакIни дуьдгъвер (ам 10 процентдин), фу (6,3 процентдин), нек ва некIедикай гьазурнавай затIар (6,1 процентдин), кинияр (5,7 процентдин), балугъ ва гьуьлуьн суьрсетар (5,2 процентдин) багьа хьайи затIарик акатзава.

Гьа са вахтунда 2019-йисуз недай затIарикай ужуз хьайибурни ава. Абурун жергедик шекер (30,8 процент), вечрен какаяр (5 процент), семечкайрин чIем (2,9 процент) акатзава.

Недай суьрсетрилай гъейри, алатай йисуз маса затIарин, къуллугърин къиметарни багьа хьана. ПIапIрусар (11 процентдин), инсанар тухудай улакьрин билетрин къиметар (6,1 процентдин) ва канализациядай гузвай гьакъидин кьадар (6 процентдин) артух хьана.

Бинесуз теклиф

Иранда Boeing 737-800 ягъунихъ галаз алакъалу яз, Украинадин СНБО-дин (милли хатасузвилин ва оборонадин совет) секретарь А.Турчинова Россиядиз жаза гун теклифна. Адан фикирдалди, мусибатдин дуьшуьшдиз гьазурвал акунин карда гуя Москвадин иштираквални аваз хьун мумкин я. Вичин миллетбазвилин бинесуз ихтилат ада “Facebook” соцсетда кхьена. “Яна кукIварай Украинадин “Боингдин” патахъай неинки Ирандин, гьакI РФ-дин кьиле авайбуруни жаваб гун герек я”, — малумарна Турчинова.

Ада къейд авурвал, им Россиядин ракетадалди тергнавай кьвед лагьай “Боинг” я. Турчинован гафаралди, адалатлувилелди ахтарми­шунин кIвалахар тухун ва неинки Иран, гьакI адаз военный рекьяй амадагвалзавай Россияни жавабдарвилиз чIугун патал Украинади ООН-дин Хатасузвилин советдивай нубатдинди тушир заседание кьиле тухун истемишун герек я.

Къейд ийин, 176 инсан авай Украинадин лайнер 8-январдиз Тегерандин аэропортунай лув гайидалай кьулухъ са тIимил вахтундилай кукIвар хьанай. 10-январдиз Тегеранди лайнер хатадай ягъайди хиве кьуна. Жавабдарвал КСИР-ди (Корпус стражей исламской революции) вичин хивез къачуна.

Гьазурайди — К.Ферзалиев