Виридалайни ерилу рекьер
Россиядин гьи региондин рекьер къанундин истемишунрив кьурбур ятIа, гьадаз талукь делилар Росстатди малумарнава. “Lenta.ru” чешмеди хабар гузвайвал, а делилар ведомстводин сайтда чапнава.
ИкI, Росстатдин делилралди, виридалайни хъсан еридин шегьре рекьер Москвада ава. Меркездин 97 процент рекьери еридин жигьетдай истемишунриз жаваб гузва. Кьвед лагьай чкадал Ханты-Мансийскдин автономный округ ала (84,5 процент). Ставрополдин крайдин (74,9 процент), Красноярский крайдин (71,4 процент), Ингушетия республикадин (70,4 процент) рекьерни хъсанбурун жергеда ава.
Еридин жигьетдай хъсан тушир рекьер Марий Эл республикада, Саратовдин областда, Калмыкияда, Архангельскдин ва Магадандин областра, Алтайда, Крымда ава. Воронеждин, Тюмендин, Пензадин, Москвадин, Белгороддин областрин, Хакасиядин, Санкт-Петербургдин, Ямало-Ненецкий ва Чукотский автономный округрин 60-70 процент рекьери лазим къайдайриз жаваб гузва.
Къейд ийин, алай йисан августдин вацра Россиядин премьер-министр Д.Медведева экономикадин рекьяй уьлкведин кар алай вири центраяр мукьвал тир вад йисуз йигиндаказ фидай улакьрин рекьерихъ галаз алакъалу хьун герек тирди лагьанай.
Регионрин рекьер цIийи хъувунин месэла “Улакьрин хатасуз ва ерилу рекьер” милли проектдин кьилин макьсадрикай сад я.
Есирар вахкудайвал я
Туьркиядин оборонадин министр Х.Акара малумарайвал, есирда кьунвай сирияви аскерар элкъвена вахкуниз талукь шартIар Анкаради Москвадихъ галаз веревирд ийизва. Идакай “TRT Haber” чешмеди раижнава.
Акаран гафаралди, алай вахтунда аскерар Сириядин президент Б.Асадав вахкун патал Россиядихъ галаз рахунар кьиле физва. Къейдзавайвал, есирвиле гьатнавай аскеррик хер хьанвайбурни ква. Туьркиядин оборонадин министерстводин вилик ихьтин тапшуругъ эцигнавайди президент Р. Эрдоган я. Министрди алава хъувурвал, Туьркиядин терефди Сирияда кьиле тухузвай женгинин “Ислягьвилин чешме” гьерекат давамарзава.
Къейд ийин, 29-октябрдиз туьркерин яракьлу къуватри, кьушунрин аскерри Сириядин са шумуд аскер есирвиле кьурдакай малумарнай.
Медицинадин гьаларикай
Россиядин здравоохраненидин къурулуш вичивай вичиз куьмекиз ва чарасуз тир дережа хуьз тежедай гьалда ава. Идакай РФ-дин Президент В.Путинан пресс-секретарь Д.Пескова “Россия 1” телеканалдай раижна.
Адан гафаралди, цIуд йисан девирда уьлкведин медицина лазим тир нетижайрив агакьнач. Идахъ галаз алакъалу яз, система тамамвилелди къайдадик квачирди малум жезва. Къейд авурвал, месэла анжах материалрин жигьетдай таъмин хьунилай аслу туш. Маса къачунвай алай аямдин тадаракрикай духтурри менфят къачун патал абур гьазурунни герек я. Четинвал мадни адахъ галаз алакъалу я хьи, Пескован фикирдалди, духтурриз хуьрериз ва яргъал регионриз кIвалахиз физ кIанзавач.
Идалай вилик вице-премьер Т.Голиковади здравоохраненидин цIийивилерин нетижаяр критика авунай. “Ачухдаказ лагьайтIа, медицинадин рекьяй гьалар цIийи хъувунин серенжемар гзаф регионра агалкьунар авачир тегьерда кьилиз акъуднава”, — къейднай ада.
Тахсир кутуна
США-дин Конгрессдин палатадин векил Тулси Габбарда Америкадин президент Д. Трампак тахсир кутуна. Адан фикирдалди, США-дин регьбердиз Сириядин нафт квай чкаяр чапхунчивилелди кьаз кIанзава. Идакай “Fox News” телеканалди малумарна.
Къейдзавайвал, Т. Габбард Демократический партиядин патай США-дин президент жез кIанзавай кас я. Адан гафарай, Трампа яракьлу аскерар Сирияда террористрин кIеретIрихъ галаз женг чIугун патал ваъ, США-диз талукь тушир нафт квай чкайрин къаравулда акъвазун патал тунва. Ада къейдзавайвал, Сириядин халкь яшайиш кьиле тухун патал чарасуз тир ресурсрин асас чешмедикай магьрум хьун мумкин я. Ада Америкадин аскерри сифте нубатда милли хатасузвал таъминарун лазим тирдакай лагьана. Сиясатчидин фикирдалди, гужуналди масадан шей къакъудунин гьерекатри америкави аскерар беябурда.
2-ноябрдиз Трампа США-дин аскерар Сириядин сергьятрин къаравулда акъваз тийидайдакай, амма абурун нафтIадал гуьзчивал тухудайдакай малумарнай. Америкадин генерал М. Миллиди тестикьарайвал, уьлкведин аскерри Дейр-эз-Зор вилаятда авай нафтIадин “Conoco” тешкилатдин майданрал къаравулвал тухуда.
Октябрдин эхирра Россиядин военный ведомстводи США-дик Сириядин нафт къачагъвилелди чуьнуьхунай тахсир кутунай. Чинеба бензин тухузвай улакьрал Америкадин аскерри гуьзчивалзава.
Аксивилери зиян гузва
Норвегиядин чиновник В.Рагнхильда малумарайвал, Россиядиз акси санкцийрин нетижалувиликай ва, мумкин я, абур къуватдай вегьиникайни фикирдай вахт алукьнава. Ада вичин “Россиядиз акси санкцияр кьулухъ элкъуьрдай вахт алукьнавачни?” кьил ганвай макъала “iFinnmark” чешмеда чапнава.
Адан фикирдалди, Россиядин аксина малумарнавай сергьятламишунин серенжемар къуватдай вегьин герек я. Вучиз лагьайтIа, абуру кIвалахни ийизвач, идалайни гъейри, абуру Норвегиядин бизнесдиз вилик финин карда манийвални гузва. Гьаларни алакъаяр муракаббуруз элкъвенватIани, ада къейд авурвал, россиявияр дустар ва къуншияр яз амукьда ва абуруз акси яз санкцияр малумарун къариба ва тIебиисуз гьерекатар я.
Гьазурайди — К. Ферзалиев
