29-сентябрдиз 95 йисан яшда аваз тарихдин илимрин доктор, профессор, Россиядин Федерациядин ва Дагъустан Республикадин илимрин лайихлу деятель, Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчи, тIвар-ван авай кавказоведрикай сад яз хьайи Хидир Хидирович Рамазанов рагьметдиз фена. Х.Рамазанова тарихдин илим вилик тухуник ва педагогвилин илимдин кадрияр гьазуруник еке пай кутуна.
Х.Х.Рамазанов 1925-йисуз Кьурагь райондин Усарин хуьре дидедиз хьана. 1941-йисуз, 16 йисан яшда аваз, ам гуьгьуьллудаказ СССР-дин Гьуьлерин дяведин флотда къуллугъиз фена. Гьуьлерин дяведин кьушунрин жергейра ада 7 йисуз къуллугъна, нациствилин Германиядиз ва милитариствилин Япониядиз акси дяведа активдаказ иштиракна. 1948-йисуз, Яракьлу Къуватрин жергейрай ахъай хъувурдалай гуьгъуьниз, Х.Рамазанов Дагъустандин педагогвилин институтдин (гилан Даггосуниверситет) тарихдин факультетдик экечIна. КIелзавай вири йисара ада Сталинский стипендия къачуз ва общественный уьмуьрда активдаказ иштиракиз хьана.
Вуз лап хъсан къиметар аваз акьалтIарай 1952-йисуз Х.Рамазанов СССР-дин АН-дин Дагъустандин филиалдин аспирантурадик экечIна. Ада кандидатвилин, гуьгъуьнлай докторвилин диссертацияр агалкьунралди хвена. 50-йисалай гзаф девирда Хидир Хидировичан илимдинни педагогвилин ва общественный кIвалах Дагъустандин госуниверситетдихъ галаз алакъалу хьана. Гьа ина ада къанни вад йисан девирда тарихдинни филологиядин ва тарихдин факультетрин деканвилин везифаяр тамамарна.
Профессор Х.Х.Рамазанова уьлкведин кавказоведение вилик тухуник виле акьадай хьтин пай кутуна. Адан къелемдикай 350-далай виниз илимдин кIвалахар, гьа гьисабдай яз агъадихъ галай монографияр хкатна: “Реформайрин девирда Дагъустан яшайишдинни экономикадин жигьетдай виликди фин”, “Кьиблепатан Дагъустандин тарихдин очеркар”, “Реформайрин девирда Дагъустандин хуьруьн майишат ва промышленность”, “Дагъустанда пачагьдин гьукумдин колониячивилин сиясат”, “Ярагъ Мегьамед — Кавказдин халкьарин азад ийидай женгинин руьгьдин регьбер”, “Шамилан девир” ва мсб.
Х.Х.Рамазанова женгера ва зегьметда къалурай кьегьалвилер Ватандин дяведин, Зегьметдин Яру Пайдахдин орденралди, 20 медалдалди ва вишелай виниз гьуьрметдин грамотайралди къейдна. 2002-йисуз Хидир Хидировичан тIвар Москвада чапдай акъуднавай «Россиядин лап хъсан ксар» энциклопедияда гьатна. 2005-йисуз Х.Х.Рамазанов Дуствилин орден гун патал къалурна. 2014-йисуз Дагъустандин госуниверситетдин илимдин советди Хидир Хидирович ДГУ-дин лайихлу профессорвиле хкяна.
“Лезги газетдин” редакциядин коллективди Хидир Хидировичан багърийриз, вири мукьва-кьилийриз дериндай хажалат чIугунивди, башсагълугъвал гузва.
