12-январдиз Дербент шегьердин администрацияда Дагъустандин государстводин секретарь Хизри Абакаров республикадин Кьиблепатан мулкунин округдик акатзавай муниципалитетрин кьилерихъ галаз  гуьруьшмиш хьана. Мярекатда РД-дин чилерин ва эменнидихъ галаз алакъалу месэлайрай министр Заур Эминова, РД-дин тIебиатдин ресурсрин ва экологиядин министр Рагьман Гьамидова, республикадин тарифрин рекьяй къуллугъдин руководитель Камил Алигъалбацева иштиракна.  Совещанидал вилик эцигнавай асул месэла зирзибил вахчунин ва терг авунин кIвалах  михьиз кIватунин мумкинвилин вилик пад кьун патал кьабулун лазим серенжемриз талукьди тир.

Хизри Абакарова рикIел хкайвал, 2019-йисан 1-январдилай Да­гъустан яшайишда арадал къвезвай кIеви амукьайрив эгечIдай цIийи къайдадал элячIнава. Республика ругуд паюниз пайнава, ан­ра региондин 4 операторди кIва­лах­зава. Абур РД-дин тIебиат­дин ресурсрин ва экологиядин минис­терстводи тайинарнавайбур я. Кьиблепатан мулкунин округдин региондин оператор “Экологи-Ка” ООО я. 2018-йисан гатуз Дербентда зирзибил вахчунин ва терг авунин кIвалах михьиз кIват хьун себеб яз, региондин оператор ше­гьерда вичин везифайрив тайинарнавай вахтунилай фад — 2018-йисан августдилай эгечIнай. Амма, региондин оператор пайда хьана-тIани, зирзибил вахчунихъ ва терг авунихъ галаз алакъалу четин месэлайрин кьадар гьам Дербентда, гьамни вири ЮТО-да тIимил хьанач.

“Кьиблепатан мулкунин округдин шегьеррин ва районрин администрацияр зирзибилдихъ галаз чпин къуватралди  женг чIугуниз  ва амукьаяр масаниз акъудунин месэладал машгъул хьуниз мажбур хьанва, вучиз  лагьайтIа, региондин оператордивай вичин везифаяр кьилиз акъудиз жезвач.

Идалайни гъейри, “Экологи-Ка” карханадихъ кIвалах тамамарун патал лазим алатрихъ ва техни­кадихъ галаз алакъалу бегьеман кьитвал ава. Маса крар анихъ амукьрай, абурухъ гьатта зирзибил масаниз акъудун патал лазим камазарни авач. ГьакIни тарифар ва амукьаяр кIватIунихъ галаз ала­къалу нормативар дуьздаказ туь­кIуьр­навач. Региондин оператордивай кIватI жезвай кьадар зирзибилдин иесивал ийиз жезвач, я туштIа адаз и кар кьилиз акъудиз кIанза­вач”, — лагьана государстводин секретарди.

Муниципалитетрин кьилери чеб  региондин оператордихъ галаз кIвалахдайла гьихьтин четин месэлайрал расалмиш хьанатIа, гьадакай суьгьбетна. Кьилди къачуртIа, Агъул райондин  кьили къейд авурвал, компанияда датIана руководителар дегиш жезвай ва абурукай садахъ галазни суьгьбет авун мумкин кар тушир. Жемятдин хийир па­тал садани кIвалахзавачир, гьар сад анжах вичин хийирдихъ кал­тугзавай.

Дербентдин кьили хабар гайивал, шегьердин администрация “Экологи-Ка” компаниядин руко­водителдихъ галаз са шумуд сеферда гуьруьшмиш хьайиди я, амма гьалар сакIани дегиш хьанач. Зирзибил са шумуд юкъуз вах­чун тийиз ва абур кIватIдай чанахар (контейнер) алай майданарни кваз амукьайрив ацIанваз хьайи вахтар мукьвал-мукьвал тикрар  жезвай.

Месэла гьялун патал 2019-йисуз муниципалитетди зирзибил кIватIдай цIийи тешкилат  — “Горсервис”- арадал гъанай, ада лагьайтIа, региондин оператордин везифайрин тайин кьадар вичин хивез къачуна. Региондин оператордивай ерилу кIвалах гуьзлемишиз тежедайдан ва, жемятдин къулайвал патал, оператордин везифаяр жува тамамарун чарасуз тирдан гъавурда гьатай  маса муниципалитетарни и рекьяй фена.  Малум жезвайвал,  зирзибил кIватIунин ва патаз акъудунин везифа администрацийрин хиве гьатнава.

“Четин месэла чна хсуси къуватралди гьялзава. Региондин ­операторди вичин мажбурнамаяр кьилиз акъудзавач, ада, гьатта, чахъ га­лаз рафтарвални ийизвач. Чавай кирида къачур техникадайни абуру чаз гьич са манатни ганач. И месэладиз талукь яз исятда чна абурухъ галаз суд-дуван ийизва”, — лагьана Мегьарамдхуьруьн райондин кьили.

Заур Эминова  къейд авурвал, региондин операторрихъ лазим тирвал, яни  гележег фикирда кьуна кIвалах  туькIуьрнавай къайда авачир.

“Абурухъ материалрин бине авач, асул фикир гана кIанзавай  ме­сэлаярни дуьзбур туш. Абурун кьилин макьсад хийир хкудун я. Абурувай, дуьз тариф хкягъун патал, пландик кутунвай харжияр тес­тикьариз хьанач. Тарифрин къуллугъди гьисабайвал, абурун алатай вахтуна хьайи къазанжияр а кьадардив агакьнава хьи, 2021-йисуз абуру зирзибил кIватIунин кIвалах тариф тестикьар тавуна давамарун лазим я. Къуллугъдай гьакъи къачун давамариз, икьрардин шартIар чIуруналди, абуру зирзибил кIватIун ва масаниз акъудун таъминарнач”, — къейдна министрди.

Совещанидин иштиракчийри  тайинарайвал, месэла гьялун патал региондин оператордихъ галаз икьрарар къуватдай вегьена кIанда. Зирзибил ва амукьаяр кIватIунал ва патаз акъудунал муниципалитетра авай карханаяр машгъул жеда, нихъ талукь тир лицензияр аватIа. Гьахълу тариф тайинарун патал и карханайрал бинеламиш хьана везифаяр пайна кIанда.

“Муниципалитетар патал, гьа­къикъатда, са шейни дегиш жезвач — инлай кьулухъни гьа авайвал, зирзибил кIватIунин ва  акъудунин месэладал гуьзчивал авун давамарда”, — лагьана Заур Эминова.

Закондин бинедаллаз, муниципалитетрай тир ва чпив лицензия гвай карханайрикай жедай цIийи операторриз, конкурс кьиле тухун тавуна, кIвалах са  йисан вахтуналди давамардай ихтияр ава.

“Винидихъ чпикай лагьанвай серенжемар чара атIайбур я, амма, зирзибил вахчунин ва терг авунин кIвалах михьиз кIватунин мукьва жезвай мумкинвилин вилик пад кьун патал, чна абур кьабулун лазим я. Къведай йисуз чна региондин операторар яз а карханаяр  тайинарда, нихъ и карда герек тир вири техника, материалрин мумкинвилер аватIа ва нивай республикадин мулкунал зирзибил кIва­тIунин кIва­лах ерилудаказ тешкилиз жедатIа. И рекье кIвалах чна гъиле кьунва”, — алава хъувуна министрди.

«Лезги газет»