Алатай йисан эхирра арадал атай кар алай  асул  пуд проектдикай сад “Зи Да­гъустан — зи рекьер” я. ЦIийи проектдин тафаватлувал адакай ибарат я хьи, ам  уьмуьрдиз кечирмишзавай тегьердал, тамамарзавай кIвалахрин еридал республикадин жемиятди гуьзчивалзава. И кар патал,  кьиле координаторар аваз,  пешекаррин дестеяр тешкилнава. Тамамарнавай кIвалахриз абуру талукь къимет гузва.

И йикъара “Дагъустан” РИА-дин майдандал кьиле фейи гуьруьшдал “Зи Да­гъустан — зи рекьер” проектдин общест­венный координатор Мугьамед Рашидова авунвай кIвалахрин  сифте нетижайрикай республикадин журналистриз суьгьбетна.

Муниципалитетра авай машинрин  рекьер истемишзавай къайдада хуьн ва абурухъ датIана гелкъуьн патал вахт-вахтунда финансар чара ийидай чешмеяр авачиз гзаф йисар тир. И кар себеб яз, лап чIу­­­ру, гьатта аварияр хьун мумкин тир гьал­­диз атанвай рекьерин кьадар республикада къвердавай гзаф жезвай.

Дагъустан Республикадин муниципалитетрин хсусиятда авай куьчейринни шегьрейрин яргъивал, санлай къачурла, 19,8 агъзур километрдиз барабар я. Абурукай 4,2 км рекьер тадидаказ ремонт авун истемишзавай гьалда ава. И месэла республикадин бюджетдай финансрин куьмек авачиз гьялиз тежедайди аннамишуналди, республикадин руководстводи 2019-йисалай  муниципалитетрин рекьер ремонт авуниз такьатар чара ийидайвал лазим серенжемар кьабулун тапшурмишна. Са жерге меслятар авурдалай кьулухъ муниципалитетриз транспортдин на­логдай агакьзавай вири къазанжийрин кьадарда авай субсидияр рекье твадай къарар кьабулна.

Муниципальный тешкилатрин бюджетриз шегьре рекьер ремонтун патал пулдин такьатар чара ийидай къайда РД-дин Гьукуматди 2019-йисан 5-мартдиз кьабулай 42-нумрадин къарарда къалурнава.

Дагъустан Рес­публикадин 2019-йис ва 2020-2021-йисарин пландик кутунвай вахт патал бюджет туькIуьр­дай­ла, муни­ци­па­литетрин рекьер  ремонт авуниз куьмек яз 770,8 миллион манат чара авунва.  Абурукай 8 шегьердиз — 638 миллион ва 41 райондиз  — 132,8 миллион манат. И та­кьат­рин гьисабдай  муниципальный  49 тешкилатда авай 179 объектдал  ремонт­дин­, 149 километрдин рекьер (санлай ­къа­­чурла, 1 миллион кв.метрдин майдан) бинедилай туькIуьрунин кIвалахар тамамарда.

Инал къейд ийин, тестикьарнавай къайдадин бинедаллаз, такьатрин куьмек  рекьер ремонт авуниз талукь  федеральный ва я региондин дережадин госпрограммайрик кутунвай муниципалитетриз гудач.  И себебдалди “Хатасуз ва ерилу рекьер” милли проектда иштиракзавай Махачкъаладиз, гьакIни “Дербент шегьер виликди тухун” ва тайин макьсаддихъ эл­къуьрнавай “Россиядин транспортдин къу­рулуш 2010-2020-йисара виликди тухун” федеральный проектрик квай Дербентдиз пулдин такьатар чара ийидач.

Бюджетдин такьатар чара авунин везифа РД-дин транспортдин ва рекьерин ма­йишатдин министерстводин хиве тунва, заказчикдин — талукь тир муниципалитетрин.

Проектдин “Рекьерин картада” муниципалитетри вири кIвалахар вахтунда тамамарун хиве кьунвайди къалурнава.

Мугьамед Рашидова хабар гайивал, алай йисан ноябрдин делилралди, пландик кутунвай кIвалахрин тахминан 90 процент тамамарнава, декабрдин юкьвара ви­ри объектар вахкуда. Гьелелиг, лагьана ада, республикадин 5 шегьерда ва 38 муниципалитетда 164 куьче ремонтна куьтягьнава, фикирда кьунвай пулдин такьатар тамамдаказ ишлемишнава.

“Шегьерра  программадин сергьятра аваз пландик кутунвай 74 куьчедикай  62-да вири кIвалахар тамамдаказ авунва.  Амай 12 куьче Буйнакск, Избербаш,Каспийск ва Хасавюрт шегьерра ава. Алай вах­тунда и куьчеяр ремонтунин кIвала­хар худда кьиле физва. Мукьвара акьал­тIарун лазим я. Муниципальный районра 102 куьче ремонтна куьтягьнава, 3 куьче ама. Планда къалурнавай вахтунилай са кьадардин гуьгъуьна Избербаш шегьер  ама. ЯтIани, декабрдин юкьвара вири объ­ектар вахкудайвал я”, — лагьана ада.

Мугьамед Рашидова объект ремонтунин программадик кутунин къайдадикайни суьгьбетна. “И ва я маса куьче ремонтунин гьакъиндай арза ва я теклиф  муниципальный тешкилатдин  администрациядиз гана кIанда. Ам программадик кутун патал чкадин агьалийрин тайин кьадар къулар кIватIун лазим я. Кар алай проект 2024-йисалди уьмуьрдиз кечирмишда. Гьаниз килигна, дарихвал авунихъ метлеб авач. Чна усал гьалда авай вири рекьер къайдадиз гъун патал чалишмишвалда. Асул фикир исятда яшайишдин рекьяй важиблу чкайриз, мектебрин, аялрин бахчайрин, азарханайрин ва маса объектрин патарив гвай рекьериз гузва”, — лагьа­на проектдин координаторди.

Эхирдай къейд ийин, эгер куьн яшамиш жезвай шегьерда ва я хуьре ремонт авун истемишзавай рекьер аватIа, винидихъ къалурнавай къайдадал амал авуна, вахтунда муниципалитетдиз хабар це.

Жасмина Саидова