Алатай гьафтедин эхирра Махачкъалада РД-дин Гьукуматдин Председатель Абдулпатагь Амирханован регьбервилик кваз республикадин министррин кабинетдин заседание кьиле фена. “Лезги газетдиз” Гьукуматдин пресс-къуллугъди хабар гайивал, адан сергьятра аваз иштиракчийри 2022-йисуз Дагъустан яшайишдинни экономикадин жигьетдай вилик финин рекье хьун мумкин тир гьалар веревирдна.
Заседанидал асул доклад гваз РД-дин экономикадин ва мулкарин рекьяй вилик финин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Руслан Алиева авуна. Адан гафарай малум хьайивал, республика экономикадин рекьяй вилик финин рекье алишверишдин, хуьруьн майишатдин, эцигунрин, промышленностдин ва маса хилери важиблу чка кьазва. Промышленностдин жигьетдай алай йисуз шаз хьайи хьтин нетижаяр хьун вилив хуьзва. Мисал яз, 2020-йисуз Дагъустандин промышленностдин суьрсетдин гьакъикъи кьадарди 108,9 процент тешкилна, алай йисуз лагьайтIа, ам гьелелиг 107,9 процентдиз барабар я.
“Промышленностдин рекье къазанмишнавай дережа 2022-йисузни хуьдайвал я. Асул гьисабдай, промышленностдин суьрсетдин кьадар артух хьуниз государстводин оборонадин заказри таъсирзава. Виликамаз авай делилралди, 2021-йисуз заказдин кьадарди 7,3 млрд манат тешкилда. Им шазан рекъемрив гекъигайтIа, саки 1,3 сеферда гзаф я.
Министрдин фикирдалди, промышленностдин хел вилик фин таъминарун патал республикадихъ авай вири мумкинвилерикай менфят къачун герек я: промышленностдин производстводал тамамдиз чан хкун, акъудзавай суьрсетдин кьадар артухарун, хуьруьн майишатдин суьрсет гьялун вилик тухун, цIийи ГЭС-ар эцигун ва масабур.
Хуьруьн майишатдин хилекай рахадайла Р.Алиева хабар гайивал, и жигьетдай вилик финин рекье республикадихъ лугьудай хьтин агалкьунар авач, амма гьа са вахтунда гьалар писзавай карни авач. Хуьруьн майишат Дагъустандин экономикадин кар алай хилерикай сад я. Ам вилик тухун патал государстводин патай гузвай куьмекдин кьадар артухарунихъ, майишатриз цIийи техника маса къачунихъ, некIединни алишверишдин комплексар, цIийи фермаяр эцигунихъ еке метлеб ава.
ЦIи инанмишвилелди Дагъларин уьлкве туризмдин рекьяй вилик фена лагьайтIа жеда. И кар республикадин экономикадин министрди вичин докладдани къейдна. Алай йисан 9 вацра Дагъустандиз атай туристрин кьадар 900 агъзурдалай алатна. Шазан рекъемрив гекъигайтIа, 34 процентдин артух хьана. Эхиримжи йисарин нетижайрихъ галаз таниш хьайила якъин жезвайвал, 2017-йисалай инихъ республикадиз къвезвай туристрин кьадар гзаф жез гатIунна. Рекъемриз килигин: 2017-йисуз Дагъларин уьлкведи 608 агъзур турист кьабулна, 2018-йисуз — 700, 2019-йисуз — 850, 2020-йисуз 840 агъзур. Сентябрдин эвел кьилера РД-дин Кьил Сергей Меликова къейд авурвал, цIи и рекъем 1 миллиондив агакьда.
Малум тирвал, виридалайни гзаф инвестицияр желбзавай хилерикай сад эцигунринди я. Р.Алиева къейд авурвал, республикада бязи объектрал кьиле физвай эцигунрин кIвалахар гуьгъуьна амукьзава. Министрди гьисабзавайвал, и кар сифте нубатда проектдин документация гьазурун ва государстводин экспертиза кьиле тухун яргъалди давам хьунихъ галаз алакъалу я. Идалай гъейри, эцигунрин хилез гзаф кьадар материалрин къимет хкаж хьунини пис патахъай таъсирна. Йисан сад лагьай паюна эцигунра ишлемишзавай бязи материалар багьа хьана, нетижада сметадин документацийра къалурнавай къиметрин гьакъиндай дегишвилер кухтунин игьтияж арадал атана.
Заседанидин сергьятра аваз РД-дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Баттал Батталовани доклад авуна. Адан гафаралди, эхиримжи йисара республикада багълари кьунвай майданар хейлин гзаф хьанва. Тек са алай йисуз багъманчийри 585 гектарда цIийи къелемар кутуна. Багъларихъ галаз санал ципицIлухрин майданарни къвердавай гегьенш жезва. Мисал яз, алай йисан гатфариз 502 гектарда цIийи ципицIлухар кутунва. Анрай кIватI хъийизвай бегьердин кьадарни йисалай-суз гзаф хьуни республикадин АПК (агропромышленный комплекс) вилик финиз хъсан патахъай таъсирзава.
Б.Батталова алава хъувурвал, 2024-йисалди Дагъустанда теплицаяр арадал гъанвай мулкарин кьадарни 660 гектардив агакьдалди гзафардай ниятар ава. Къенин юкъуз лагьайтIа, республикада 631 гектарда теплицаяр экIя хьанва.
Къейд ийин хьи, 29-октябрдиз РД-дин Кьил Сергей Меликован регьбервилик кваз республикадин АПК вилик тухунин месэлайриз талукьарнавай совещание кьиле фена. Адан сергьятра аваз РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместителдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Абдулмуслим Абдулмуслимова къейд авурвал, республикада гьасилзавай суьрсетрикай дагъустанвияр тамамдиз анжах майвайралди, малдин ва лапагдин якIаралди, картуфралдини емишралди таъминариз жезва. Хуьруьн майишатдин суьрсетдин чIехи пай (емишар, майваярни кваз) республикадиз къецепатай гъизва. Абур бес кьадарда аваз чкадал гьасилдай мумкинвилер арадал гъуни, са шакни алачиз, Дагъустан экономикадин жигьетдай мадни вилик финиз таъсирда.
«Лезги газет»
