Лезги халкьдихъ туьмбуьгь хъуьтуьлдиз ийиз жедай мисалар ава. Месела: “Вири — меле, Мегьри — регъве”. Гьахъ я: кесиб касдиз ризкьи амачирла бес вучдай? Я туш хьи, нубат атанвай жеди. Чара авачиз вичин дерди ийизвайдан гъавурда инсанар гьатзава, тегьнеяр язавач.
Россиядин вири регионра тIугъвал акатзавайбурун кьадар гзаф жезва. Халкьдик къалабулух ква, агьалийриз кIваляй экъечI тавуниз ва сергьят эцигнавай къайдайрал амал авуниз эвер гузва.
И четин гьалара, бязи чIехи къуллугъчияр ришветар къачудайла кьуна, уголовный делояр къарагъарнава. Нефсини тухвана, каш акъатнавайбуруз, мецел “халкьдин кар” алаз, чIехи мажибар аватIани, ришветар миллионринбур къачузвай, ватанпересар лугьуз жедач.
Урусрин писатель Л.М.Леонова кхьенай: “Халкьдин хажалат, пар вичиз пай тавур касди, адан суварриз, шад йикъара вич негь авунвайбурукай яз гьиссда”.
Жегьил несил вичин ватан ва халкь кIандайди, абуруз вафалуди хьун патал, чешне яз халис ватанпересрикай “ЛГ”-дин жавабдарь секретарь Шихмурад Шихмурадованни Дагъустандин лайихлу экономист Джамал Насибован “Гафунин къуват — кардин къудрат” (“ЛГ”-дин 2020-йисан 15-нумра) макъаладай кIелиз жеда.
Суьгьбетчийри инсанар инанмишарун патал гаф “камаллуди”, “таъсирдайди”, “ракьу хьиз атIудайди”, “гьакъикъат”, “гьахъвал” къалурзавайди хьун къейдзава.
Суьгьбетдин кьилин игит къагьриман дишегьли Людмила Павличенкоди дяведа кьегьалвал къалурайди хьиз, ам мецин гьайбатни авай касни хьана. Ада Америкада митингдал фронтда авай гьакъикъатдикай лагьана. Дяве Сталин, коммунистар патал ваъ, Ватан чапхунчийрикай азад авун, вири дуьнья пацук кутаз кIанзавай фашизм тергун патал тирдан гъавурдик кутуна.
Гьунарлу дишегьлидин уьмуьрдикай туькIуьрнавай киноярни ава: “В небе ночные ведьмы” (1981-йис), “Бои за Севастополь” (2015-йис).
Жегьилриз дуьз рехъ къалурзавай мисалар чи халкьдихъ гзаф ава. Месела, “Къуръандал кьин кьазва за, зун зи чилел ала”, “Куткун вазни герек къведа”, “ЦIицI кьена”, “ЦIегь тIуьрдан кьилел цIай ала” ва масабур.
Кефсуз бубади хциз манат къазанмишна гъваш лугьуда. Гададини дидедивай пул къачуна, бубадив вугуда. Адани манат цIуз вегьена. Хва чкадилай са кIусни юзанач. Гадади вичи къазанмишай манат бубади цIуз вегьедайла, адай гьарай акъатна, гъил кьуна. ГьакI хьайила, жегьилри чпиз уьмуьр акурла, чпи къазанмишайла, абуруз диде-бубадин къадирни жеда.
“ЛГ”-дин 14, 16-нумрайрин сифте чинин вини кьилелай ихьтин малуматар кIелиз жеда: “Ветеранриз савкьат”, “Сулейман Керимова куьмекзава”. Чи халкьдин машгьур хци къудратлу краралди эбеди тIвар, гьуьрмет къазанмишнава. Сагърай вич! Гьа ихьтинбуруз халис ватанпересар лугьуз жеда.
Гьасан Гьуьсейнов
