Дагъустан Республикадин Халкьдин Соб­­раниди “Къецепата авай ватанэгьлийриз куьмекар гунин гьакъиндай” закон кьабулна. Адан проект теклифайди РД-дин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликов я. И закондин бинеда вуч аватIа, адакай гьикI менфят къачуда­тIа, адахъ  къариблухра яша­миш жезвай чи ватанэгьлияр патал гьихьтин къуват, метлеб аватIа, гьадакай “Дагъустан” РИА-да кьиле фейи пресс-конференциядал РД-дин милли сиясатдин ва динрин  крарин рекьяй министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай  Энрик  Муслимова  ва Да­гъустанда авай РФ-дин МИД-дин векил Амирхан Мегьамеддадаева лагьана.

— Сифте нубатда къейд авун лазим я хьи, Россиядин къецепата яшамиш жезвай агьалияр хуьнин гьакъиндай Россиядин Федерациядин закон 1999-йисуз кьабулайди я, — суьгьбетдив эгечIна Энрик Се­лимович. — Къецепатан уьлквейриз акъатнавай чи ватанэгьлийриз жуьреба-жуьре рекьерай куьмек гунин гьакъиндай закондин проект РД-дин Халкьдин Собранидиз Дагъустандин Кьил Сергей Меликова теклифна ва чи депутатри ам алай йисан 25-мартдиз кьабулни авуна.

Закондин бинедаллаз ватанэгьлияр (соотечественникар) вужар яз гьисабиз жеда? Къариблух уьлквейра яшамиш жезвай Россиядин Федерациядин вири агьалияр. Абурук гьакIни пачагьдин ва Советрин  девирда Россиядин, Советрин Союздин  агьалияр яз гьисабзавай ва маса уьлквейриз фейи инсанар, абурун несилар,  Россиядин вири халкьарин векилар акатзава.

Советрин Союз чкIайдалай, кьилдин, аслу тушир государствояр арадал атайдалай гуьгъуьниз Россиядилай къерехра яшамиш жезвай чи ватанэгьлийрин-да­гъустанвийрин кьадар пуд миллиондив агакьзава.  Федеральный закондин бинедаллаз, абур вири чи ватанэгьлияр я. Эхиримжи вахтара талукь органрин пешекарри, алимри тухвай ахтармишунри тестикьарзавайвал,  дагъустанвийрин чIехи диаспораяр  Мукьвал тир РагъэкъечIдай пата (Туьркия,  Сирия, Ирак), Советрин Союздин виликан республикайра (Азербайжан, Гуржистан, Къазахстан, Тажикистан, Киргизия, Уьзбекистан, Белоруссия, Украина)  яшамиш жезва.

Э.Муслимова къейд авурвал, закондин бинедаллаз ватанэгьлийриз куьмек гуниз талукьарнавай государстводин прог­рамма кьабулда ва ам 2022-йисуз кардик акатда. Ада ватанэгьлийриз гьакъикъи куьмек гуда, гьикI лагьайтIа, программа республикадин бюджетдай герек кьадар финансралди таъминарда.

Министрди рикIел хкана хьи, 2017 ва 2019-йисара Махачкъалада къариблухра яшамиш жезвай ватанэгьлийрин форумар кьиле тухванай. И важиблу ва ватанперес мярекатриз 30-далай виниз уьлквейрай дагъустанвияр хтанай.  Ихьтин гуьруьшар пара герек ава. Патаз акъатнавай инсанрин вил ватандихъ, хайи маканрихъ жезва. Хайи чилин ял галукьай абурувай накъ-вар хуьз жезвач, абур, аялар хьиз, шехьзава. Ихьтин шикилар акурла, рикIиз пара таъсирда.

— Зун са карди мадни гьейранарна,- хи­ве кьуна Э.Муслимова. — Туьркиядай хтан­вай са десте векилар Кьасумхуьрел хъфена. Абур райондин администрацияди хушвилелди кьабулна. Арада пара мет­леблу суьгьбетни кьиле фена. Яшлу ин­санар михьи лезги чIалалди рахазвай. Амма жегьил­рик дидед чIал  чизвайбур тIимил квай.

Патаз акъатнавайбур дидед чIал хуьз алахъзава. И фикир тестикьарзавай мисал “Ватан” ДРОО-дин председатель Гьабиб Мегьамедова гъана. “Зун Сириядай хтанвай акушави яшлу итимдихъ галаз та­ниш хьанай. За ам Акуша хуьруьзни хутах­най. Ам дарги бинелу чIалал рахадайла, чун мягьтел хьана амукьнай. Ада рахунра чи рикIел аламачир дарги гафарни ишлемишзавай. Гьелбетда, за адавай вун Сириядиз акъатнавай чи ватанэгьлидин кьуд лагьай несил я, ваз икI чIал чиз гьикI амукьна лагьана хабар кьунай. Ада гайи жавабди чун мадни тажубарнай. “Зун диде-бубади пуд йис жедалди, яни чIал чир жедалди, кIва­ляй акъудайди туш”. Гьайиф хьи, чи хизан­ри, диде-бубайри чпин аялриз, хтулриз гьа икI хайи чIал чирзавач.

— Са рахунни алач, “Къецепата авай ва­танэгьлийриз куьмекар гунин гьа­къин­дай” закон кьабулун пара хъсан кар ­хьанва, — лагьана Амирхан Мегьамеддадаева. — Зун, жуван пеше ва везифаяр себеб яз, къецепата авай ватанэгьлийрин патав физ, абуруз талукь месэлаяр чириз къанни вад йис я. Гзафни-гзаф чи дагъустанвияр Азер­бай­жанда, Туьркияда, Сирияда, Юкьван Азияда, Гуржистанда ава. Абурук вижевай кар­чияр, общественный деятелар, алимар ква. Бязибуруз, Дагъустандиз хтана, куьмек гуз, инвесторар жез кIанзава. Зун агъунва, и закон ва адан би­недаллаз махсус программа кьа­бу­луни абурун вилик гегьенш рекьер ачухда. Гьа са вахтунда законди умуми ва саналди тир культурадин, искусстводин, экономикадин мярекатар тешкилуниз куьмекда.

Ихьтин са кардизни фикир це,- лагьана А.Мегьамеддадаева, — чи ватанэгьлияр маса республикайриз акъатнава. Гила абуруз Россиядин гражданвал къачуз хейлин регьятарнава. Низ ихьтин фикир аватIа, абурувай, талукь идарайриз арза кхьена, Россиядин гражданвал къачуз, Дагъустандиз ва Россиядин чпиз хуш региондиз хквез жеда.

Э.Муслимова къейд авурвал, чи ва­тан­эгьлийри милли культура, адетар, чIалар хуьн ва акьалтзавай жегьил несилдиз чирун патал чеб авай чкайра маракьлу мярекатар тухузва. Мисал яз, Туьркияда Кавказдин халкьарин кьуьлерин ва музыкадин международный фестиваль тешкилзава. Гьа ихьтин фестивалдиз ухшар мярекатар Азербайжанда, Къазахстанда, Францияда, Белоруссияда тухузва.

Пресс-конференциядал тестикьарайвал, чи ватанэгьлийри чеб яшамиш жезвай уьлквейра яшайиш, экономика, культура вилик тухунин кардик чпин пай кутазва. Абуру государстводин органра, илимда, бизнесда, культурада, медицина­да еке агалкьунар къазанмишзава ва чпин тарихдин Ватандихъ галазни алакъа­яр хуьзва.

Нариман  Ибрагьимов