Девирар къвез фида, амма вилериз аквазвай вакъиаяр, уьмуьрда, яшайишда кьилел къвезвай дуьшуьшар рикIелай бажагьат алатда. «Чан балаяр, чна чIугур кьван азиятар, каш-мекь, гьахъсузвилер гьихьтинбур хьанатIа, чаз чида. Квез Аллагьди ахьтин гьахъсузвилер къахлур тавурай», — лугьудай бубайри. Чун са пар къуьл гъун патал балкIанни гваз гьафтейралди, къачагъар кьванни гьалт тавунайтIа лугьуз, рекьера жедай.
Гьакъикъатдани, бубайри гзаф четинвилериз дурум гана. Гьикьван дарда хьанайтIани, абуру гьич садрани чпин ягьни намус, инсанвални гьахълувал квадарнач. Къенин девирдин шикилриз, жезвай кIвалахриз килигайла, чIурувилер аквазва.
Гзаф чкайра цIайни ялав гьатнава, ягъунар, кьиникьар, дявеяр, аварияр акьалтIзавач. Рагьметлу Фетихан бубади, вичин кьве гъилни цавуз хкажна, лугьудай: «Чан СССР, вун агъзур, миллион йисара яшамиш хьурай, халкьдиз авайдалайни регьятвилер, къенивилер гзаф жедайвал». Фетихан буба зегьметдал рикI алай, чилин къадир чидай лежбер итим тир. Чна садани цан тийиз, маса къачузвай вахтунда а касди Къурушдал картуфар цазвай, хъсан бегьерарни вахчузвай. Ада лугьудай: «Балаяр, мухан гъуьруьк картуфар акадарна чрай фу акьван ширин жедай хьи, за къени картуфар цазвайди я. Заз акуна, етимвал вуч ятIа. Квез гьич садрани такурай. Исятда диде-буба кьилел аламачир аялриз гьукуматди куьмек гузва, кIелдай, чирвилер къачудай мумкинвилер яратмишзава. Килиг садра гьикьван етимрикай тIвар-ван авай алимар, муаллимар, инженерар, духтурар, маса къуллугъчияр хьанватIа. Ибур вири Советрин гьукуматдин гьунарар я гьа!»
Дуьньядин ругудай са пай тир виридалайни зурба Советрин уьлкве чкIида лагьана ни фикирнай. Къалп, чIуру ниятар авай душманри ам тахьай мисална. Къе чун куьн иесияр хьанва? Къенин юкъуз аквазвай вакъиайри чун тажубарзава. Са тахсирни квачир хейлин дидеяр, вахар, сусар кьилел алай иесияр кьена ясда ава. Яраб икI вучиз хьанатIа? лугьуз, мукьвал-мукьвал за жував суал вугузва. ТIуьрди кьилиз акъатна лугьудайвал, булдалди недайдини, хъвадайдини гьатзавай инсанрин арада гьуьрмет-хатур, чIехиди-гъвечIиди, сада-садаз лагьай гаф иливарун амач. «Герек, инсандин са пай гишила жен, муькуь пайни — кьецIила, сада-садакай хабар кьадайвал», — лагьай чи бубаяр гьахълу тир. Гилан бязи аялрин «игитвилер» акурла, вун тIуб сара кьуна амукьзава. Телевизордайни акьалтзавай несилдиз ахлакьдинни къанажагъдин тербия гудай я са дуьз передача, я кино аквазмач. Гила, телевизордал алава яз интернетни пайда хъхьанва. Интернетди акьалтзавай несилдиз гьикI къакъуддатIа, гьикI тарашдатIа, гьикI ягъиз рекьидатIа ва хейлин маса нагьакьан крар чирзава, инсанар гьукуматдизни акси акъвазарзава.
Эгер 2000-йисара уьлкведин кьиле Горбачев, Ельцин, Яковлев, Шеварднадзе хьтин хаинар амайтIа, Россияни чукIурдай Америкадини РагъакIидай патан ампайри. Абуруз исятда, Украина сиве вугана, Россиядин армия, экономика, промышленность барбатIиз кIанзава. Амма Россия гьихьтин цIаярай, ягъунрай гъалиб хьана экъечIнавайди ятIа, рикIелай алудзава. Россиядин игит халкьдин тупламишвал, садвал квадариз алакьдач абурулай.
Килиг душманри вуч лугьузватIа: «ТIебиатдин акьван девлетар вав вучиз гвайди я? Абурук чи пайни хьана кIанда». Путин хьтин кьегьал хва уьлкведин кьиле акъвазуналди, чун Аллагьди хвена. Ада чкIизвай Россия сад хъувуна, зайиф хьанвай армия арадал хкана. Россия гьар са рекьяй виликди тухузва, Ватандин сергьятар гегьеншар хъийизва. МуркIади кьунвай Кеферпатан регионрани кваз илимдин станцияр эхцигна.
Америкадикайни Европадикай чаз садрани дустар жедач. Абурун пулари чи жегьилрин кьилин мефтIер гьикI элкъуьрзаватIа, гьикI абур чIуру рекье твазватIа, чаз аквазва. Чна чи уяхвал садрани квадарна виже къвезвач. Гьар са касди вичин аялдиз Ватан пара багьа тирди, ам пуларихъ, къизилрихъ маса гана кIан тийизвайди чирна кIанда.
Жегьил-жаванар, Ватан хуьх, гъвечIи-чIехи чир хьухь, сада-садаз гьуьрмет ая, дустни душман вуж ятIа чир хьухь.
Я Аллагь, Вуна хуьх чун таквадай къаза-баладивай. Дуьньяда кьиле физвай гьар са вакъиа, гьар са кар ви кьадар я. Чун ислягь, къени, туькIвей уьлкведин агьалияр яз амукьрай, Ви нурдик кваз. Вуна чи рикIера иман кIеви ая.
Шихали Багъиров
