БарбатIвилер, кьиникьар

Къазахстандин карчийрин “Атамекен” милли палатади уьл­кведа арадал атанвай чалпачух гьалар себеб яз хьайи кьван за­рар­дин кьадар гьисабнава. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва­.

Тахминан гьисабралди, уьлкведиз 92,3 миллиард тенгедин ва я 212 миллион доллардин зиян хьанва. Ибур виликамаз раиж­навай делилар я.

Идалай вилик хабар гайивал, наразивилерни  аксивилер къалурзавай какахьай гьаларин вахтунда уьлкведин МВД-ди вад агъзурдалай виниз ксар кьуна.

Улакьра цазвай газдин къимет хкаж хьайивалди, Къазахстанда 2-январдиз халкьди аксивилер къалуриз эгечIна. Газдин са литрдин къимет 60 тенгедилай 120 тенгедал кьван хкаж хьана. Гуьгъуьнлай экономикадин хилез талукь истемишунар сиясатдинбуру эвезна. Аксивал къалурзавайбуру гьукумат отставкадиз­ ра­къурун, цIийи сечкияр кьиле тухун, виликан президент Н.Назарбаеван “тухумдин” векилар гьукумдин къуллугърилай алудунин месэладиз килигун истемишзава.

4-январдин нянрихъ митингар еке къарма-къаришриз элкъвена. Алма-Ата шегьерда туьквенар, банкар чукIурна, аэропорту­нин дарамат, гьукуматдин идараяр кьуна. Эхиримжи делилралди, къалмакъалрин вахтунда къайдаяр хуьдай органрин цIудалай виниз къуллугъчияр кьена, агъзурдалай гзаф ксарин сагъламвилиз зарар хьана.

Къазахстандин президент Кьасым-Жомарт Токаева ОДКБ-дик­ (Организация Договора о коллективной безопасности) акатзавай уьлквейрин кьилеривай чпиз куьмек гун тIалабна. Малум тирвал, алай вахтунда ОДКБ-дик Россия, Къазахстан, Эрменистан, Белоруссия, Къиргъизистан ва Тажикистан акатзава.

РФ-дин оборонадин министерстводи хабар гузвайвал, ОДКБ-дин Россиядин подразделенидин ислягьвал арадал хкунин къу­ват­­ри Алма-Атадин аэродромдал вердишвилерин серенжемар кьиле тухузва. Къейдзавайвал, аскерар чIуру гьаларин вилик пад кьунин, важиблу объектрал къаравулвал авунин кIвалахрив эгечI­нава.

2022-йисан 1-июлдалди Къазахстандин милли экономикадин министерстводи ЖКХ-дин къуллугърин къиметрин кьадарар­ хкаж тавунин къарар кьабулнава. Ихтилат электричестводикай, тIебии газдикай, хъвадай цикай ва кIвалер чими авунин системадикай физва. Идалайни гъейри, уьлкведин президент Токаева яшайишда важиблу тир суьрсетрин (гъуьр, фу, мака­ро­нар­, кьел, какаяр, гречка, дуьгуь, шекер, чIем, як, нек, картуфар…)­ къиметар­ государстводин гуьзчивилик кутунин тапшуругъ гана. Президент­ди гьукумдин органра къуллугърал алай са жерге жавабдар ксар кIвалахдивай къерех авуна.

Са пай вахчун теклифзава

Госдумадин депутат М.Щапова йисан къене 10 миллиондилай артух къазанжи къачузвайбур патал НДФЛ-дин кьадар 25 процентдал, лап еке хийирар жезвайбур патал 40-50 процентдал кьван хкажун теклифзава. Гьа са вахтунда ада зегьметдин гьакъидин агъа кIанин кьадар ва я адалай тIимил къазанжи къачузвайбур патал налогдин кьадар 5 процентдал кьван ва я ихьтин ксар михьиз налогдикай азад авун герек яз гьисабзава.

Къейдзавайвал, ватандашрин къазанжийрин арада еке тафават хьуни яшайишдин гьалар пайгардикай хкудзава. “Поселокда авай санитаркади вацра 10-15 агъзур манат мажиб къачузва, чIехи банкунин правленидин векилди — цIудралди ва вишералди миллионар. Ихьтин делилри инсанрик хуруш кутазва”.

Омикрон-штаммдин хаталувал

Таъсирлу серенжемар кьабулзаватIани, кьиникьин хаталувал­ авай коронавирусдин азар инсанрик акатун давам жезва. Китайдин вирусолог-алим Ч.Вэньхунан фикирдалди, ковиддин омикрон-штамм иллаки иммунитет зайиф инсанар патал хаталу я. “И штамм тумавардин залан жуьредихъ галаз гекъигун дуьз туш”, — тагькимарна алимди.

Уьлквейрин арада малумарнавай къадагъаяр анжах инсанриз коллективный иммунитет хьайила алудиз жеда. Пешекарди кьетIендаказ къейд авурвал, умуми иммунитет арадал гъун патал­ агьалийри вакцинадин рапар ягъун чарасуз я.

Алакъаяр хъсанариз кIанзава

Чехиядин МИД-дин векилри малумарнавайвал, абуруз Прагадинни Москвадин арада кьве терефдин рафтарвилер къайдадик кухтаз кIанзава. Идакай “ТАСС” чешмеди хабар гана.

“Чна Чехиядинни Россиядин арада алакъаяр “авагъарунин” рехъ жагъурда. И кар патал чаз вахтни сабур герек я. Кьве уьлкве­дин арада авай алакъаяр хъсанар хъувун герек я, исятда абур лап писбур я”, — лагьана Чехиядин МИД-дин кьил Я.Липавскийди.­

Липавскийди Россияди Чехия дуствал авачир уьлквейрин сиягьдай ахкъудна кIанзавайдакайни ихтилатна. Ихьтин сиягьда алай вахтунда США ва Чехия ава.

Россиядинни Чехиядин алакъаяр 2014-йисуз Чехиядин дяведин суьрсетар авай Врбетицедин складда хъиткьинар хьуник Моск­ва къаришмиш я лагьана тахсир кутурдалай кьулухъ чIур хьана. Гуь­­гъуьнлай кьве терефдини государствойрай сада муькуьдан ве­ки­лар рахкурнай, амма а чIавалай инихъ алакъаяр къайдадик акат хъувунач. 2021-йисан октябрдиз Чехиядин терефди Россия­дин чиновникриз талукь яз цIийи санкцияр кьабулун кьетI­най. Ихь­тин серенжемдин макьсад Россиядин вилик-кьилик квай ксар Че­хия­дин инфраструктурадикай менфят къачуникай магьрум авун тир.

«Лезги газет»