Къазанжийриз талукь рекъемар

Росстатди хабар гайивал, РФ-дин чпин къазанжияр ПМ-дилай (яшайишдин агъа кlанин кьадардилай) тIимил тир агьалийрин кьадар 2025-йисан 3-кварталда, 2024-йисан 3-кварталдин 11,8 миллион касдилай, 9,4 миллион касдал кьван тIимил хьанва. Ихьтин малумат «Интерфакс» чешмеди раижна. Яни кесибвилин дережа 8 процентдилай 6,5 процентдал кьван агъуз аватнава.

Къейдзавайвал, 2025-йисан 3-кварталда кесибвилин сергьят 16 агъзурни 980 манатдикай ибарат тир.

Гьа са вахтунда раижзавайвал, 2025- йисан 2-кварталда 10,8 миллион касдихъ ПМ-дилай тIимил тир къазанжияр авай, кесибвилин дережа 7,4 процентдиз бара­бар тир, 2025-йисан 1-кварталда — 11,9 миллион касдихъ, кесибвилин дережа ла­гьайтIа, 8,1 процентдикай ибарат тир.

Санлай къачурла, 2025-йисан январь-сентябрь варцара чпин пулунин къазанжияр кесибвилин дережадилай тIимил тир агьалийрин кьадар, 2024-йисан ян­варь-сентябрь варцарив гекъигайла, 2,1 миллион касдин тIимил хьанва (12,6 мил­лион касдилай 10,5 миллион касдал кьван).

Чешмеди рикIел хкизвайвал, РФ-да 2024-йисуз кесибвилин дережа 7,2 процентдикай ибарат хьанай (тарихдин лап тIимил рекъем), 2023-йисуз адан кьадар 8,3 процентдиз барабар тир. Гьа гьисабдай яз, 2024-йисан 4-кварталда и рекъем 5,3 процентдикай ибарат хьанай, 3-кварталда — 8  процентдикай, 2-кварталда — 8,5 процентдикай, 1-кварталда лагьайтIа, — 9,6 процентдикай.

Дарманралди таъминарнава

РФ-дин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкоди махсус мярекатдал хабар гайивал, чпихъ рикIинни дамаррин начагъвилер авай саки 5 миллион агьали, государстводин программадин сергьятра аваз, тайин кьезилвилер аваз гузвай дарманралди таъминарнава. Идакай минис­терстводин телеграм-каналди раижзава.

Министрдин гафаралди, чпихъ ри­кIин­ни дамаррин начагъвал авай агьалияр «къаткурун» патал тайин хилен цент­райрин кьадар артухарунихъ метлеб ава. Адан гафаралди, гьар йисуз 95-96 процент начагъбур гьа ихьтин центрайриз­ аватзава. Уьлкведин мулк еке я ва мио­карддин инфаркт хьанвай ва я дамаррин маса азарри акIажарзавай агьали герек тир центрадив агакьарун патал кьилиз акъудна кlани крар, кьилди къачуртlа, ­регьят тушир логистикадин месэлаяр ама.

М. Мурашкоди къейдзавайвал, кардиологиядин къуллугъдин кьилин месэла рикIинни дамаррин начагъвилерин вилик пад кьун я. Адан гафаралди, алай вахтунда диагностикадин ва сагъарунин са шумуд жуьре ава. Ихьтин дуьшуьшра начагъбуруз духтурди меслятар къалурун лазим я.

Хабар гузвайвал, уьлкведа начагъбу­рун сагъламвилел арада мензил аваз гуьзчивал тухудай къайдаяр активнидаказ­ кардик кутазва. Мурашкодин гафаралди, ибур инсандин начагъвал давам жезвай муддатда духтурдин чирвилер артухарзавай технологияр я. Гьавиляй абур вири кардик кутун, мумкинвилер активнидаказ гегьеншарун герек яз гьисабзава.

РикIел хкин, виликдай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телег­рам-каналди раиж авурвал, диспансерда гуьзчивилик квай рикIинни дамаррин начагъвилер авай агьалийрин арада кьиникьин дуьшуьшар 33 процентдин тIимил хьанва.

А чIавуз Мурашкоди къейд авурвал,­ «Здравоохранение» милли проект­дин сергьятра аваз, Россияда дамаррин 151 центр ва сифтегьан кардиологический куьмек гудай 16 отделение арадал гъанва. Ивидин гьерекат йигин хьунал гуьзчи­валдай технологийралди лагьайтIа, гьеле 17 регион таъминарнава. Клиникадин 42 тек­лиф тес­тикьарнава. 2030-йисалди­ ри­кIин­ни дамаррин начагъвилер авай агьалийрин 98 процент дарманралди таъминарунин, тромболизисдин ва стент эцигдайбурун кьадар 95 процентдив агакьарунин макьсадар вилик эцигнава. Министрди къейдзавайвал, гьа са вахтунда­ рикIинни дамаррин начагъвилерихъ галаз женг тухунин карда хъсан нетижаяр­ анжах са вини дережадин технологияр­ кардик кутуналди арадал гъиз жедач. Адан гафаралди, бирдан гьал пис хьайидаз куьмек гунин кардилай профилактикадин, дислипидемия виликамаз диагнос­тика авунин кIвалах артухарунин важиб­лувал екеди я.

Кьве уьлкведин арада

Михаил Мурашкодин гафаралди, здравоохраненидин хиле Россиядинни Ин­диядин амадагвал кьетIен жуьредин сихди я. Адан гафар РФ-дин здравоохра­ненидин министерстводин телеграм-ка­налди чапнава.

Къейдзавайвал, ихьтин гьалар ихтибарвилин цIуд йисарин муддатда арадал атанва ва кIвалахдин рекьяй авай алакъай­ри алай вахтунда тайин тир нетижайрални гъизва.

Мурашкоди гьа са вахтунда ихьтин рекъемарни раижзава:

— Россияда регистрация авунвай 10 процент дарманар Индиядай гъанвайбур я.

— Къецепатан уьлквейрай гъанвай вири дарманрин арада (саки 30 процент) Индиядинбурал тахминан 16 процент ацалтзава.

— Индиядай тахминанан 1,3 миллион килограмм субстанцияр гъизва, ида вири импортдин 23 процент тешкилзава.

Министрди Россияда медицинадин туризм  артух  хьанвайдакайни  ихтилат­на­. Адан гафаралди, медицинадин туризмдин хиле пулунин такьатрин кьадар эхиримжи 9 вацран къене 25 процентдин гзаф хьанва. Иллаки залан начагъвилер сагъар  хъувунин  жигьетдай  хейлин  ар­тух хьанвайди виле акьазва: онкологиядин, кардиологиядин ва офтальмология­дин.

Ада гьакIни базарда Индиядин суьрсет акъудзавайбурун медицинадин шейэр гзаф жезвайдакай къейдна. И кар гзафни-гзаф кардиология ва маса хилер патал герек материалриз талукь я. ИкI, вири санлай базарда Индиядин медицинадин 283 шей ава. Гьа са вахтунда Россияда Индиядин дарманар ва медицинадин затIар акъудун тешкилуниз талукь алакъаярни арадал гъизва.

Саки 900 агъзур агьали

2019-йисалай инихъ саки 900 агъ­зур­ инсан чкIидай гьалда авай 15 миллион­  кв. метрдилай гзаф яшайишдин кIва­­ле­рай куьчарнава. Идакай, вице-премь­ер Марат Хуснуллинан гафарал асаслу яз, РФ-дин кабминдин сайтда хабар ­гузва.

Ада раижзавай гафарай малум жезвайвал, 2019-йисалай яшайишдин метлеб авай и программа «Яшайишдин кIвал ва шегьердин чка» тIвар алай милли проектдин сергьятра аваз уьмуьрдиз кечирмишнава. Гила ам «Уьмуьр патал къурулушар» тIвар алай милли проектдик кваз давам жезва.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов