Кьве вацранди — санал

Уьлкведин са жерге СМИ-йри хабар гузвайвал, алай йисан декабрдин вацра­ бязи агьалийри кьве сеферда пенсия къачуда.

Къейдзавайвал, чпи гьар вацра жуь­реба-жуьре пенсияр ва яшайишдин пу­лар­­ къачузвай вахт (график) январь вац­ран­ эвелдин кIвалах тийизвай йикъарал (1-8-йикъар) ацалтзавай агьалийриз а пулар алай йисан декабрдин эхирда гуда, яни 2024-йисан сифтегьан вацран пулар абуру 2023-йисан эхиримжи вацра къа­чуда.

РикIел хкин, виликдай чна кIвалах тийизвай агьалийрин страховой пенсиядин кьадар 2024-йисуз 7,5 процентдин хкаж жедайдакай хабар ганай. ИкI, январдин пенсия виликамаз, яни декабр­дин вацра къачудай агьалийриз пулдин такьатар и индексацияни галаз рекье твада.

Вилив хуьзва

Россельхозцентрада къейдзавайвал, 2024-йисуз уьлкведин са жерге регионра цицIер (саранча) артух жедайди вилив хуьзва. Идакай «Российская газета» изданиди хабар гузва.

ИкI, виликамаз кьазвай делилралди, азиатский санай масаниз лув гудай ихьтин гьашаратар Адыгеяда, Чечняда,­ Калмыкияда, Краснодардин ва Алтайдин крайра, Астрахандин, Волгоград­дин­, Оренбургдин областра, гьакIни  Ка­бардино-Балкарияда ва Кеферпатан Осе­­тия-Аланияда пайда жеда.

Экспертрин гафаралди, Дагъустанда мароккандин цицIер пайда хьун вилив хуьзва. ГьакIни къейдзавайвал, гьа са вахтунда цицIери чпикай уьлкведин маса регионрани хабар гун мумкин я.

И кардихъ галаз алакъалу яз, 434,05 агъзур гектардикай ибарат мулкарал и гьашаратриз акси серенжемар кьиле тухун фикирда кьунва. Россельхозцентрда гъавурда турвал, и рекьяй мярекатар тешкилдай виридалайни гзаф майданар Кеферпатан Кавказда ава — 190,43 агъзур гектар.

Хатасузвал патал

Малум тирвал, алай йисан октябр­дилай инихъ «Госкъуллугъар» порталда­ хсуси кабинетда гьахьун патал кьве фактордин аутентификация кьиле тухунин­ къайда кардик кутунва. Виликдай чна къейд авурвал, цIийи къайдадалди, хсуси­ кабинетдиз гьахьун патал гила системади, паролдилай гъейри, алава тестикьарунни истемишда. Мисал яз, СМС-дай ва я тахьайтIа махсус приложенидай рахкурдай са сеферда ишлемишдай код. Ихьтин цIийивал аккаунтрин хатасузвал артухарун патал кардик кутунва.

«Gazeta.ru» изданиди хабар гузвайвал, агьалийрин хатасузвал патал и серенжем кардик кутурдалай кьулухъ угърийриз чарабурун хсуси кабинетриз гьахьун четин хьанватIани, абуру и рекье чалишмишвилер авунин кар акъвазарнавач: масадбурун аккаунтар чпин ихтиярда гьатдайвал авун патал цIийи фенд арадал гъанва.

Гьа икI, туькIуьрнавай цIийи схемадалди агьалидив вичин «Госкъуллугърин» аккаунт чIур хьанва ва я тахьайтIа агалнава лагьай тел агакьзава. Ихьтин хабар къурбанд авун патал лишандик кутунвай касдиз СМС-дай, электронный почтадай ва я тахьайтIа мессенджердай хквезва. Гьа са вахтунда и телда аваз телефондин нумрани ракъурзава, гуя аниз зенг авурла, иесидивай вичин профилдин кIвалах кардик кухтаз жеда кьван.

Эгер и хабардихъ агъай касди атIа кьи­лиз зенг авуртIа, лутуйри аккаунт «ара­­дал хкун» патал чпиз хсуси делилар­ лугьун истемишзава. ТIалабзавай затIа­­рин арада кьве фактордин аутентификациядин куьруь кодни ава. Эгер икI та­вуртIа, абуру агьалидивай махсус программа эцигун тIалабзава, гуя адан куьмекдалди аккаунт ачух хъжеда кьван. Амма, гьакъикъатда лагьайтIа, а программадик зиян квайди я — ада лутуйриз агьалидин техникадин такьат (устройство) арада мензил аваз идара ийидай мумкинвал гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, уьлкведин алакъадин ва массовый коммуникацийрин министерстводи и схема кардик хьун мумкин тирдакай раижна. Ведомстводи къейд авурвал, «Госкъуллугърин» векилри, виликамаз арза гун тавуна, садрани я зенг, я СМС-ар ракъурдайди туш.

Министерствода гьакIни гъавурда­ тур­­­вал, лутуйривай чара касдин «Гос­къуллугърин» аккаунтра анжах гьа чIа­вуз гьахьиз жеда, эгер адан иесиди вичи угърийриз герек тир делилар (логин, пароль ва мсб.) гун хьайитIа. Мукъаят хьух, куьне куьн алдатмишиз тамир!

Рекорддин кьадарда

Испаниядив Россиядин жими гьалдиз гъанвай (сжиженный) тIебии газ (СПГ — сжиженный природный газ) агакьарунин кьадар, алай йисан нетижайралди, рекорддин рекъемдал акъатун мукмин я. Идакай «Gazeta.ru» изданиди хабар гузва.

Изданиди кхьизвайвал, «El Mundo» га­зетдин делилралди, 2018-йисуз Мад­риддив агакьарзавай СПГ-дин умуми­ гьисабдикай 2,4 процент Москвадал ацалт­завай. Энергетикадин «Enagas» компаниядин статистикади къалурзавай­вал, алай йисан январдилай октябрдалди­ Испаниядив и жуьредин продукция агакьарунин кардал гьалтайла, Урусат 3-чкадал акъатнава. Гьа са вахтунда экспорт ийиз­вай чкадилай хьиз, Москвадилай Мадриддин аслувал эхиримжи вад йисан муддатда 6 сеферда артух хьанва.

Кьилди къачуртIа, Испанияди­ 2023-йисуз Урусатдай  тухвай ихьтин газ­дин ­кьадар (60 770 ГВт⋅ч эквивалент СПГ), 2022-йисав гекъигайла (42 453 ГВт⋅ч), тахминан 43 процентдин артух хьанва.

Агьалияр таъминарнава

Уьлкведин Яшайишдин фондуни алай йисан сифтедилай инихъ 1,1 милли­он касдив агакьна набут агьалияр ТСР-ралди (технические средства реабилитации) таъминарнава. Идакай «Российская газета» изданиди хабар гузва.

Къейдзавайвал, агьалийрив агакьар­навай махсус тадаракрин арада крес­лояр-коляскаяр, костылар, протезар, ор­тезар, ортопедический кIвачин къапар ва маса затIар ава.

СФР-дин делилралди, уьлкведа саки 11 миллион кас набутар яшамиш жезва.

РикIел хкин, чна виликдай къейд авурвал, 2021-йисалай эгечIна, набутвал авай агьалийриз электронный сертификатар гузва. Ихьтин сертификатдин бинедаллаз муьгьтеж тир инсандиз герек такьат (средство) къачун патал (мисал яз, коляска, ван атун гужлу ийидай аппарат ва мсб.) тайин кьадар пул чара ийизва. Гьа са вахтунда маса къачузвай такьатдин марка ва модель агьалиди вичи хкязава. Электронный сертификатди адетдин банкунин картади хьиз кIвалахзава, пул муьштериди метягь маса гузвайдаз рекье твазва (арада маса кас авачиз). Ихьтин сертификат арада мензил аваз (дистанционный къайдада) «Госкъуллу­гъар» порталда ва я тахьайтIа СФР-дин ва МФЦ-дин отделенийра туькIуьриз жезва. И кардин гьакъиндай генани тамам делилар интернетдай ва я пешекарривай чириз жеда.

Гьазурайди – Муса  Агьмедов