Дегиш хьанва

Алай йисан 1-октябрдилай «Госкъуллугъар» порталда хсуси кабинетда гьахьун патал кьве фактордин аутентификация кьиле тухун лазим жеда, и серенжем и порталдикай цIийиз менфят къачузвай ва чпин «учетный запись» арадал хкизвай ксаривай истемишда. Идакай уьлкведин рекъемрин къурулуш виликди тухунин, алакъадин ва массовый коммуникацийрин министерстводи хабар гузва.

ЦIийи къайдадалди, хсуси кабинетдиз гьахьун патал гила системади паролдилай гъейри, алава тестикьарунни истемишда. Мисал яз, СМС-дай ва я тахьайтIа махсус приложенидай рахкурдай са сеферда ишлемишдай код. Ихьтин цIийивал аккаунтрин хатасузвал артухарун патал кардик кутунва.

Виликдай ведомстводи 1-октябрдилай и серенжем вири агьалийриз талукь жедайдакай малумат ганай, амма гуьгъуьнлай гъавурда хтурвал, кьве фактордин аутентификация, винидихъ къейднавайвал, анжах порталдикай цIийиз менфят къачузвайбурувай ва чпин «учетный запись» арадал хкизвайбурувай истемишда. Вири агьалияр патал кве фактордин аутентификация авунин чарасузвал гьукуматди талукь тир проект кьабулайдалай гуьгъуьниз къуватда гьатда.

КIвенкIвечи чка кьазва

Уьлкведин хуьруьн майишатдин министрдин заместитель Оксана Лутан гафаралди, техил къецепатан уьлквейриз ракъурунин жигьетдай Россия дуьньяда­ кIвенкIвечи чкадал алаз са шумуд йис я. Кьилди къачуртIа, алатай июнь-июль вар­цара магьсулрин жуьреяр къецепатан уьл­квейриз ракъурунал гьалтайла, Россия дуьньяда 2-чкадал хьанай. Идакай «Финмаркет» изданиди кхьизва.

Виликдай хабар гайивал, алатай сезонда Россияди рекорддин 60 миллион­ тонн техил маса уьклвейриз ракъурнай, абурун арадай яз – 47 миллион тонн къуьлни.

Чиновникди къейдзавайвал, абурун макьсад къецепатан базаррал истемишзавай суьрсетрин кьадарар артухарун я. И кар кьилиз акъудун патал Россиядихъ недай суьрсет арадал гъун патал герек тир еке такьат ава – чил.

Къуьлуьнилай гъейри, къецепатан уьл­квейриз мухни ракъурзава. «Агроэк­спорт» центрадин регьбер Дмитрий Краснова­ къейд ийизвайвал, дуьньяда мух арадал гъунин кьадар и сезонда агъуз аватун мумкин я, иллаки Австралияда. Им Россия потал еке метлеб авай кар я, вучиз лагьайтIа са шумуд йисуз Австралияди РФ-диз кар алай базарра – Мукьвал тир Востокда, Персидский заливдин уьлквейра – мухан­ жи­гьетдай конкуренция тешкилнавайди­ тир. Гила Россиядихъ а гьукуматриз и магьсул агакьардай мумкинвал жеда.

Алай йисуз къецепатан уьлквейриз акъудай техилдин кьадар 55 миллион тонн хьун вилив хуьзва, иник 34 миллион тонн къуьлни акатзава.

Пулсуз гузвай дарманар

Кьезилвилерин (льгота) бинедаллаз дарманар къачузвай рикIинни дамаррин уьзуьрар авай агьалийрин кьадар йисалай-суз артух жезва. Идакай уьлкведин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.

ИкI, пулсуз дарманар къачунин ре­къемар­ ихьтинбур я:

2021-йисуз – 673 агъзурдалай гзаф агьалийри.

2022-йисуз – 824 агъзурдалай гзаф агьалийри.

2023-йисан 1-сентябрдалди – 754 агъзур агьалиди.

Идалай алава яз, 2023-йисан алай вахтунин делилралди, кардиологиядин рекьяй диспансердин гуьзчивилик квай 94,4 процент агьалийри гьукуматди тайинарнавай кьезилвилерай дарманар къачузва.

РикIел хкизвайвал, рикIинни дамаррин уьзуьрар авай агьалийриз пулсуздаказ гузвай дараманрин сиягь 2022-йисуз гегьеншарнай. Министерстводин штатдик­ квачир­ пешекарри гележегда ихьтин уьзуьр­дик начагъ тир агьалийрин категорияр гегьеншарун патал теклифар гьазурнава.

Уьлкведин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналда малумат гузвайвал, эгер инфарктар, инсультар хьанвай, хирургиядин операцияр авунвай ксариз бинесуздаказ пулсуз дарманар тагузвай дуьшуьшар хьайитIа, и мес­эла гьялун патал яшамиш жезвай чкада къуллугъзавай Росздравнадзордиз ва я тахьайтIа куьмекдин алакъадиз (горячая линия) 8 800 550 99 03 зенг ийиз жеда.

Шекердин азардиз талукь яз

Уьлкведа шекердин азардиз талукь тир 165 дарман регистрация авунва, абурукай чIехи пай чкадинбур я. Идакай, Россиядин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкодин гафарал асаслу яз, «РГ»-ди хабар гузва.

Адан гафаралди, чкадал акъудзавай­ дарманрин кьадар акьван гзаф я хьи, абур гьатта къецепатан уьлквейризни ра­къуриз жеда.

Малум хьайивал, алай вахтунда уьл­кве­да ивидик квай шекердин кьадар та­йинардай 6 жуьре тестер регистрация авунва.

Здравоохраненидин министерстводин­ делилралди, 2022-йисуз уьлкведа­ ше­кер­дин азар авай 5,3 миллион кас гуьзчиви­лик квай, абурукай 58 агъзур аялар я. «Шекердин диабетдихъ галаз женг» тIвар алай федеральный проект уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз, диабетдин къуллугъдин къурулуш вилик физва, иллаки хуьрерин ва айру тир мулкара.

Электромобилар гзаф жезва

Уьлкведа 2023-йисуз электромобилрин базар 4 сефердалай артух хьун мумкин я. Идакай «Автостат» агентстводи хабар гузва. Къейдзавайвал, Россияда 2023-йисан нетижайралди, цIийи электромобилар маса­ гунин кьадар 12-13 агъзур уьлчмедиз барабар хьун мумкин я. Им, алатай йисан и муддатдив гекъигайла,  4-4,3 сеферда гзаф я.

РикIел хкин, 2022-йисуз уьлкведа 3 агъзур цIийи электрокарар маса ганай­, алай йисан 8 вацран нетижайрикай ра­хай­тIа, и рекъем, «ППК» АО-дин делилралди, гьелелиг 7 агъзур уьлчмедиз барабар я. Им, алатай йисан и муддатдив гекъигайла, 4,4 сеферда гзаф я.

Гьа икI, уьлкведа маса ганвай цIийи кьезил машинрин умуми гьисабдикай 1,2 процент электромобилрал ацалтзава. Алатай йисуз и рекъем 3 сеферда агъуз тир.

Гьазурайди – Муса Агьмедов