Дармандин набататар
Гьар йисуз салара, рекьерин къерехра булдалди экъечIдай эчIелрикай тир тередик дармандин такьатарни квайдакай инсанрин гегьенш къатариз бажагьат малум я. И набататдиз урус чIалал кьве тIвар ава: щирица, амарант. Адак квай такьатрикай хабар авай пешекарри тестикьарзавайвал, тере инсандиз герек жезвай гзаф затIар квай набатат я.
Тереяр кьакьан (бязи дуьшуьшра метрдилай виниз хьун мумкин я) ва яцIу тан авай набатат я. Къуьлуьн кьилиз ухшар кIалубда кIватI хьанвай куьлуь-куьлуь цуьквер ахъаюналди, и набатат августдин вацралай та къаяр-мекьер агатдалди цуькведа жеда. Терейрикай тир набататрин жуьреяр 100-дав агакьна малум я. Абурун чIехи пай адетдин эчIелар яз гьисабзава. Набататдин ватан Кьиблепатан Америка я. Алай вахтунда тереяр гзаф уьлквейра экъечIзава. Европада ам сифтедай гуьрчегвал патал цазвай.
Терейрик са жерге азаррин вилик пад кьадай, кIарабрин гьал хъсанардай, ивидин давление агъузардай, иммунитет къайдадик кутадай такьатар ква. Дамарар гьяркьуь хьанвай (варикоз) дуьшуьшрани и набатат ишлемишзава.
Биологри тередик квай кьетIен затIар дуьздал акъуднава: гъери, белокар (гьа жергедай яз — глобулин ва альбумин), А, Е, В витаминар, аминокислота, фосфолипид, аскорбиновый кислота, натрий, калий, кальций, марганец, магний, фтор, цинк, ракь ва мсб.
Ачух чешмейра пешекарри къейдзавайвал, хийирлу такьатар гзаф квайвиляй гьам жерягьри, гьамни къенин девирдин медицинадин духтурри терейрикай тежрибада активвилелди менфят къачузва. Набататдин асул сир адакай ибарат я хьи, адан куьмекдалди цварадин системадин азар, бубасил, иви тIимил хьун, шекердин диабет, атеросклероз сагъариз ва я и азаррикди инсандиз жезвай тIалар-квалар кьезилариз, бедендал пи гзаф акьалтнавайбурувай лагьайтIа, яхун хьун патал тереяр ишлемишиз жеда. Вилерин экв хуьнин ва хейлин маса рекьера терейрихъ хийирлувал ава.
Сагъарунин тежрибада набататдин вири паярикай (тум, цуьк, пешер, тан) менфят къачузва. Гьа са вахтунда рикIелай ракъур тавун важиблу я: маса набататрикай, дарманрикай хьиз, терейрикайни менфят къачун тавуна кIандай, къадагъа тир дуьшуьшар малум я. Гьавиляй дармандин такьатар, гьалимаяр гьазурун ва абур сагъламвал хъсанарунин рекье ишлемишун патал гьар сада анжах пешекаррал, духтуррал алукьна, гьабурун гуьзчивилик кваз серенжем кьабулун герек я.
«Лезги газет»
