“Шарвилидиз” мугьманвиле

“Лезги газетдин” 27-июндиз акъатай 26-нумрада  Лезги писателрин Союздин член Хазран Кьасумован “Эпосдин тарихдикай ва суварикай” ма­къа­ла чапнавай. Ана Дагъустандин халкьдин шаир Майрудин Бабахановича лугьузвайвал, Шарвилидин сувар къадим Ахцегьа гьеле XIX асирда кьиле тухузвай. (Кьилин комендантдин руш Нина Рота вичин ктабда кхьенва).

Суварик жегьилри кьуршахар кьунай, балкIанраллаз чамарар аву­най, къванер хкажунай акъажунар тешкилзавай, гъалибчийриз “Шар­вили” тIвар гузвай. АкI хьайила, эгер а девирра, су­варрин сергьятар лап гуьтIуьбур тиртIа, алай вахтунда ам Дагъус­тан­дин халкьарин ва гзаф маса миллетрин сувариз элкъвенва.

ЦIи саки 10 агъзурдав агакьна мугьманар суварик хтанвай. Иштиракзавай инсанрин арада неинки Дагъус­тандин, стха республикайрин, гьатта урус халкьдин векиларни гзаф авай. Ихьтин еке мя­рекат тешкил авунай, вирида хьиз, зани “Умуд” фондунин регьбер И.М. Яралиеваз  — мергьяматлувилин гъил ачухзавай лезги игит хциз, чухсагъул­ лугьузва.

Шарвилидикай кьисаяр, шиирар, манияр туькIуьрун къени акъвазнавач. Ам халкьдин кьиле акъвазай, гьич садрани душмандивай зайифариз тахьай полководец хьайидал шак гъизвач. И фикирриз къуват яз, завай “Лезги газетдин” винидихъ къалурнавай нумрадин 4-чина чи машгьур шаир, магьир пуб­лицист Мерд Алидин “Шарвилидин игитвилер” тIвар алай макъала къалуриз жеда. Санлай къачурла, ина авай фикирди ачухарзава хьи, Шарвилидин къуват, акьул, кьетIи­вал цавун ваъ, халкьдин садвилелай аслу я. Гьавиляй адан къамат халкь­чи­ди­ндини хьанва. Мерд Али­ди кхьизва: “Эпос­да Шарвилини халкь датIана санал ала. Вири имтигьанра.

Шарвили вичин халкьдин садвилелди къуватлу я!”

Исятдани гьакI яз аквазва заз. Игитдин сувар кьиле тухудайлани, халкьдин битаввили зун гьейранарна. Ам гьакIан битаввал ваъ, заз чиз, Шарвилидин къуват давам хьун тир.

29-июндин пакаман сятдин 7-даз зун Советский хуьруьн къекъуьндал алай. Инаг инсанрини машинри кьунвай. Заз чир хьайивал, абур суварик къвезвайбур тир. Абуруни, гьа за хьиз, Сулейман-Стальский, Хив, Кьурагь, Агъул районрин делегацияр вилив хуьзвай. Гуьзлемишун яргъалди фенач. Сад садан гуьгъуьналлаз пайда хьайи делегацияр, Мегьарамдхуьруьн ва До­къузпара районрин векиларни галаз, Ахцегьиз рекье гьатна…

Ахцегьа гьар са райондиз вичин майдан авай. Месела, Сулейман-Стальский райондин майдан Да­гъустандин халкьдин шаир Хуьруьг Тагьиран паркуна къурмишнавай. Райондин делегация ахцегьвийри иманлу саламралди, михьи рикIел­ди, нур ва хъвер алахьзавай къаматралди, тIямлу хуьрекралди къар­ши­ла­мишна. И карди, гьелбетда, аниз фенвай мугьманрик гьевес ва ашкъи тIи­мил кутунач. Белки, гьавиляйни абуру чпин алакьунарни,  сувариз гьазурвилерни лап вини дережада аваз ­раижна.

Зун “Шарвилидиз” мугьманвилиз гьикI гьевесдин лувараллаз фе­натIа, анай рикI, гуьгьуьл, хуш майи­лар — вири ацIана, гуьлчеменрин фи­кирар гваз элкъвена хтунни авуна.

Абдул Ашурагъаев