Веревирд авурла, газетдин 44-нумрадин 7-чина (2018-й) чапнавай Жасмина Саидовадин «Заминвал авачиз гьялиз жедач» макъалада Самурдин тамун кьадар-кьисметдикай лап кьетIидаказ лагьанва: там кьурада; эгер ам хуьн вири Россиядин фикир-мурад ятIа,адаз цин эвез герек жеда.
Азадогълидин патав гвай буругъ кардик кутурдалай кьулухъ булахрай ятар квахьун, чилин винел къатарик квай ятар тIимил хьун, тарар кьурун, Самур поселокдин чилин винел къатарин къуйрин ятар кьел квайбур хьун мумкин я. Каспий гьуьле яд хкаж хьуникди ада гайи кьван зиянар — басмишай кьван тамар, рекьер, карханаяр, куьчеяр, кIвалер рикIел хкин…
Самур поселокдин кIаник квай чилин винел къатарин ятар мумкин я, акьван гагьди буругъри анрай акъудай цин кьадар гьуьлуьн цихъ эвез авун себеб яз, самурвийрин, къуйрай акъатзавай ятар кьел квайбур хьун.
1950-1960-йисара Самурда къуйрай акъудзавай ятар кьел квайбур тушир.
“Дагъустан” РИА-дин майдандал кьиле фейи пресс-конференциядал уьлкведин Президент В.Путинан тапшуругъдалди алатай йисуз тешкилай идарайрин арада уртах комиссиядин председатель, РАН-дин ДНЦ-дин геологиядин Институтдин профессор, геолого-минералогический илимрин доктор Василий Черкашина ва “Даггеоманиторинг” ООО-дин директордин заместитель Светлана Юрченкоди тестикьарайвал, “Дербентдин кIаник квай мядендин мумкинвилер сергьятламишбур я” — инал чна тIебиатдин гьар са мумкинвал сергьятлу тирди фикирдай акъуд тийин. Эгер виликдай инай яд къачун патал 20 метрдиз буругъ ягъун бес жезвайтIа, гила михьи цин къат 80 метрдин деринда ава. Генани рикIел хкин: 1976-йисуз Москвадай атай пешекарри чпин ахтармишунрани Самурдин там кьуразвайди ва ана авай набататрин жуьреярни дегиш жезвайди къейднай. Амма кьабулай аквадай хьтин серенжемар хьаначир.
Самур вацIун цин кьадарни ахтармишунар тухузвай 1965-йисалай инихъ 30 процентдин тIимил хьанвайди малум ятIани, цин кьадар вацIун мяденрин чилин винел къатарай 25-30 метрдай ва артезиандин мядендай 250-300 метрдай-къачузвай буругърин гьакъикъи делилар, гьисабар чахъ авач. Азербайжандин Шоллар мяденда авай цин дережани 2 метрдин агъуз аватнава…
Месэла вири райондин, республикадин, гьакI вири Россиядинди я. Акъатдай харжийриз килиг тавуна, дербентвийриз яд, гьуьлуьнди шитарна ишлемишун, зи фикирдалди дуьз рехъ я.
Абдулашим Гьажимурадов
