Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова 2022-йис республикада образованидинди яз малумарнава. И ва хуьруьн юбилей къаршиламишзавай йисахъ галаз алакъалу яз, зазни хуьруьн жемятдин патай еке гьуьрмет къазанмишай лайихлу ксарикай ихтилат авун абурлу кар яз аквазва.
Ризаев Мегьерам муаллим вичин вири уьмуьр райондин, хуьруьн образованидин хел вилик тухуниз, акьалтзавай несилдиз чирвилерни ватанпересвилин тербия гуниз бахшай кас я. Ам географиядин тарсар гудай муаллим тир. 1964-йисуз Советский хуьре юкьван школа ачухайдалай кьулухъ, чIехи классра кIелзавай аялрин иштираквални аваз, край чирдайбурун кружок ва музей тешкилна. Адан крарикай, марифатлу суьгьбетрикай, Аллагьдин патай пай ганвай шаирвиликай, зарафатрикай са макъалада кхьин четин я.
Мегьерам муаллимдин лайихлу зегьмет СССР-дин девирда “Знак Почета” ордендалди къейдна. Ада школада, Дербентдин педучилищеда кIелдайла, армиядин жергейра къуллугъдайлани аялриз махар, мискIалар, дяведин йисара далу пата зегьмет чIугур дишегьлийриз кхьей шиирар авай. Адан шиирар, бахшбендер газетриз, аялрин журналризни акъатнай. Гила зун абурун суракьда ава.
И мукьвара зун хуьруьн музейдиз мугьман хьана ва анин директор Гьабибов Мегьамедавай адан муаллим хьайи Ризаев Мегьерамакай ихтилат авун тIалабна.
— Зун пара бахтлу кас я вад лагьай классдилай башламишна адан ученик хьайи, — башламишна Мегьамед муаллимди вичин ихтилат. — Ам фад рагьметдиз фена. Женнет кьисмет хьурай вичиз. Тарс куьтягь хьайилани, чун адан гуьгъуьна жедай, адаз суалар гудай. Кагьул тахьана, ада вири суалриз жавабар гудай. Чун, край чирдай кружокдин аялар, са шумудра куьгьне хуьруьз, Ялцугъиз хутахнай. Гьар сеферда рекье гьалтзавай булахдив агакьайла, ада чун сад лагьайдай пара хъун тавун патал тагькимардай, агакьзавай маса булахдин цин дад аквадайвал.
Рагьметлу Мегьерам муаллим гьакIни край чирдайбурун кружокдин руководитель, сифте яз хуьруьн школада музей тешкилай касни тир. А вахтунда райондин са хуьруьн школадихъни музей авачир. Ада школадин, хуьруьн гьевескар коллективрани ашкъидалди иштиракдай, концертар кьиле тухудай. Гьар нубатдин мани лугьузвайдаз ада тадиз бахшбенд туькIуьрдай. Тамашачийрин рикI шадардай ва адаз гурлу капарни ядай. 1980-йисара чун къунши хуьрериз концертар гваз фидай, гьакI рагьметлу муаллим-шаирни.
Мегьерам муаллимди гзаф шиирар пуд ордендин сагьиб, дяведин ва зегьметдин ветеран, Дагъустандин лайихлу багъманчи Гьасаналиев Эмир дайидиз бахшна кхьенай. Агъадихъ галай шиир адаз сифте са йисуз кьве йисан планар ацIурайла кхьейди я. Шиирар ада вичин классдин аялрив хуралай чириз тадай, ахпа абуру хуьруьн шад межлисрал сегьнедилай са-сада кIелдай.
Ви планар хьурай тамам,
Пионеррин патай салам,
Кьабул ая, Эмир халу,
КIвенкIвечи бригадир халу.
Ични чуьхвер гзаф хьурай,
Чиляйни бул алаф хьурай,
Къуй безетмиш хьуй ви хуру
Медалралди, Эмир халу…
Пенсиядиз фидай вахт хьайила, пуд лагьай ордендин сагьиб хьайи, са йисуз пуд йисан план ацIурай Гьасаналиев Эмир дайидиз Мегьерам муаллимди гьикьван хуш келимаяр кхьенватIа килиг:
Аквазва ви гьерекатар,
Къазанмишиз берекатар,
Багълар аку акьван зурба.
Вакай гила хьанва буба!
Эмир дайидин чIехи хва Малика Дагъустандин хуьруьн майишатдин институт акьалтIарнавай. Бубадин бригадада фялевиле кIвалахиз, ада вичиз тежриба къачузвай. И чIавуз Мегьерам муаллимди Эмир дайидиз мад са шиир бахшна:
На жегьилар кутур вилик,
Кьиле аваз ви хва Малик.
Вун яргъаз жемир гьелелиг,
Гьабурун гьунарриз килигиз…
Мегьерам муаллимди вичихъ галаз Дербентдин педучилищеда кIелай ва санал Советский хуьруьн юкьван мектебда кIвалахай Алиев Ислам муаллим, сад-садалай гъвечIи пуд хцин буба 1978-йисан гатун са нянихъ денбеден рагьметдиз фейила хьайи хажалат ихьтин гафаралди къейднай:
Агъур я чи хажалат, гъам —
Къакъатна къе чавай Ислам.
Жегьил чандиз ганач илгьам
Дережадиз гъидай Икрам.
Еке мусибат хьана чаз…
Аял чIавалай гзаф азаб-зиллет акур, гъвечIизамаз дахдикай магьрум хьайи, чIехи хьайилани, са экв такур, гъвечIи пуд аял дидедив туна, жегьилзамаз рагьметдиз фейи Алиев Ислам муаллимдин уьмуьрдин юлдаш Бегимагъадиз, намуслу зегьметдиз, адан юбилейдиз талукьарнани шиирар кхьенай Мегьерам муаллимди.
Бегимагъади вичел ацалтай вири азаб-зиллетдиз таб гана, аялар чIехи авуна, абурув кIелиз туна, гьарма сад са кеспидин иеси, виридахъ чпин кIвал-югъ хьанва. ЧIехи хва Икрама хуьруьн амбулаториядин “Тади куьмек” машиндал, Замира, Дагуниверситет куьтягьна, хуьруьн школада муаллимвиле, гъвечIи хва Абдулфета хуьре аралухдин кIвалахарзава. Вири динж я, стхаяр гьуьрметлудаказ яшамиш жезва. Алиева Бегимагъани рагьметдиз фена хейлин йисар хьанва. Къуй женнет кьисмет хьурай вичиз.
Мегьерам муаллимди кхьей и гафарни зав рагьметлу Бегимагъа вахан гъвечIи хцин свас Теранеди (ада хуьруьн почтальонвиле кIвалахзава) агакьарайди я:
Балад бала Бегимагъа,
Гьам руш хьана, гьамни вун — хва,
Акъвазнач вун къерех хьана,
Вун бубадиз даях хьана…
Апаязни къаридиз бахшнавай гафар вичин сандухдин пипIе хвена зав агакьарай Теране хтулни сагърай.
Гьуьрметлу газет кIелзавайди, заз багьа тир Советский хуьруьн агьалияр, тIалабзава рагьметлу Ризаев Мегьерам муаллимди кхьей шиир, бенд, хкет, мах чидатIа, куь архивра аматIа, зав агакьарун.
Ферид Вагьабов,
пенсияда авай муаллим
