Адет яз, азарлу хьайи гьар са касдиз вич дерин чирвилер, еке тежриба авай хъсан духтуррал ацалтна кIан жеда. Им тIебии карни я. Эгер духтур жегьилди яз хьайитIа, адахъ ихтибар тавунин фикир жеда. ГьикI хьи, эхиримжи цIуд йисара  диломар пулдихъ маса гузвай дуьшуьшарни ава лугьуда. Амма жегьил вири пешекарар чирвилер, алакьунар авачирбур я лугьун ягъалмишвал я. Алай вахтунда чал институтда дерин чирвилер къачунвай, чпин пешедал рикI алай, азарлуяр сагъарунин карда чпин вири къуватар серфзавай жегьил духтурар тIимил гьалтзавач.

Къенин чи суьгьбетни гьа ихьтинбурукай сад тир, Республикадин ветеранрин госпиталдин кардиологиядин отделенидин заведующий  Заира  Латифовна  Аликберовадикай  я. Ам 1979-йисуз Мегьарамдхуьре дидедиз хьана. Ам (бубадин патай) Ватандин ЧIехи дяведин ва адалай гуьгъуьнин йисара Кьиблепатан Дагъустандин гзаф районра прокурорвал авур, гзафбуруз чидай Латифов Агьмаданни тIвар-ван авай судья филиви Исакьов Кериман (дидедин патай) сихилрай я.

Заирадин буба Латифов Латифа сифте Мегьарамдхуьруьн райондин нисияр хкуддай заводдин директорвиле, гуьгъуьнлай райадминистрацияда  кIва­лахна. Алай вахтунда пенсияда ава. Рагь­метлу диде Фарида Керимовна рай­ондин коррекционный школадин муаллим тир. Абуру хизанда кьуд велед (кьве гадани кьве руш) чIехи авуна, уьмуьрдин шегьредал акъудна, виридаз кьилин образование гана. Гуьлзадади-райондин суддин секретарвиле, Мурада райадминистрацияда кIвалах­зава. Агьмад карчи я. Диде-бубади чпин веледар зегьметдал, хуьрел-кIвалел рикI алайбур яз тербияламишна. Виридахъ чпин кIвал-югъ хьанва, намуслувилелди уьмуьр кечирмишзава.

1996-йисуз  Мегьарамдхуьруьн юкьван школа къизилдин медаль къачуналди акьалтIарай Заира Дагъустандин медакадемиядин лечебный факультетдик экечIна. Чирвилерихъ къаних ви­кIегь руша, зегьмет чIугуна, дерин чирвилер къачуна. “Мединститутда кIелиз регьят туширтIани, а йисар рикIелай алат тийидай гуьзелбур тир”, — лугьузва Заиради. Къе ада вичиз тарсар гайи му­аллимар, санал кIелай юлдашар чими гьиссералди рикIел хкизва.

2001-йисуз вуз агалкьунралди куьтягьай руша интернатурада кIелна. 2005-йисуз жегьил пешекарди Республикадин ветеранрин больницадин поликлиникада духтур-терапевтвилелай вичин зегьметдин рехъ башламишна. Ина кIвала­хай девирда ада вич дерин чирви­лер авай, пешедиз вафалу духтур тирди къалурна. Адан гъиликай гзаф азар­луйриз да­ва-дарман, куьмек хьана. 2010-йисуз Заиради Махачкъаладин 2-нумрадин больницадин дипломдилай гуьгъуьниз чи­рвилер къачудай кафедрада кардиологиядай пешекарвал къачуна. 2013-йисуз ам ветеранрин госпиталдин кардиологиядинни гипертониядин отделенида духтур-кардиологвиле тайинарна. Галатун тийижиз зегьмет чIугвазвай духтурдин алакьунрикай, ада гъиле кьур гьар гьи кIвалах хьайитIани кьилиз акъуддайдакай больницадин руководстводизни чизвай. Гьавиляй 2017-йисуз адал кардиологиядин отделенидин заведующийвилин везифаяр тамамарун тапшурмишна. Гила духтурдин къайгъуяр мадни къа­лин хьана. Отделенидин духтуррин ва медсестрайрин кIвалахдал, палатайра михьивал хуьнал гуьзчивална, кIевиз азарлуйриз мес­лятар (консультацияр) гана, жуьреба-жуьре документацияр къай­дадиз гъана кIанзавай. А къайгъуяр Заира духтурди устадвилелди кьилиз акъудзава. Ада кардиологиядиз талукь яз кьиле физвай конференцийра иштиракзава, анра къейдзавай рикI сагъарунин цIийи жуьреяр вичин практикада ишлемишзава.

Заира Латифовнадин инсанвилин дережаярни винизбур я. Сир туш хьи, духтурдин неинки чирвилери, гьакI сивяй акъатзавай келимайрини азарлудаз куьмекда. Заира гьар са азарлудан патав фида, абурухъ дикъетдивди яб акалда, руьгь ку­тада. Азарлуйрини адаз алхишдин гафар лугьун дуьшуьшдин кар туш.

Камаллу, марифатлу инсан алай чка гьар са касдиз аквада ва адаз лайихлу къиметни гуда. Заира духтур гьеле еке наградаяр къачуз агакьнавачтIани, адан гьар йикъан гьакъисагъ зегьмет виридаз аквазва. Коллективдин ва азарлуйрин арада адаз еке гьуьрмет ва авторитет ава.

Кардиологиядин отделенидин духтур  Тамара  Мегьамедовна  Сиражевади  ингье адакай вуч лугьузватIа:

— Заира духтурдихъ галаз кIвалахиз цIуд йис хьанва. Ам дерин чирвилер авай хъсан пешекар хьиз, михьи рикI авай, азарлуйрихъ галаз ширин мецелди рафтарвалзавай камаллу инсан я. Азарлуйрин сагъламвал мягькемарун патал ада еке зегьметар чIугвазва. Заира Латифовнади датIана вичелни кIва­лахзава, медицинадин литературадикай менфят къачузва, вичин чирвилерин дережа мадни хкажзава. Азарлуяр сагъарунин карда цIийи къайдайрикай менфят къачузва. Коллективни, азарлуярни адалай гзаф рази я.

РикIин азарар сагъарзавай духтурдин вилик за са шумуд суал эцигна.

— Куьне духтурвилин пеше хкя­гъун­ са квехъ галаз ятIани алакъалу яни?

— Ваъ. Школа куьтягьайла, заз Даггосуниверситетдин юридический факультетдик экечIунин мурадар авай. Амма зи деде-буба а кардал рази хьанач. Чи тухумда духтурар авачирвиляй абуру заз мединститутдик экечIунин теклиф гана. И кардал за кIусни пашманвал ийизвач. Жуван пешедилай зун гзаф рази я.

— РикIин азарар арадал атунин себебар гьихьтинбур я?

— ЧIехи  пай  азарар  агьалийрин  яшайишдилай, абуру кечирмишзавай уьмуьрдилай аслу я. И жигьетдай Россия хъсан чкадал алай уьлквейрикай туш. РикIин азарар гьикI арадал къведач кьван, гьар юкъуз ван къвезвай хабарар рикIиз таъсирдай чIурубур хьайила?! Алай аямдин гзаф жегьилри ич­кидиз, наркотикриз кьил янава, пIапI­ру­сар чIугвазва, чалкечир уьмуьр тухузва. Алай вахтунда инсанриз са девирдани тахьай хьтин рикIиз таъсирдай стрессар жезва. Ягь-намус, марифат квахьзава. Гзафбурун дуланажагъдин гьалар хъсанзавач, я пака хъсан жеда лугьудай хьтин умударни авач.

— Азарлу тахьун патал рикI гьикI хвена кIанда?

— Сифтени-сифте гьар са касди сагълам уьмуьр тухун лазим я. Кьилди къа­­чуртIа, экуьнахъ физзарядка авун, ягъ­лу квай шейэриз темягь тавун, яр-емиш гзаф ишлемишун, бедендин заланвилел гуьзчивалун чарасуз я. Артухан килограммри рикI патал чIуру нетижаяр арадал гъида. Дамарра ивидин  гьерекат мукьвал-мукьвал ахтармишун лазим я. Эгер холестерин гзаф аваз хьайитIа, атеросклероз арадал атунин къурхулувал артух жезвайди фикирдай акъудна виже къведач. ПIапIрусдикай, ички, нарко­тикар ишлемишуникай къерех хьана кIанда.

— РикIин азарар михьиз сагъариз хьун мумкин яни?

— Гьайиф хьи, рикIин азарар михьиз сагъариз жезвайди туш. Гьаниз килигна сагъарун вири уьмуьрда давамарун лазим я. Духтурри азар дериндиз тефин, рикI гьа са къайдадаваз хуьн патал женг чIугвазва. Гьар са азарлуда вахт-вахтунда кардиограмма, УЗИ авуна, духтурдин меслятрал амал авуна кIанда. Гьар са касдиз жуван рикIин, сагъламвилин къадир чир хьун важиблу я. Бязи татугайвилериз килигна, нервияр къайдадикай хкудмир. Сабурлу жез алахъа. Куьрелди, рикI гуьзгуь я. Ам хаз тахьуй!

Хъсан пешекар, бажарагълу духтур хьун, гьелбетда, шад жедай кар я. Гьа са вахтунда дишегьлидин хиве хизандин къайгъуярни ава эхир. ТуькIвей хизан хьунни еке бахт я. Заиради вич и рекьяйни бахтлу инсан яз гьисабзава. Уьмуьрдин юлдаш, Мегьарамдхуьруьн райондин ДОСААФ-дин начальник Аликберов Рамизахъ галаз санал кьве руш тербияламишзава. Фатимади 7-нумрадин гимназияда 10-классда, Камилади 8-классда кIелзава.

Чазни инсанрин сагъламвилин къаравулда галатун тийижиз акъвазнавай гьуьрметлу Заира духтурдихъ сагъламвал, бахтлу ва яргъал уьмуьр, хизандани берекат, веледрин гележегдикай рикIин динжвал хьана кIанзава.

Надият Велиева