Регионрин уртах общественный теклифрин «Кеферпатан Кавказ» центради (МЦОИ) «Медиалогия» компаниядихъ галаз санал СКФО-дин субъектра сиягьатчияр патал итижлу чкаяр — туриствилин брендар — ахтармишунин кIвалах кьиле тухузва ва абурун нетижаяр мцои.рф. сайтда чапзава. Ахтармишунрин макьсад Кеферпатан Кавказдин регионрихъ туристар кьабулунин жигьетдай авай мумкинвилер ахтармишун я. И мукьвара сайтда нубатдин региондиз — Дагъустан Республикадиз талукь делилар чапнава.
«Дагъустандал чIехи пай туристрин рикI тIебиатдин ва тарихдинни культурадин кьетIенвилер себеб яз ацукьнава. Россиядин виридалайни къадим шегьер Дербент гьа ина, адахъни 5 агъзур йисан тарих ава», — кхьенва сайтда.
Малум хьайивал, массовый информациядин такьатра мукьвал-мукьвал чпин тIварар кьазвай чкайрин сиягьдик республикадин 10 объект ква.
Сад лагьай чкадал дуьньяда виридалайни зурбади тир элкъвена агалнавай гьавиз — Каспий гьуьл ала. Адан тIвар СМИ-ра 26398 сеферда кьунва. Гьакъикъатда ам вир я, амма вичин екевал (371 000 кв.км) себеб яз, адаз гьуьлуьн дережа ганва. Гьуьл Европани Азия какахьзавай сергьятдал ала ва адаз вад уьлкведихъ — Россиядихъ, Азербайжандихъ, Туьркменистандихъ, Ирандихъ ва Къазахстандихъ галаз алакъалу къерехар ава.
Кьвед лагьай чкадал кIарасдал, къванцел нехишар атIудай, ракь художественный тегьерда гьялдай регионда виридалайни чIехиди тир центр — Кубачи хуьр (1491 сеферда) ала. Халкьдин сеняткарвилерин надир шейэрик Кубачидин гимиш ва анин шалар — кIазар акатзава. Юкьван ассирра ина гьакIни ракьукай парталар ва яракьар гьазуриз хьанай.
Пуд лагьай чкадал къадим девирдилай (гьеле арабар къведалди вилик) авай имарат — Нарын-къеле ала. Адан тIвар СМИ-ри 1235 сеферда кьунва. Нарын-къеле Каспий гьуьлуьхъ галаз кьве цлалди галкIурнавай Дербентдин къеледин пай я. И цлари персрин уьлкведиз рехъ ачухзавай Каспийдин варар агалун лазим тир. Къеле ЮНЕСКО-дин виридуьньядин культурадинни тарихдин ирсинин сиягьда ава.
Нубатдин чка Европада виридалайни деринди тир Сулакдин каньонди кьунва (1160 сеферда). Адан яргъивал — 53 километрдиз (дуьньяда виридалайни яргъибурукай сад), деринвал бязи чкайра 1920 метрдиз барабар я. Сулакдин дере мукьвал-мукьвал США-дин Гранд Каньондихъ галаз гекъигзава.
Кавказдин адетдин тIуьнрик акатзавай хинкIалдин тIвар 953 сеферда кьунва. И тIуьниз Дагъустандин асул лишан я лагьайтIа жеда. Амма гзафбуру ам Гуржистандин милли хуьрекдихъ — хинкалийрихъ галаз какадарзава.
Дуьньяда виридалайни кеферпата авай сармашухрин тамун — Самурдин заповедникдин тIвар 365 сеферда кьунва. «Самурдин там са шумуд миллион йисан тарих авай надир, вичиз тешпигь авачир экосистема я. Ам Кьиблепатан Дагъустанда, Самур вацI гьуьлуьк какахьзавай чкада ава», — кхьизва авторди.
Шалбуз дагъдин ва «мурадрин рекьин» тIвар 358 сеферда кьунва. Идалайни гъейри, ахтармишунра Кавказда мусурман дин сифте яз чкIиз башламишай чкадин — Къала-Къорейш хуьруьн тIвар кьунва (177 сеферда). Алай вахтунда и хуьре касни амач, амма вилик девирра ам исламдин цивилизациядин — Къайтагъдин уцмийстводин меркез тир. Сиягьдин эхиримжи чкадал Табасарандин гамар (135 сеферда) ала. Еридал гьалтайла, абурув анжах Персиядин халичаяр гекъигиз жеда. Дагъустандин гамарикай сифте делилар гьеле Геродотан кIвалахра гьалтзава.
Амина Муслимова
