8-январдиз Дагъустан Республикадин Кьил Владимир Васильев РД-дин МВД-дин ГИБДД-дин БДД-дин  административный рекьяй къанунсузвилер авунвайди автоматламишнавай къайдада тестикьардай Центрадиз фена.  Ина регионда рекьера гьерекатдин хатасузвилин дережа хкажунин къайдаяр веревирдна. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана.

Гуьруьшдин иштиракчияр Дагъустан Республикадин федеральный метлеб авай автомобилрин рекьера гьерекат авунин къайдаяр чIурунин дуьшуьшар фотовидеодин куьмекдалди тестикьардай системаяр кардик хьунин месэлайриз килигна. Кьилди къачуртIа, а система авайдалай хъсанарун патал гьихьтин серенжемар кьабулун лазим ятIа, гьадан патахъайни веревирдер авуна.

РикIел хкин, и барадай Дагъустан Рес­публикада кардик кутун лазим тир фе­деральный программа 2018-2019-йисар патал тайинарнавайди тир. Амма региондин рекьера инсанар телеф хьунин дережа винизди хьунихъ галаз алакъа­лу яз Дагъустандин Кьили уьлкведин руководстводивай программа 2018-йисуз  тамамвилелди кьилиз акъудун патал серенжемар кьабулун тIалабна. Нетижада рекьера гьерекат авунин къайдаяр чIур­навайди фотовидеодин  къайдада тестикьардай камераяр 2018-йисан 25-декабрдалди эцигна куьтягьна. Идалайни гъейри, программадал асаслу яз 96 ка­мера эцигун лазим тир, амма пулдин та­кьатар кьенят авунин гьисабдай 114 камера эцигна. Абур рекьера гьерекат ийидай чIавуз административный къанунсузвилер авунвайди автоматламишнавай жуьреда тестикьардай Центрадик кутунва. Лу­гьун лазим я хьи, 2018-йисан сентябрдиз республикадин рекьера аварияр хьунин барадай иллаки хаталу 53 участок авайди тайинарна ва Владимир Васильеван тапшуругъдалди абур кьетIен гуьзчивилик кутуна.

Кьабулай серенжемрин нетижада 2018-йисан сентябрдилай 2019-йисан январдалди республикада аварийрин кьадар 18 процентдин тIимил хьана. “Иллаки хаталувал авай зонайра тайин кIвалах тухун давамарун ва гьалар датIана гуьзчивилик кваз хуьн герек я”, — лагьана региондин руководителди,  ДТП-рин  вилик пад кьунин кIвалахдин патахъай жавабдарвал хиве авай ксарихъ  элкъвена.

Гуьруьш кьиле фидай чIавуз рекьера гьерекат авунин къайдаяр чIурзавайбуруз талукь делилар саламатдиз хуьнин важиблувиликайни ихтилат кватна.  ИкI, республикадин Кьили малумарна: «Системади кIвалахзава, рекьера транспортдихъ галаз алакъалу аварияр хьунин дережа агъуз хьун гьелелиг таъминариз жезва.  Система къвердавай хъсанардайди инсанри аннамишун лап важиблу я. Алай вахтунда ада тестрин къайдада кIвалах­зава. Чна вири арзайриз, шикаятриз талукь яз тайин серенжемар кьабулда. Системади инсанар аварийрикай хуьн патал кIвалахун лазим я”.

Гуьруьшдал аварияр хьайи чIавуз медицинадин рекьяй куьмек гунин  месэладикайни рахана.

Нариман Къазимегьамедова малумарайвал, РД-дин МЧС-ди арадал атанвай гьалар ахтармишнава. А ахтармишунрин нетижайрал асаслу яз, алай йисуз къутармишдайбур федеральный шегьредин винидихъ тIвар кьунвай участокра кардик кутада. «Гьеле пуд пункт тайинарнава. Анра ДТП хьайи чкадал энгел тавуна  фин патал къутармишдайбуруз медицинадин рекьяй куьмек гудай кьилдин кабинет, вертолетар ацукьдай майдан галай сад тир комплекс туькIуьрун фикирдиз къачунва. Вертолет алай йисан февралдиз чав агакьдайвал я”, — алава хъувуна минис­трди.

“Виридалайни кар алай везифа винидихъ тIвар кьунвай 53 участок хатасузбур­ авуникай ибарат я. Амма чна неинки са гьа участокриз, гьакI  санлай республикадин рекьера транспортдин гьерекат  авай гьалдиз итиж ийизва”, — алава хъувуна Владимир Васильева.

Къанунсузвилериз рехъ ганвайди фотовидеодин куьмекдалди  тестикьардай  комплексрин кIвалахдихъ галаз таниш хьу­налди, ада тайин тир агалкьунар ава­тIани, а комплексрин система мадни хъсанарунин кIвалах давамарун лазим тирди къейдна.

“Къе мад са кас телеф, садаз хасарат­вилер хьанва. Телеф хьайибурун кьадар 7 касдив агакьай йикъарни хьана.  Ихьтин акьалтIай татугай крар мад хъхьун тавун лазим я. Инсанриз кIваляй экъечIай чпин аялар ва яшар тамам хьанвайбур ма­шинар кьадарсуз зарбдаказ гьалзавайбурун ва я тахьайтIа пияндиз рулдихъ ацукьнавай  ксарин къанунсуз гьерекатар себеб яз  хата-баладик акат тавуна, сагъ-саламатдиз кIвализ хтана кIанзавайди я”, — баян гана региондин руководителди. Ада Центрадиз мугьман хьунин асул мурад ДТП-рин вилик пад кьунин рекьяй  мадни менфятлудаказ кIвалахдай мумкинвилер жагъуруникай  ибарат тирди къейдна. “Республикадин руководстводи и месэлаяр гьялун лазим тирди лап хъсандиз аннамишзава, рекьера гьерекатдин хатасузвал таъминарунихъ галаз алакъалу гьар са касди вичин хиве авай везифаяр ери аваз тамамарун лазим я”, — лагьана эхирдай Владимир Васильева.

* * *

Алатай йисан декабрдин эхирра журналистрихъ галаз гуьруьшмиш хьайи  МВД-дин ГИБДД-дин РД-да авай управленидин цIийи руководитель Александр Шалагина рекьера гьерекатдин хатасузвилин дережа хкажун, транспортдихъ галаз алакъалу аварийрин нетижада хер-кьацI хьунин дережа агъузарун патал гьихьтин серенжемар кьабулдатIа, гьадакай суьгьбетна.

2018-йисан сифте кьилерилай 1-декабрдалди Дагъустанда 1585 ДТП хьана. Нетижада 329 кас телеф хьана ва хирер хьайибурун кьадар 2426 касдив агакьна.  Виликан  йисан талукь тир девирда  рекьера транспортдихъ галаз алакъалу 96 авария гзаф хьанай, нетижада 403 кас телеф хьанай ва хирер хьайибурун кьадар  2604 касдив агакьна.

ГИБДД-дин делилралди, виликан  йисан   талукь тир девирдив гекъигайла, ДТП-рин кьадар 5,7 процентдин, аварийрик телеф хьайибурун кьадар 18,4 процентдин, хирер хьайибурун кьадарни 6,8 процентдин тIимил хьун къазанмишна. Агъур нетижайрал гъайи аварийрин кьадар 11,2 процентдин тIимил хьана ва хасаратвал хьайи гьар са виш касдикай 11,9 кас телеф хьана. Яшар тамам тахьанвайбурун иштираквал аваз рекьера аварияр хьунин барадай  арадал атанвай гьалари  иллаки секинсузвал кутазва. Дагъустандин рекьера ахьтин 215 авария хьана. Нетижада 30 кас телеф ва 247 касдал хирер хьана. Ибур чпин яшар 16 йисав агакь тавунвай ксар тир.

«Лезги газет»