Кьилин редактордин гаф
“Чна журналистрин кьилдин кIватIал арадал гъида, гьевес авай гьар садавай аник экечIиз жеда. Ада къугъунин тайин тир къайдаяр тайинарда ва абур вирибур патал сад жеда: гьам зун, гьам гьукумдин къурулушрин векилар, гьамни журналистар патал. И къайдайрин бинеда пешекарвал, журналистикадин эдебар, ахлакьдин къанунар хьун лазим я. Жуван патай за квез ачухвал хиве кьазва…”, — лагьана Дагъустандин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова алатай гьафтеда федеральный, республикадин, муниципалитетрин СМИ-рин векилрихъ галаз кьиле фейи гуьруьшдал.
Республикадин кьилиз цIийиз атай гьар са касди вичин кIвалахдин сифтегьан варцара журналистрихъ галаз гуьруьшар тухун адетдиз элкъвенва. Рамазан Абдулатиповани, Владимир Васильевани тухванай ихьтин гуьруьшар. Амма, зи фикирдалди, Сергей Меликовахъ галаз кьиле фейи гуьруьш виликанбурулай тафаватлу хьана. Мярекат ачух къайдада, диалогдин жуьреда кьиле фена. Сергей Меликов халкь, жемият патал гьакъикъатдани ачух кас тирди ада суалриз жавабар гудайлани ашкара жезвай. ТIал алай месэлайрикай кьил къакъудзавачир, гьатта вичи веревирд авун патал гьахьтин месэлаяр теклифзавай. Мисал яз, республикада кар алай жуьреба-жуьре проектар кьилиз акъудуникай рахадайла, региондин Кьили къейдна: “Эгер гьар са къуллугъдал кар алакьдай, гьахъ гвай кас хьайитIа, кIвалахдихъ хъсан нетижани жеда. Дагъустанда жуьреба-жуьре конкурсра, гьа жергедай яз “Урусатдин лидерар” проектдани гъалиб хьанвай бажарагълу жегьилар гзаф ава. За ихьтин конкурсра гъалиб хьанвай ва чпихъ образование, пешекарвал, тежриба авай жегьилар къуллугърал тайинарда. Амма ихьтин са месэла ава: гьар са кардив мукьуфдивди эгечIна кIанда. Къуллугъдал тайинарзавай жегьилдихъ уьмуьрдин тежрибани хьана кIанда. Тек са чирвилер, алакьунар тIимил я…”.
Виликдай регионрин кьилерихъ галаз хьайи гуьруьшрал ни гьихьтин суал гудатIа, виликамаз тайинарзавай. Ихьтин шартIара кар алай, важиблу хейлин месэлаяр хъендик кумукьзавай. Сергей Меликован дуьшуьшда лагьайтIа, ихьтин сергьятар авачир. И делилдини республикадин кьилиз атанвай касдин ачухвиликай, къастуникай, адан къилихдиз хас ерийрикай лугьузва.
Мярекатдал жуьреба-жуьре хилериз талукь месэлайрикай рахана: яшайишдиз, сиясатдиз, экономикадиз, медениятдиз… Милли проектар кьилиз акъудуникай рахадайла, Сергей Меликова къенин юкъуз республикадин гьич са шегьердихъ, я райондихъ мулкар вилик тухунин жигьетдай махсус план авачирди къейдна: “Гьар са муниципалитетдин кьиле авай касдиз мукьвал тир девирда шегьердин, райондин мулкар гьи къайдада ишлемишдатIа, хуьруьн майишат, промышленность, яшайишдин метлеб авай эцигунар ва маса хилер гьикI вилик тухудатIа чир хьун лазим я. Бюджетдин мумкинвилер фикирда кьуна, шегьердин ва я райондин кьили мулкар вилик тухунин жигьетдай план арадал гъун герек я”, — гьисабзава республикадин Кьили.
Гуьруьшдин сергьятра аваз “Дагъустан” журналдин кьилин редактор Мегьамед Бисавалиева, республикада государстводин гьукумдин органра къуллугъар кьиле тухудайбур тайинардайла, вуж гьи халкьдин векил ятIа фикирда кьунин (национальное квотирование) тежрибадикай менфят къачудани лагьана хабар кьуна.
Сергей Меликова, и суалдиз жаваб гудайла, къейд авурвал, Дагъустандин гьукуматдин къурулушда къуллугърал тайинардайла, вуж гьи халкьдин векил ятIа гьисаба кьун дуьз туш. Республикадин кьиле авай кас яз, ада сифте нубатда вичи пешекарвилиз фикир гудайди къейдна. Гьа са вахтунда и месэладиз (национальное квотирование) гьихьтин дуьшуьшда фикир гун герек ятIани лагьана: “Урусат гзаф халкьарикай ибарат уьлкве я. Бязи дуьшуьшра ихтилат физвай месэладиз кьетIен фикир гана кIанзава. Зи фикирдалди, и кар гзафни-гзаф законодательный гьукумдиз — Халкьдин Собранидиз талукь я. Гьана Дагъустандин вири халкьарин итижар фикирда кьуна кIанзава, гьикI лагьайтIа, Халкьдин Собраниди законодательный сиясат арадал гъизва”, — алава хъувуна С.Меликова.
Дагъларин уьлкведин медениятдикай рахадайла, республикадин Кьили милли прессадин важиблувални къейдна. Адан фикирдалди, хайи чIаларал акъатзавай газетар, журналар Дагъустандин тарихдин ва медениятдин дамах я. С.Меликован гафаралди, республикада милли прессадиз кьетIен фикир гуда, гьикI лагьайтIа, хайи чIаларал акъатзавай газетрихъ, журналрихъ жегьилриз ватанпересвилин, ахлакьдин тербия гунин, Дагъустандин виридаз хуш жедай къамат арадал гъунин карда еке метлеб ава.
Гуьруьш саки кьве сятда давам хьана. Гзафбур суалар гуз агакьнач. Гьа жергедай яз, — зунни. Заз Сергей Меликоваз районрин ва хуьрерин кьилер хкядайла, виликдай хьиз, вири халкьдин иштираквал аваз кьиле физвай сечкияр арадал хкуниз талукь суал гуз кIанзавай. Республикадин Кьили къейд авурвал, ада СМИ-рин векилрихъ галаз гьар кварталда са гуьруьш тухудайвал я. Яни журналистриз кар алай, важиблу месэлаяр региондин Кьилихъ галаз веревирд ийидай мумкинвилер мадни жеда. ИншаАллагь!
Мегьамед Ибрагьимов
