Къенин юкъуз духтурвилин пешедай кIвалахзавай ксар гзаф ава, амма хирург, медицинадин илимрин доктор, доцент Мегьтиханов Зубаир Селимович хьтинбур тек-туьк гьалтда. “Духтурвилин пеше — им игитвал я, ада чан къурбанд ийиз гьазурвал, руьгьдин михьивал, хиялрин экуьвал истемишзава”, — лагьанай А.П.Чехова. Дугъриданни, и гафар чи макъаладин игитдихъ галаз хъсан кьадайбур я.
ВикIегьвал квай, рикIиз чими, виридав сад хьиз дуствилелди эгечIдай и кас духтурвилин бажарагълувиляй, пешедиз вафалувиляй, гьар садав инсанвилелди эгечIунай, масадан дердиникай хабар кьунай кIанда. Чаз виридаз важиблу я эхир, тIалди духтурдик ажугъ кутун тавуна, къарши яз, начагъдахъ рикI кудайла. Духтурдин ширин, къени гафуни гьикI сагъардатIа, чаз лап аял чIавалай чида.
Мегьтиханов Селимахъ — Зубаир Селимовичан бубадихъ галаз зун алатай асирдин 60-йисара Дербентдин 8-нумрадин мектебда таниш хьанай. Вуз акьалтIарайдалай кьулухъ заз аниз направление ганвай, ада лагьайтIа ина стоматолог яз кIвалахзавай. Ина чун дустар хьана. Духтур вичин хизанни галаз аялрин шегьердин азарханадин къаршида, 4-нумрадин (гзаф кьадар школаяр хьиз типовой тушир) школадин патав яшамиш жезвай. За датIана духтурдиз вучиз вичин аял 8-нумрадин школада твазвач, анаг экуь ва хъсан чка, муаллимрин коллективни хъсанди я лугьудай. Селима жаваб гудай: “Аялди кIвализ мукьвал тир мектебда кIелун лазим я ва мектебдилай затIни аслу туш, анра кIвалахзавай муаллимар вири сад хьтинбур, СССР-дин вузра чирвилер къачунвайбур я, чпин кьилиз са чара ийизвайбуруни пешедиз вафасузбуру вири школайра кIвалахзавайди я”. Гьа ихьтин камаллуди тир зи дуст.
Зун абурун кIвале мукьвал-мукьвал жедай. Исятда чеб са акьван гзаф гьазур тийизвай милли хуьрекарни за гьана недай. Зубаиран дидеди зун мугьман хьун сувариз элкъуьрдай, ам гзаф къени дишегьли тир. За гьамиша Зубаиран кIелунра агалкьунар хабар кьадай. Ада хъсан кIелзавай. Заз адан аттестат акуна, ана вири “вадар” авай. Адаз къизилдин медаль вучиз ганвачтIа, зун тажуб хьанвай. Им жегьил вич ва 4-нумрадин мектеб патални кесерлувал тир. Амма Зубаиран гуьгъуьна кас хьанач, заз чир хьайила геж хьанвай…
Йисар физвай. За мукьвал-мукьвал кIвалахар дегишарзавай, закай 18-нумрадин юкьван школадин директор хьанвай. Зи дуст Селим Мегьтиханов ракьун рекьин азарханадиз хъфенвай. Зубаир лагьайтIа, Дагъустандин медицинадин институтдиз гьахьнавай. Анаг ада агалкьунралди акьалтIарна. СССР-дин Минздравди паюналди, Тулада аспирантура акьалтIарайдалай кьулухъ ада Тульский областдин Белевский райондин ЦРБ-да хирург яз кIвалахна. Гуьгъуьнлай Харьковдин духтуррин пешекарвал хкаждай институтдин клиникадин ординатурадиз гьахьна. Ина медицинадин илимрин кандидатвилин ва докторвилин диссертацияр хвена. Ассистент ва доцент яз умуми ва эндоскопиядин хирургиядин кафедрада кIвалахна. Эндоскопиядин хирургиядай духтурар гьазурунай ва бедендиз тIимил зиян авай технологияр уьмуьрдиз кечирмишунай ам Украинадин шабагьралди къейдна.
2012-йисуз а вахтунда здравоохраненидин министр тир И.Мамаеван теклифдалди Зубаир Мегьтиханов Дагъустандиз хтана ва ам Дербентда ЦГБ-дин хирургиядин отделенидин заведующийвиле тайинарна. Хирургдин гьар са югъ са жуьрединди я. Низ чида, пакадин югъ гьихьтинди жедатIа. Къе регьят я, пака четин жеда. Садазни малум туш хирургдин гъилериз вуч кьисметди гьазурнаватIа: хер-кьацI ва я перитонит хьанвайбур, хуквадай иви физвайбур… Адаз, жаваб чир хьуник умуд кваз, виридалайни кичI кутадай суал гузва: “Яшамиш жедани?”. Духтур патал вири масакIа я… Зубаир Селимовичаз чизва, вични, вири хирургар хьиз, датIана уьмуьрдинни кьиникьин сергьятдал ала. ДатIана! Гьатта адетдин аппендицит операция ийиз хьайитIани, гьамни четинвилерихъ галаз алакъалу я. Амай четин азаррикай гьич раханни ийизвач.
Ам хъуьруьн-зарафатдал гзаф рикI алай касни я. Адаз хъуьруьнихъ азарлу сагъарун патал гьихьтин къуват аватIа чизва. Гьавиляй ада азарлуйриз гафарин къуватдалди хъсан таъсирзава. Чна гьар са азарлудахъ вичин къилих, са шумуд азар авайди рикIелай ракъур тийин! Зубаир Селимовичавай гьар са касдин къилихдихъ галаз кьадай гафар жагъуриз жеда. Эгер духтур ваз хъуьрезватIа, вахъ галаз зарафатарзаватIа, ви крар пис туш, мукьвара сагъ хъхьана, кIвализ хъфида!
Лапароскопиядин жуьредин операцияр чи уьлкведа гзаф кьилиз акъудзава, чи ватандаш лагьайтIа, абур цIийи къайдада (чукIул (скальпель) галачиз, яни атIун тавуна, анжах текIвенар акъудна) кьилиз акъудзавай сифтебурун жергеда авай. Хъсан пешекар гьина аваз хьайитIани, адакай гьасятда виринра малум жеда. Зубаир Селимовичаз Махачкъалада авай “Здоровая нация” клиникада кар алай хирург яз кIвалахун теклифна. Гила са кьадар вахт я ада ина лапароскопиядин жуьреда операцияр кьиле тухуз. Гаф кватай чкадал заз ина за сагъламвал гуьнгуьна (реабилитация) хутазвай вахтунда датIана зи руьгь хкажзавай хирург Мегьамед Хамидоваз, анестизиолог Мурад Эмировазни сагърай лугьуз кIанзава.
Гьич садрани за дустунин хцин гъилери зун къутармишда лагьана фикирдачир. Бахтсузвал мугьман хьайила, варар фирягьдиз ачуха, лагьанва мисалда. 2018-йисан октябрдиз Зубаир Селимовича заз хуквадин кIаник квай железадихъ галаз алакъалу азар авайди лагьана. “ЧукIулдал атIана” ийизвай операция 75 йиса авай завай эхиз жедачир, реабилитациядин вахтни чIехиди тир. Зи уьзуьр, хуквадин кIаник квай железадин дакIун, Россияда анжах Москвада операция ийизвай. И кар фикирда кьуналди, Зубаир Селимовича зун Бакудиз вичин дуст, профессор, медицинадин илимрин доктор Гурбанхан Муслимован кьилив рекье туна. Ада 10 йисалай виниз вахтунда Германияда кIвалахнавай. Руфунин органрин “чукIул галачиз” кьиле тухванвай операцияр адан гъилелай хейлин фенвай. Зи реабилитация духтурди З.Мегьтихановаз Дер-бентда ва Махачкъалада кьиле тухун теклифна. Ахпа за гьич гуьзетни тавунвай кар — операциядилай кьулухъ зи сагъламвал медицинадин “Сабур” центрада гуьнгуьна хутадайвал хьана. Захъ галаз гьафтеда кьве сеферда Зубаир Селимович гуьруьшмиш жезвай, гьакIни УЗИ-дин духтур Камил Рамазанован, гастроэнтеролог Зарема Мегьтихановадин ва центрада зегьмет чIугвазвай маса духтуррин гуьзчивилик кваз зи сагъламвал гуьнгуьна хтуна. Сагърай чеб!
Амма операция авурдалай кьулухъ 7 югъ алатайла, хуквадай къене патаз иви физ гатIунна. Йифиз зун хирургиядин отделенидиз агакьарна. Ина, зи бахтунай хьиз, Зубаир Мегьтиханов дежурствода авай. Адан регьбервилик кваз хирургиядин отделенидин вири коллективдин туькIвей къайдада тешкилай кIвалахдин нетижада зун ажалдин къармахрай акъудиз алакьна. Зи рикIел абуру гьар сад алама. Ингье, адалай инихъ тамам са йис алатнава. Аферин, баркалла вичин бубадин къени тIвар ва кар давамарзавай кьегьал хва Зубаир Селимовичаз! Къуй четин ва пара важиблу и карда адахъ мадни еке агалкьунар хьурай!
Вагиф Фейзиев,
пенсионер, зегьметдин ветеран
