Терроризмдин ва  экстремизмдин идеологиядихъ галаз женг тухунин рекье лап хъсан нетижа гудай серенжемрик суьгьбетар авун, гуьруьшар, акцияр ва маса мя­рекатар тухунни акатзава. Дербент ше­гьерда жигьилрин арада и жегьетдай кlва­лах тухуниз кьетlен фикир гузва.

И йикъара чун  Дербент шегьердин администрациядин жегьилрин сиясатдин ва спортдин отделдин начальник Хочбар Баркаевахъ  галаз гуьруьшмиш хьана. Чна адавай шегьерда терроризмдихъ ва экстремизмдихъ галаз женг тухунин карда тамамарзавай кIвалахдикай суьгьбетун тlалабна.

— Дагъустан Республикадин Гьукуматди  2019-йисуз тестикьарнавай, “2019-2023 йисара терроризмдин идеологиядиз ак­сивал авунин комплексный госпрограмма”  тамамарунин сергьятра аваз Дербент ше­гьердин администрацияда культурадин, жегьилрин политикадин ва спортдин управлениди (УКМПиС), террористрин жергейриз кlелзавай жаванарни яш та­хьанвайбур желб авуниз рехъ тагунин,  жегьилрин арада  ягъун-кьиникьин идеология раиж тавунин, гьакlни абурун тахсиркарвал арадал гъизвай шартlар ва себебар терг авунин мураддалди “Хуьн” (“Защита”) тIвар алаз “2019-2023 йисара терроризмдин идеологиядиз аксивал авунин комплексный план”  тестикьарнава, — лагьана Х.Баркаева.

— Адан бинедаллаз агьалийрин, же­гьилрин ва жаванрин арада терроризмдихъ ва экстремизмдихъ галаз женг тухунин кlвалахда чи управлениди бегьем серенжемар  кьиле тухванва.

ЧIуру крарин вилик пад кьунин ва тербия гунин кlва­лах хъсанарунин мураддалди администрациядин жавабдар къуллугъчийри, къайдаяр хуьдай органрин, динрин векилрихъ галаз санал терроризмдиз акси кlвалах тухузвай отделдин кьилин пе­ше­карри­ образованидин идарайрин руководителрин, активрин, жемиятдин тешкилатрин векилрин, депутатрин иштираквал аваз са жерге совещанияр, элкъвей столар, лекцияр, суьгьбетар, акцияр тешкилна.

Икl, шегьердин ракьун рекьин колледжда “Чун террордиз акси я” лишандик кваз мярекат кьиле тухвана. Ам “Оборона­ Дербента” фильмдиз килигунилай гатlун­на. Уьмуьрдин чlуру рекьера гьат тавун патал жаванри чирвилер къачузвай чкайра ихьтин мярекатар тухунихъ еке метлеб ава.

Сентябрдин вацра чна шегьерда “Жегьилар терроризмдиз акси я” лишандик кваз жегьилрин форум кьиле тухвана. И мярекат Женгинин Баркаллувилин паркуна авай эбеди цlай алай чкадал цуьквер эцигунилай гатlунна, ахпа гъилера шарар, РФ-дин ва РД-дин пайдахар, “Жегьилри терроризмдиз ваъ лугьузва” гафар кхьенвай плакатар гваз колледжра ва институтра кlелзавай студентри, жемиятдин тешкилатрин векилри, мектебра кIелзавай аялри, кадетри маршда  иштиракна. Гуьгъуьнлай  “Гъам чlугвазвай дидедин” мемориалдал АТК-дин, къанун-къайда хуьзвай органрин, динрин векилрин ва депутатрин иштираквал аваз митинг кьиле фена.

Шегьерда авай ДГУ-дин филиалда военный вакъиайрин иштиракчийрихъ галаз “Чун террордиз акси я”  элкъвей стол-гуьруьш кьиле фена. Гуьруьшдилай гуьгъуьниз жегьилрин жемиятдин тешкилатрихъ, студентрихъ, юнармейцийрихъ, дявейрин ветеранрихъ ва масабурухъ галаз “Игитрин вахта” рикlел хуьнин митинг тухвана.

“Алые паруса” комплексда “Терроризмдин ва экстремизмдин чlехи хаталувилиз акси женг тухун патал жеми­ятдин диб мягькемарзавай илимдинни теж­рибадин межэтнический ва межконфессиональный диалог” лишандик кваз конференция тух­вана. Анал акьалтзавай несилдиз диндинни ахлакьдин тербия гунин месэлаяр веревирдна. Сентябрдиз, терроризмдиз аксивал авуниз талукьарнавай вацра, Дербентдин праводинни экономикадин колледжда “Жегьилвал — экстремизм авачир территория” лишандик кваз студентрихъ галаз гуьруьш тухвана. Ам Исламда жуваз дуьз рехъ жагъурунин ва дуьз рекьелай алудиз кlанзавай­бурун таъсирдик акат тавунин ва и рекье жегьилрин арада гъавурда тунин кlвалах тухуниз бахшнавай.

Алатай  вацра чна, гъвечlи-гъвечlи дес­тейрин иштираквал аваз, маса гьукуматрин агьалияр, шегьердин колледжра ва институтра чирвилер къачузвай студентар желбна, жегьилрин арада межнациональный ва межрелигиозный  алакъайрин культура вилик тухуниз талукьарна мярекатар, волонтёррихъ ва жемиятдин жегьилрин тешкилатрин векилрихъ галаз Азадвилин майдандилай Къазибеган куьчедиз кьван терроризмдиз  акси темадиз талукь буклетар пайдай ак­ция тухвана.

И ва маса гуьруьшра жегьилри  уьмуьр­диз талукь тир жуьреба-жуьре су­а­лар гузва,  чебни, асул гьисабдай, диндиз талукьбур я. Гьелбетда, РД-дин Муфтиятдин векилрин иштираквал аваз кьиле физвай  ихьтин ачух гуьруьшри жегьилар  диндиз жемиятдин  уьмуьрдин са паюниз хьиз килигдай, чеб обществода чешне яз тухудай, дин вири санал агудзавай гьа­къи­­къат хьиз кьабулдай ва Дагъустандин халкьарин адетар хуьдай мумкинвал гузва.­

Яш бегьем тахьанвайбуруз, “хаталу дестедик” квайбуруз, НВФ-рин хизанрин членриз ял ягъунин вахт тешкилунин мураддалди, шегьерда кьиле тухузвай вири мярекатра: конкурсра, митингра, наркотикризни терроризмдиз акси форумра, жуьреба-жуьре спортдин акъажунра иштиракдай мумкинвал гузва.

Массовый информациядин такьатрин куьмекдалди  (интернет-порталра, газетра) чкадин самоуправленийри, къанун-къайда хуьдай органри, общественный ва динрин тешкилатри инсанрин хатасузвал таъминарун патал терроризмдизни экстремизмдиз акси яз тухузвай кlвалахдикай  агьалияр хабардар ийизва.

Акьалтзавай несилдиз  ватанпересвилин ва интернациональный тербия ­гунин жигьетдай Ватандин Чlехи дяведа гъалибвал къазанмишна 75 йис тамам хьунин юбилейдин сергьятра аваз “Игитрикай суьгьбетар”, “Игитар чи къвалав гва”, “Аскердин чар”, “Къайгъударвал”, “Военно-спортивный къугъун Зарница”, “Георгиевская Ленточка” акцияр, элкъвей столар, “Пуд несилдин гуьруьшар” мярекатар тухвана, Ватандин Чlехи дяведин ветеранрин кlвалериз фена, абуруз савкьатар ва “Гъалибвилин 75 йис” ри­кlел аламукьдай медалар гана, Нарын-къеледа Вирироссиядин “Зи Ватандин рангар” акция тешкилна, къеледин са цлал Россия­дин чlехи пайдах хкажна. И мя­ре­катда  гьар  жуьре  хилерай  кlвалах­завай волонтеррин отрядри иштиракна. 9-Майдиз “Рекьин тийир полкунин” Гъа­либ­вилин марш ва стхавилин сурара митинг тухвана. Гьак­l­­ни и юкъуз “Гъам чlугвазвай дидедин” мемориалдал “Ри­кlел хуьнин шем” акция тухвана ва митингни хьана.

Чи управленидик квай спортдин отделди “Спорт террордиз акси я” лишандик кваз  акция, РД-дин Муфтиятдин векилар галаз “Жегьилриз ахлакьдинни ватанпересвилин тербия” темадай конференция, спортдин рекьяй жуьреба-жуьре соревнованияр, ГТО-дай акъажунар ва маса мярекатар тухузва. Икl, “Магьалдин кубок” патал гуьгьуьллубурун командайрин арада­ мини-футболдай, шегьердин кlвенкlве­­чивал патал дзюдодай жаванрин арада акъажунар, столдал къугъвадай теннисдай ачух турнир, шамагъаждин тама чlемерук­дай лишанар ягъунин турнир, “Компромисс” спорткомплексда кьуршахар кьунай  Россиядин ва Европадин чемпионри мастер-классар тухвана.

Са кьве гаф наркотикриз акси яз тухузвай кlвалахдикайни лугьун.

“Наркотикриз санал акси я” тIвар алаз яш бегьем тахьанвайбурухъ галаз профилактикадин кlвалах тухвана. Шегьердин вири вузра, ссузра  наркотикриз акси Международный йикъаз талукьарна “Чна сагълам уьмуьрдин къайда хкязава”, “Наркомания — гзаф чинар алай бедбахтвал я”, “Рикlел хуьх: анжах тек садра инкариз же­да” темайрай  суьгьбетар ва элкъвей столар тухвана.

Санлай къачурла, алай йисан цlуд вацран къене саки пуд агъзур касдин иштираквал аваз 40 мярекат тешкилна.

Вири и серенжемрин кьилин метлеб жаванар ва жегьилар къанунрал амал авунин, инсандин ва ватандашдин ихтиярар ва азадвал  хуьнин, чlуру кар авурди чарасуз вичин жазадив агакьдайди чирунин гъавурда тун, абуруз ватанпересвилинни инсанпересвилин тербия гун я. Жегьилар чи гележег я. Ам экуьди ва бахтлуди хьун патал чна къемаз къайгъу чIу­гу­на кIанзава, — акьалтIарна вичин суьгьбет Хочбар Баркаева.

Къагьриман  Ибрагьимов