Дагъустандин мектебар яваш-яваш образованидин «Москвадин электронный мектеб» (МЭШ) платформадик кутунин гьакъиндай алатай йисан сентябрдиз РД-дин рекъемрин рекьяй виликди финин министерстводи хабар ганай. РикIел хкин, 2023-йисан 29-февралдиз Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова ва Москвадин мэр Сергей Собянина, регионда образованидин хиле информациядин технологияр кардик кутунихъ элкъуьрнавай серенжемар кьилиз акъуддайла, алакъалувилелди кIвалахуниз талукьарнавай икьрардал къулар чIугунай. Синагъ авунин серенжем яз, сифтедай республикадин пуд мектебда МЭШ кардик акатна. 2024-йисалай лагьайтIа, и платформадал вири мектебар элячIунин гьерекат гатIуннава.
МЭШ-дин электронный ктабханада образованидин саки 2 миллиондив агакьна материалар ава, гьа жергедай яз — надир виртуальный лабораторияр, интерактивный алаваяр ва видеотарсар.
РД-дин образованидин ва илимдин министр Ягья Бучаеван гафаралди, чирвилер гунин кар мадни итижлу ва нетижалу авунин жигьетдай МЭШ-дихъ хъсан мумкинвилер ава. Къейдзавайвал, регионда и платформа пайда хьуникди образованидин хилен сад тир рекъемрин къурулуш арадал къведа, муаллимрал акьалтзавай бюрократвилин пар кьезил жеда, ктабар кьит хьунин месэла гьялда, мектебдин гьар йикъан месэлаяр гьялунин карда регьятвилер жеда.
Разивилелди кьабулзавайбурухъ галаз сад хьиз, гьа са вахтунда рекъемрин цIийи платформадиз акси экъечIзавай муаллимарни, школьникрин диде-бубаярни авачиз туш. МЭШ бегенмиш туширбурун бязи фикирар гьахъсузбур я лугьуз жедач. Мисал яз, аксибурукай бязибуру аялрин вилериз адакай зиян жеда лугьузва. «Зун аялдин вилерал акьалтзавай артухан парциз акси я», — кхьенва са москваэгьлиди.
Вири хилера информациядин технологияр гегьеншдиз чкIанвай чи девирда авай мумкинвилер менфятлудаказ ишлемишун герек я. Чи йикъара бес мектебра интерактивный доскайрикай ва маса техникадикай менфят къачузвачни? Гьелбетда, къачузва. Амма виринра сад хьиз туш. Бязи чкайра хийир къачуз жедай материалар руквади кьуна амукьзава, ишлемишни тавунмаз, «куьгьне» жезва. Еке харжияр авуна, материалринни техникадин база мягькемарзава, амма абурукай лазим тирвал менфят къачузвач. Ихьтин месэлаяр бес ни гуьзчивилик кутун лазим я?
Зи фикирдалди, МЭШ-дихъ са гьихьтин ятIани зиянлу «къастар» ава лугьун шаклувилик акатзавай месэла я. Мукьвал вахтара чаз адан гьакъикъи макьсад ва нетижа аквада. Килигин.
Салим Салимов
