“Каспий — 2022”
Образованидин жегьилрин “Каспий” форум 2011-йисуз гьуьлуьн къваларив гвай уьлквейрин ва РФ-дин регионрин жегьилрин арада дуствилин, амадагвилин, сада-садаз чпин тежриба чирунин, куьмек гунин ва виликди фидай рекьер жагъурунин мураддалди тешкилайди тир. Алатай йисара адан кIвалах себеб яз, гзаф жегьилриз чпин уьмуьрдин, пешедин рекьер хкядай, алакьунриз, бажарагъдиз мадни рехъ ачухдай мумкинвал хьана.
15-сентябрдиз Избербаш шегьерда образованидин ва ватанпересвилин “Каспий-2022” форумди вичин кIвалах башламишна. Ам са гьафтеда давам хьана. Ам ачухзавай мярекатда РД-дин Кьилин Администрациядин руководитель Алексей Гьасанова, РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Муслим Телякавова, милли сиясатдин ва диндин крарин рекьяй министр Энрик Муслимова, жегьилрин крарин рекьяй министр Камил Саидова ва гьукумдин, къайдаяр хуьдай органрин, жегьилрин, жемиятдин организацийрин, СМИ-рин векилри иштиракна.
Ана иштиракдай фикир аваз уьлкведин саки вири регионрай 2000-далай виниз ксари заявкаяр гана. Пешекар комиссияди абурукай 400 кас хкяна. ЦIинин форумда Луганскдин ва Донецкдин студентрини иштиракна. Форумдал теклифзавай проектрикай лап хъсанбурун иесийриз чпин мурадар кьилиз акъудун патал 500 агъзур манатдив агакьна пул гуда.
Форумдин иштиракчийри образованидин кьилин вад хиле кIвалахна. Абурук акатзава: акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин тербия гун, гуьгьуьллубурун гьерекат вилик тухун, проектар идара ийиз чирун, медицинадин рекьяй чирвилер артухарун ва информациядин жигьетдай хатасузвал хуьн, башчивал авуниз гьазур хьун.
Къейд ийиз кIанзава, ватанпересвилин тема, дугъриданни, кьилиндаз элкъвена. Иштиракчийри Нурбагандоврин памятникдал цуьквер эцигна. Ахпа абур Вирироссиядин жемиятдин “Гъалибвилин гуьгьуьллубур” гьерекатдин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Эксперт Алия Набиуллинади абур “ЧIехи Гъалибвал”, “Несилрин алакъаяр”, “Зи Гъалибвал”, “Чи гъалибвилер”, “Медиагъалибвал” ва “Зи тарих” хилерихъ галаз танишарна. “Медиагъалибвиликай” рахайтIа, волонтерри социальный сетра вирида итиж ийидай контент гьазурзава. Абуру гьакI тарихдин вакъиайрикай гьакъикъидаказ кхьинай, жегьил несил тарихдин месэлайрин гъавурда дуьз тунин гьакъиндайни жаваб гузва.
Гуьруьшдин сергьятра аваз, “Гъалибвилин волонтеррин” международный медиашколадин регьбер Даниил Кирпиченкоди форумдин иштиракчияр ватанпересвилин гуьгьуьллу (волонтервилин) гьерекат гьикI гегьеншардатIа, гьерекатдин кьилин макьсад вуч ятIа, гьадакайни лагьана.
Важиблу кар даварун яз, “Ватанпересвилин тербия гудай менфятлу къайдаяр” темадай совещанини тухвана. Ана РД-дин жегьилрин крарин рекьяй министрдин заместитель Сиражудин Гьалимова, Дагъустандин ватанпересвилин центрадин директордин везифаяр тамамарзавай Рамазан Мегьамедова, жемиятдин “Рекьин тийир полк”, “Росрекон”, “Юнармия”, “Гъалибвилин волонтерар” организацийри, республикадин шегьеррин ва районрин муниципалитетрин къуллугъчийри иштиракна. Акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин карда ишлемишдай такьатрикай, кIвалахдин тежрибадикай гзафбуру лагьана.
Лугьун лазим я хьи, форумдин сергьятар гегьеншбур я. Иштиракчийриз Россиядин гуьгьуьллубурун ва “Рекьин тийир полк” ООД-дин крарикай суьгьбетна. “Дагъустанда къени крар ийизва” проектдихъ галаз танишарна. Яшайишдин рекьяй гуьгьуьллубуру тухузвай кьван кIвалахрикай мисалар гъана. Бязи иштиракчийрин тежриба аквадай мумкинвал хьана.
“Рекьин тийир полк” ООД-дин майдандал организацияди тухузвай кIвалах гегьеншаруниз талукь куьруь докладар адан экспертар тир Наталья Щадринади ва Жанна Жмуради, “КиберМосква” проектдин иесияр тир Григорий ва Елена Пащенкойри, PR-дин, GR-коммуникацийрин рекьяй сиясатдин меслятчи ва эксперт Алена Августди, АВЦ-дин, “Культурадин волонтерар” ВОД-дин, “Лиза Алерт” ПСО-дин, “Вирироссиядин къутармишдайбурун студентрин корпус” ВОМО-дин векилри авуна. “Ина федеральный ва регионрин пара тежрибалу экспертри иштиракзава, — лагьана образованидин программадин регьбер Екатерина Абакаровади. — Чна саки виридаз хуш жедай хьтин кIвалахдин ва ял ядай программа туькIуьрнава. Иштиракчийриз вири жуьредин майданрал гуьруьш жедай, сада-садаз тежриба чирдай, чпин къастарикай лугьудай шартIар тешкилнава”.
Жегьилрин мярекатдин иштиракчийри Дагъустандин халкьарин Садвилин йикъаз талукьарнавай серенжемдани чеб хушдаказ тухвана. Манидаррин ва кьуьлердайбурун ансамблри пара хъсан концерт гана. Гьа са вахтунда милли майданарни кардик кутунвай. Мугьманриз Дагъларин уьлкведин халкьарин хуьрекрихъ, парталрихъ, сеняткарвилерихъ, искусстводихъ галаз таниш жедай мумкинвал хьана.
Гьар юкъуз жегьилар тIвар-ван авай инсанрихъ галазни гуьруьшмиш жезвай. Кьезил атлетикадай паралимпиададин гъалибчи, Россиядин кьуд рекорддин иеси, 3 сеферда уьлкведин кубок къачур Абдул Вагьабова, какахьай женгерин пагьливан, Европадин ва дуьньядин чемпион Мугьаммад Эминова, азаддиз кьуршухар кьунай Россиядин чемпион, дуьньядин кубокдин призер Арсланбег Алиева спортдикай, сагълам уьмуьр тухуникай, уьлкведин итиж хуьн патал чIугуна кIанзавай зегьметдикай ихтилатна.
Дагъустандин госуниверситетдин ректор, вузрин ректоррин советдин председатель Муртазали Рабадановахъ галаз кьиле тухвай гуьруьш жегьилар патал лап метлеблуди хьана. Кьве тереф патални хуш гьалара кьиле фейи ачух суьгьбетда алимдини жегьилри хейлин месэлаяр веревирдна, чпин фикирар лагьана.
М.Рабаданова жегьилриз университетда студентри идара авунин къайдайрикай, вуздин жегьилрин крарин рекьяй комитетдикай, студентрин илимдин обществодикай ихтилатна. Комитет 1999-йисуз тешкилайди я. Алатнавай йисара ана кIвалахай студентрикай гележегда министрар, бизнесменар, жемиятдин башчияр хьана.
Форумдал 15 номинациядай жегьилрин проектриз килигна ва нетижада 16 кас гъалибчияр яз гьисабна. Абуруз, санлай къачурла, 4 миллион манатдилай виниз пулар гуда. РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Муслим Телякавова гъалибчийрив пулдин сертификатар вахкана. ГьакIни яратмишдай, спортдин, гуьрчегвилин ва медиадин конкурсра гъалиб хьайибурни къиметлу пишкешралди къейдна.
Эхирдай Дагъустандин сегьнедин гъетери жегьилриз хъсан концерт къалурна.
Нариман Ибрагьимов
