6-ноябрдиз Дагъустандин Кьил Владимир Васильева республикадин законар акъуддай, исполнительный ва муниципальный властдин органрин руководителрихъ галаз совещание кьиле тухвана. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администра­циядин пресс-къуллугъди хабар гана.

Совещанидал РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместителдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьажиме­гьамед Гьуьсейнова 2018-йисан 9 вацран вахтунда республикадин бюджет тамамаруниз талукь малумат гана.

Гь.Гьуьсейнован гафаралди, налогриз талукь доходар, асул гьисабдай, ичкидал вегьезвай кирсеба налогрихъ галаз ала­къа­лу яз артух, абурун кьадар 22,4 процентдин хкаж хьанва. “Им санлай уьлкве­да ички гьасилун артух хьунихъ галаз  ала­­къалу я ва, талукь тирвал, коэффици­ентар вилив хвейила, республикадиз агакьзавай пуларин кьадарни хкаж жезва”, — баян гана докладчиди. Ада мадни къейд авурвал, кудай ва ягъламишдай материалрал вегьезвай кирсеба налогар ва организацийрин эменнидал вегьезвай налогрин пулар талукь тирвал, 7,6 ва 11,7 процентдин артух хьана. Гь.Гьуьсейнов транспортдин налогдал кьилди акъвазна. Пуд кварталдин нетижайри къалурзавайвал, и налогдин пулар 402,8 миллион манатдин кьадарда аваз агакьна, имни алатай йисан талукь тир девирдив гекъигайла,  25,8 миллион манатдин гзаф я. И барадай къанун-къайда хуьдай, налогрин органрихъ, гьакIни муниципальный тешкилатрин кьилерихъ галаз саналди тухузвай кIвалах къейдна.

Вице-премьердин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь.Гьуьсейнова малумарайвал, республикадин бюджетдин доходар 700 миллион манатдин артух хьана ва 105,2 миллиард манатдив агакьна, бюджетдин харжиярни  гьа икьван дережада хкаж хьана ва 105,5 миллиард манатдив агакьна. Бюджетдин кьитвал гьа виликан — 300 миллион манатдин — дережада аваз амукьна. Амма йис бюджетда кьитвал авачиз куьтягьун фикирдиз къачунва.

“Доходар 700 миллион манатдин, харжиярни гьакьван кьадардин артух хьун федеральный бюджетдай онкологиядин больница эцигун патал алава яз са бюджетдай маса бюджетдиз ядай трансфертар агакьунин кьадар артух хьунихъ галаз­ алакъалу я, 350 миллион манатни Махачкъалада кьилин майдан аваданламишун патал чара ийизвай такьатар я”, — баян хгана ада мадни.

Гьажимегьамед Гьуьсейнов Дагъустан Республикадин сад авунвай бюджетдин делилрал акъвазна: “Килигзавай девирда и бюджет 3 миллиард манатдин артух хьана. Инал ихтилат налогрин пуларикай ва налогар тушир доходрикай физва. Къейд авун лазим я хьи, налогрихъ галаз ала­къалу доходар, алатай йисав гекъигайла, 11,5 процентдин артух хьана ва 2 миллиардни 485 миллион манатдив агакьна; налогар тушир доходар 37,9 процентдин артух хьана ва 1 миллиардни 806 мил­лион манатдин дережадив агакьна”.

Гьажимегьамед Гьуьсейнован гафаралди, хсуси налогрин  пуларин ва налогар тушир доходрин кьадар 563,5 миллион манатдин артух жезва. Планда къалурнавай 18 миллиардни 765 миллион манатдин чкадал доходар йисан пуд кварталда 19 миллиардни 328 миллион манатдив агакьна. Сад авунвай бюджетдин планламишнавай доходрин кьадарни артух жезва — 992 миллион манатдин кьадарда аваз.

Гьажимегьамед Гьуьсейнов кьилди-кьилди министерствойриз ва ведомствойриз талукь яз республикадин бюджет тамамарзавай гьалдални акъвазна.  Ада и кIвалах зайифдаказ кьиле тухузвай ведомствойрин тIварарни кьуна.

Гь.Гьуьсейнова совещанидин иштиракчийрин фикир 2017-йисуз ишлемиш тавуна амукьай пулдин такьатар 2018-йисуз ишлемишдай такьатрик кухтурдал желбна ва къведай йисуз ихьтин кардиз рехъ тагудайдахъ инанмишарна. Идахъ галаз алакъалу яз ада Гьукуматдин везифа гъиле авай йисуз бюджет са рахунни алачиз кьилиз акъудун таъминаруникай ибарат тирдан гьакъиндай малумарна.

Владимир Васильева и кIвалах кьилиз акъудзавай вирибуруз сагърай лагьана, хъсан нетижаяр къазанмишнавай руководителрин, гьа гьисабдай муниципальный тешкилатрин кьиле авайбурун кIвалах кьетIендаказ къейдна. “Квехъ галаз санал чавай намуслудаказ, инсанрин чиниз килигиз регъуь тежедайвал кIвалахиз жеда”, — малумарна республикадин руководителди ва тухузвай кIвалах агьалийрин яшайиш хъсанарунихъ рекье тунвайди алава хъувуна.

Кьилди-кьилди муниципальный тешкилатра налогрин пуларин ва налогар тушир доходрин кьадар артух хьуникай рахадай чIавуз Гь.Гьуьсейнова кIвенкIве авай вад муниципалитетдин тIварар кьуна. Абурун арада ава: Хасавюрт район (артух хьун — 32,2 процент), Новолак район (32 процент), Хив район (23,3 процент), Чарода район (22,7 процент) ва Каспийск шегьер (26,5 процент).

Рекъемриз баянар гуналди, Дагъустандин Кьил Владимир Васильева малумарна: “Чаз хъсанвилихъ дегишвилер, до­ходар артух жезвайди аквазва, им акьал­­тIай важиблу кар я. Им чавай кIва­лах ийиз, нетижаяр къазанмишиз  жезва лагьай чIал я”. Идахъ галаз сад хьиз субъектдин руководителди къейд авурвал, хъсан нетижаяр къазанмишзавай муниципалитетар ашкъиламишда.

Вице-премьердин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь.Гьуьсейнова кьулухъ галамукьзавай кьве муниципалитетдин тIва­рар кьуна. Абур пуд кварталдин нетижайрай алатай йисан талукь тир девирдин дережайрив агакьариз тахьай Избербаш шегьер (97 процент) ва Кьиблепатан Сухокумск шегьер (84 процент) я.

Совещанидал муниципалитетрин кьилерни рахана, абуру налогрин пулар кIва­тIунин барадай кьулухъ галамукьунин себебар ачухарна ва региондин Кьил йисан эхирдалди планламишнавай дережайрив агакьариз алакьдайдахъ инанмишарна.

Совещанидин сергьятра аваз “Ше­гьерра алай аямдин шартIар арадал гъун” тIвар ганвай государстводин прог­рамма кьилиз акъудуниз, государстводини кьилдин ксари амадагвал авунин рекьелди объектар эцигуниз, Дагъустандин мулкунал федеральный шегьре рекьера аварияр хьунин дережа агъузаруниз талукь ва са жерге маса месэлаярни веревирдна.

«Лезги газет»