Къадим Дербентдин музейра мукьвал-мукьвал шегьердиз, тарихдин метлеб авай чкайриз талукь тир мярекатар тешкилзава.
Гьа ихьтин лишандик кваз шегьерда авай дуьньядин культурайрин ва динрин тарихдин музейда ачухнавай выставка Къала-Къорейшдиз талукьди я.
Кьиблепатан Дагъустанда кьакьан дагъларикай са кукIушдал алай Къала-Къорейш хуьр — къеле, тарихдин делилрай аквазвайвал, дегь заманайра арабрин къурейшитри арадал гъайиди я. Дагъустанда исламдин дин чукIурунин центрайрикай сад хьайи и къеледин тарих тахминан ХIII-ХIХ виш йисар яз гьисабзава.
Къала-Къорейшдай жагъанвай дегьзаманайрин 20-далайни виниз сурарин кьилерихъ галай къванерин кхьинрай аквазвайвал, ана юкьван виш йисара Кавказда машгьур яз хьайи Къайтагъдин уцмияр (правители) кучукнава.
Выставка ачухдай мярекатда “Дагъустандин хуьр” музей-заповедник — Этнографиядин комплекс” ГБУ-дин директор Зумруд Сулеймановади, Дербентдин музейрин комплексдин директор Али Ибрагьимова, Дербент шегьердин имамрин советдин председатель Абубакар Аливердиева ва са жерге маса ксари иштиракна.
Зумруд Сулеймановади къейд авурвал, Россиядин илимрин академиядин (РАН) Дагъустандин илимдин центрадин тарихчийри ва археологри кьил кутуналди тешкилнавай и выставкадихъ, анин экспонатрихъ. Дагъустандин тарих арадал атун генани дериндай чирунин барадай чIехи метлеб ава.
“Къванцин гаф” выставка алай йисан декабрдин юкьваралди давам жеда.
Кьиникьин лагердай катайбуруз
Малум тирвал, Ватандин ЧIехи дяведин йисара Гитлеран жаллатIри миллионралди инсанар кьиникьин лагерра, чан аламаз кана. Женгерин йисар къвердавай яргъаз къакъатзаватIани, фашистри, чпик са тахсирни квачиз, азабар гайи, акьалтIай ягьсузвилелди телефайбур ва гьа са вахтунда, тешпигь авачир хьтин игитвилер къалуриз, лагеррай катайбурни несилри рикIелай алудзавач. И мукьвара Дербентдин “Женгинин баркаллувал” музейда ачухнавай выставкадин экспонатрини гьа и кардин гьакъиндай шагьидвалзава.
Александр Печерскийдин “Игит элкъвена хтун” лишандик кваз, фондунин вирироссиядин проектдин сергьятра аваз ачухнавай и выставкада, кьиникьин Собибор лагерда Александр Печерский кьиле аваз бунт къарагъаруналди, есирвиле гьатнавай советрин аскерар лагердай гьикI катнатIа ва абуру гьихьтин игитвал къалурнатIа, гьадакай суьгьбетзавай документри рикIер къарсурзава. Абур вилерал накъвар алачиз кIелиз хьун мумкин туш.
Выставкадин маса стенд 1942-1943-йисара советрин тIвар-ван авай художник Меир Аксельрода чIугунвай шикилриз талукьарнава. Экспонатри дяведин йисара кьур чилерал фашистри ислягь инсанриз гьихьтин азабар ганатIа къалурзава.
Выставка ачухдайла, А.Печерскийдин фондунин директор Юлия Макаровади Ватандин ЧIехи дяведа Советрин халкьди гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 75 йис тамам жезвай юбилейдиз гьазурвилер аквазвай вахтунда и выставкадихъ кесерлу метлеб авайди къейдна.
Нариман Къарибов
