Къадим заманада са варлу кас хьана, тIварни — Алихан. Чин — гъил ачух, мергьяматлу инсан тир. Алиханан кIвализ гьамиша мугьманар, чIехи гьакимар, чирхчирар къведай. Атай гьар са кас адалай рази яз, дуьаяр ийиз, хъфидай.
И варлу касдин кIвалерин патав къуншидал гъилел мискьи, сивелни харчи лап кесиб кас-шалачи яшамиш жезвай.
Адахъ еке хизан, камаллу пабни аялар авай. Кесиб касдин кар-кеспи гьамиша шалачивал авун тир. Патав гвай тамай, кIулаз яна, кIарасар гъиз, абур базарда маса гуз, хизан хуьзвай.
Хузаиндин кIвализ къвез-хъфизвай варлу мугьманризни чIехи гьакимриз кIула кIарасар аваз хквезвай шалачи аквазвай, абурун гьевес чIур жезвай. Хъфизвай рехъди шалачи вилерикай карагзавай.
Эхирни варлу Алихана вичин къуншидиз хъсан кIвалер эцигна, ам дардай акъудна.
ЯтIани адаз къунши акунани кIан тушир, ам адал гзаф пехил тир, гьатта гайи садакьани къачудачир.
— Мад гьикьван эхда, къунши акурла, зи кIвализ къвез-хъфизвай мугьманрин зегьле физва. За адаз жуван патай пай гуда, яшамиш хьурай вичиз, — лагьана Алихана.
Йикъарикай са юкъуз Алихана вичин папаз, уьндуьшка тукIуна, виридаз кIани нехуьн аш авун буйругъна.
Йифен хуьрек недай вахтунда, къажгъанда амай аш еке синида туна, уьндуьшкадин къен къизилрай ацIурна, хузаинди вичин паб, чна кьунвай садакьа я лагьана, шалачидин кIвализ рекье туна.
И еке савкьат акурвалди, шалачидин паб цавук хкIуна, ада ам разивилелди кьабулна, дуьаярни авуна.
Хабар квекай — шалачидин кьилиз садлагьана атай савдадикай.
Ада папаз ва аялриз лугьуда: “Чна нянин хуьрек тIуьнва. Эгер и савкьат авайвал экуьнахъ базардал акъудна гайитIа, чаз идахъ саки вад-ругуд юкъуз недай суьрсет къачудай пул жеда”.
Папан ва аялрин темягь авайтIани, шалачиди вичи лагьайвал авуна.
Ядкъадри яз ганвай девлет ада пулунихъ гана ва хьайидахъ саки цIуд юкъуз недай суьрсет къачуна. Дегиш хьайи гьич са карни хьанач.
Хузаин и карди къарсурна. Ада вичи-вичиз лугьуда: “Аллагь, за и касдиз рекьидалди недай, вич кьейила, аялризни амукьдай девлет гана. ЯтIани ада гьа вич авай рехъ гьалзава, дарискъалдиз яшамиш жезва”..
Шалачи тамуз фидайла, хузаин адан геле аваз фена. Там вацIун атIа пата авай.
Шалачи муькъвелай элячIна, кIарасар гьазуриз гатIунна. Варлу къунши муькъуьн кьиле валарик чуьнуьх хьана. КIарасар кIула аваз хквезвай кас муькъуьв агакьзамазди, ада муькъуьн юкьвал лацу еке киседа авай къизилар вегьена, вич мад муькъуьн кьиле чуьнуьх хъхьана. Шалачи муькъвелай гьа къизилар авай киседал кьуьл гьалчна хтана. Гуьгъуьналлаз хтайбуру кисе вахчуна.
Алихан мягьтел хьана. Ам, кьарай кьаз тахьана, шалачидин патав фена. Ада винел уьндуьшка алай дуьгуьдин ашдикай ва къе кIарасар кIула аваз муькъвелай хкведайла акур-такурдакай лугьун тIалабна.
Шалачиди дуьгуьдин ашдин патахъай вичи авур савдадикай ва къе кIарасар кIулаваз муькъуьв агакьзамазди вичин кьилиз, рикIиз гьасятда “Яраб буьркьуьбур муькъвелай гьикI элячIзавайди ятIа”, хиял атана, вич, кьве вилни акьална, муькъуьн кьиляй — кьилиз буьркьуьди хьиз хтайдакай лагьана.
Варлу Алихана лагьана:
— Я Аллагь, вуна тагайди гьич садавайни нез жедач хьи, ам сивяйни аватда…
Рамазан велибегов
