Росстатдин 1-июндин делилралди, Ахцегь райондин вири жуьредин майишатра 73429 кьил хиперни цIегьер (62932 — диде гьайванар) ва 11410 къарамалар (6845 кал) ава. КРС чкадал хуьзватIани (эхиримжи йисара гьабурни тухуз-хкизва), хиперин суьруьяр йиса кьведра куьчаруниз мажбур жезва.
Алай вахт Ахцегь райондин хипехъанарни малдарар патал четин ва жавабдарди хьана: абурун вилик 58599 лапаг (абурукай 53126 диде хипер) ва 3189 ири карч алай (абурукай 1916 ацазвай калер я) гьайванар къишлахрай яйлахриз хкун квай. Дербентдин зонадай 16 майишатдин 27115 кьил МРС-ни 1820 кьил КРС, Кочубейдин зонадай 20 майишатдин 31486 лапагни 1316 кьил къарамалар. Дербент райондай суьруьяр яхдиз хкизватIа, Кочубейдин къишлахрай и кар автотранспортдин куьмекдалди тамамарзава. Четинвилер кьведбурузни ава: куьчардай махсус рекьер амачир яргъал мензилра — машинрин шегьреда гьайванарни, чубанарни гьелек жезва. Рекьера хазвай таза кIелери чпихъ кьетIен гелкъуьн истемишзава. КамАЗра аваз хкунни асант туш, гьар са рейс — 300 гьайван хкун майишатдиз 60 агъзур манатдай акъваззава… ИкI, цIи райондин руководстводин ва УСХ-дин пешекаррин гуьзчивилик кваз 25-майдиз башламишай хипер куьчарунин кампания 10-июндалди давам хьана.
— Гьайванар куьчарзавай береда кьилинди, абурун гьал ахтармишна, хаталу азаррин вилик пад кьадай серенжемар кьиле тухун я. Иллаки кьетIен фикир гатфарихъ чна къарамалариз садакай садак акатдай дабакь, сибирдин язва, бруцеллез хьтин хаталу азаррикай хуьдай рапар ягъуниз (куьчарзавай 20 агъзурдав агакьна къарамалариз ва 60 агъзурдав агакьна лапагриз рапар янава, гьайванар туберкулёздинни бруцеллездин жигьетдай ахтармишнава) ва лапагар кикIламрикайни чIутарикай михьун патал креолиндин ваннайрай акъудуниз гузва. И кар чалай и сефердани хъсандиз кьиле тухуз алакьна, — лугьузва райондин ветуправленидин кьилин духтур Вагьидин Абдулгьалимова.
— Шазандав гекъигайла, цIинин кьуьд хъуьтуьлди, чуьлда хъсан векь авай мублагьди хьуникди чи майишатрин гьал, машаллагь, хъсан я. Чубанрин зегьметдин нетижада гьайванар хкатунар авачиз ва гьар виш хипекай 100-далайни артух кIелерин сагълам дул къачуна, гатфарал акъудна, гила саламатдиз яйлахриз хканва. Яргъалди чIугур куьлуь марфар къуникди дагълар къацу хьанва.
Четинвилерикай рахайтIа, хипехъанвилин кIвалах регьятди туш. Эхиримжи йисара, лугьурвал, хам табагъуникни квач. Гьавиляй жегьилриз адал машгъул жез кIанзавач. Майишатра виридалайни четин месэла чубанар жагъурунинди хьанва. Зегьметдиз кутугай хийирни авач эхир. Сарин кило 10 манатдайни маса гуз жезвач (гьа са вахтунда са гьайван 100-120 манатдай твазва). Хамар гьакI гадарзава. Нек саки ахцазмач. Къазанжи алверчийривни арачийрив ужуздаказ вахкуниз мажбур жезвай анжах са якIалай я: абуру гьар са килограмм якIал 50 манат кьил эхцигзава. ЯкIун базар сакIани алверчийрин гъиляй акъудиз жезвач. Гьакъисуздаказ раб-риб язавай са ветеринариядин къуллугъдилай ва гьар са диде хипен кьилиз йиса гузвай 165 манатдилай гъейри (шаз 200 манат тир), гьукуматдин патай мад са жуьредин куьмекарни хипехъанриз авач. Гьич тахьайтIа, гьакI гадаруниз мажбур жезвай сарин рабатвал ийиз хьанайтIа, ажеб тир, — суьгьбетзава райондин УСХ-дин начальник Арген Гьажиева.
Къейд тавуна жедач, районда хипехъанвал хъсандиз артмишунин месэладиз бязи маса себебрини таъсирзава. Райондин вири майишатрин кIвачихъ Кочубейдин зонада чилер галач. Гьатта ана чпиз хъсан чилер авай майишатрини Кочубейда яшайишдин лап чарасуз шартIарни тахьуникди (электричество кьванни авач), гьайванар Дербент райондин Сыртычдин зонада кьуьд акъудиз регьят къишлахрал куьчарзава. Анани чкадин майишатрин руководителри республикадин хсусиятда авай къишлахар — 350-400 гектар йиса 500 агъзур манатдай арендада вугузва.
Дашдемир Шерифалиев
