Эхиримжи йисара уьлкведа образованидин хилез кьетIен фикир гузвайди сир туш. Регионра цIийи школаяр, ясли-бахчаяр эцигзава, образованидин идарайра алай девирдин къулай шартIар тешкилдай жуьреба-жуьре программаяр кьилиз акъудзава. Лагьана кIанда, цIийиз кутур къелемди бегьер гъун патал адахъ гелкъуьн герек я. Аялни жемиятдиз хийир авай медени инсан яз тербияламишун патал зегьмет чIугуна кIанзава. И карда диде-бубади ва муаллимди кьетIен роль къугъвазва. Уьлкведин, регионрин кьилевайбуруни акьалтзавай несилриз дерин чирвилер къачудай шартIар тешкилзава. И барадай кьабулзавай кьван серенжемрикай рахайтIа, яргъалди фида. Амма виридалайни кьилинди гузвай чирвилерин ери хъсанди хьун я. И кардилай аялрин — гележегдин пешекаррин савадлувал аслу я. Пешекаррикай лагьайтIа, — чи шегьерарни районар яшайишдин вири рекьерай вилик фин.
Мукьвара чун Кьурагь районда шумуд школа цIийикIа туькIуьр хъувунватIа, кIелунин йисаз школаяр гьикI гьазур хьанватIа, ЕГЭ-рин нетижаяр гьихьтинбур ятIа чирун патал муниципалитетдин администрациядин образованидин отделдиз мугьман хьана ва анин начальник Махач Хариевахъ галаз суьгьбетна.
- Махач Гьажикъурбанович, Кьурагь районда алай йисан ЕГЭ-рин нетижаяр гьихьтинбур хьана?
— ЦIи районда ЕГЭ вахкузвай 65 выпускник авай. Алатай йисара баллар бес кьадар тахьана, цIи кьвед лагьай сеферда имтигьанар вахкай аяларни кваз, санлай къачурла, гьукуматдин сад тир имтигьан 88 аялди вахкана. Урус чIалай ЕГЭ вахкай 61 аялдикай 58-даз хъсан баллар хьана, 3 аялдивай баллрин герек кьадар къазанмишиз хьанач, сада вахкай имтигьандин нетижаяр дуьзбур яз гьисабнач. Вад аялди 80 баллдилай виниз къазанмишна. Мисал яз, Кьурагьрин 1-нумрадин юкьван школадин ученик Рамазан Гьажимегьамедова 94 балл къачуна.
Математикадай 50 аялдикай 48-даз хъсан баллар хьана. Лап хъсан нетижаяр къазанмишай аялрин арада Кьурагьрин 2-нумрадин юкьван школадин ученик Бахтияр Ражабов (74 балл) авай. Амай предметрайни ЕГЭ-яр вахкай аялриз пис нетижаяр хьанвач.
- Райондин мектебра цIийикIа туькIуьр хъувунин кIвалахар гьи гьалда кьиле физва?
— КIелунин цIийи йисуз райондин образованидин 24 идаради 1671 аял кьабулда. Абуруз чирвилер ва тербия 397 муаллимди гуда. Абурукай 56 — кьилин, 69 сад лагьай категория авай ва 282 кьилин образование авай муаллимар я.
Алай вахтунда райондин вири школайра ремонтрин кIвалахар акьалтIарзава. Шад жедай кар ам я хьи, цIи Кьурагьрин 2-нумрадин юкьван школа капитальнидаказ ремонт ийизвай программадик акатнава. Адан сергьятра аваз ремонтдин кIвалахар хъсандаказ кьиле физва, кIвалахрин чIехи пай акьалтIарнава. Къведай йисуз капитальнидаказ ремонт ийидай программадик райондин 5 школа акатзава.
Муниципалитетдин кьил Замир Азизован къарардал асаслу яз, махсус комиссия тешкилнавай. Комиссиядин членри 2-августдилай 12-августдалди райондин школаяр кIелунин цIийи йисаз гьикI гьазур хьанватIа ахтармишна.
- Дагъустанда 2022-йис образованидинди яз малумарнава. Адан сергьятра аваз районда гьихьтин мярекатар кьиле тухузва?
— Образованидин йисан сергьятра аваз райондин мектебра хейлин мярекатар кьиле тухузва. Мисал яз, “Хайи чIалан лап хъсан муаллим”, “2022-йисан хъсан муаллим”, “Йисан хъсан тербиячи”, 11-классда кIелзавай аялри фасагьатдиз дидед чIалал шиирар кIелунай тешкилзавай конкурсрин, “Чан алай классика” ва маса мярекатар къалуриз жеда. Райондин школайра чирвилер ва тербия къачузвай аялри муниципалитетдин ва республикадин дережада аваз кьиле физвай олимпиадайрани иштиракзава. Ахцегь райондин Хуьруьгрин хуьре — химиядай, СтIал Сулейманан райондин Цмуррин хуьре — информатикадай, Кьасумхуьрел — физикадайни математикадай, Эминхуьре дидед чIалай кьиле фейи олимпиадайра Кьурагь райондин школайра кIелзавай аялрини иштиракна ва абуру кIвенкIвечи чкаярни кьуна.
- КIелунин йис гатIунайла, аялрин диде-бубайрик ктабрин патахъай гзаф къалабулух акатзава. Мектебра бес кьадар ктабар авани?
— Райондин школайрин 90 процент ктабралди таъмин я. Бес тежезвай ктабрин патахъайни чна талукь идарайриз чарар-цIарар рекье тунва. Ктабар хтун вилив хуьзва. Предметрин муаллимрикай рахайтIа, Хуьрехуьруьн школадиз урус чIалан ва математикадин, Штулрин ва Усарин школайриз къецепатан чIаларин муаллимар герекзава.
КIелунин цIийи йисуз образованидин идарайрихъ мадни еке агалкьунар хьурай.
ПатIимат Магьарамова
