Зун “Коммунист” ва алай вахтунда “Лезги газет” 1965-йисалай кхьизвай кас я. Камаллу рушари, рухвайри кьиле тухузвай вафалу рекьикай, кIвалахдикай, гьукуматдин чIехи дережада аваз зегьмет чIугвазвай ксарикай газетризни журналриз чи бажарагълу журналистри макъалаяр кхьизва. Чеб сагърай! Са тIимил йикъар идалай вилик хтанвай “Лезги газетдин” нумрадай газетдин кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимован “Вахтунда ахгакь тавурла…” макъала кIелайла, зун жуван фикирар кхьиниз мажбур хьана. Чухсагъул кьегьал журналистдиз. Ада халкьдилай атанвай наразивилин чарариз дуьздаказ, гъавурда акьадайвал жавабни ганва. Редакциядин са тахсирни авачирди, гьатта суварин йикъарани газет вичин графикдин бинедаллаз чапзавайди ва районриз вахтунда агакьарзавайди лагьанва. Амма…
Сир туш, интернет къуватда гьатайдалай кьулухъ прессадиз, иллаки жегьилри, вилик вахтунда хьиз, фикир гузвач. Чи культура зайиф хьанва, тербиядин рекьяйни тарифдай гьалда авач. Дидейри чпиз регьятвал патал лап гъвечIи аялривни телефон вугузва. ГъвечIи чIавалай абур адав вердиш жезва. Телефондай къалур тийизвай эдебсуз шикилар, видеояр авач. Аялриз гъвечIизмаз писдини хъсанди чирдай чкадал чи девирдин къенин йикъан шикил гьа ихьтинди жезва. Газетрани журналра аялар, жаванар патал пара менфятлу макъалаяр ава. Амма абурукай акьалтзавай несилдин чIехи паюниз, гьайиф хьи, хабар авач.
Гила чун газетар вахтунда ахгакь тавуникай рахан хъийин. Заз чидай гьаларай, “Почта России” АО-дин Дагъустанда авай управлениди чкайрал кIвалахдай почтальонар тIимил кьунва, абурал зегьмет гзаф акьалтзава. Гузвай гьакъини тIимилди хьайила, абуру бегьем кIвалахни ийизвач. Къе Махачкъаладай райондиз, я тахьайтIа, почтайрин отделенийриз хтай почта кIелзавайбурал 5-6 йикъалай агакьайла, и карди газетар кхьиниз кьецI тагана тадани?! Гьавиляй гзафбуру газет кхьиникай кьил къакъудзава. Газет агакьарунин гьакъини почтади виниз хкажнава. Зун гъавурда акьазвайвал, “Лезги газетдин” къимет багьа хьун почтадилай аслу я. Хуьряй мухбирри газетдиз макъалаяр ракъурзавай конвертдин къимет 50 манатдиз акъуднава. Са гафуналди, почтайрин идараяр алакъадинбур ятIани, абур хозмагризни продуктрин туьквенриз элкъвенва. Вири и татугайвилер себеб яз, газетар, журналар кхьизвай ксарин кьадар тIимил жезва. Йис патал “Лезги газет” кхьин четин жедачир, яни къимет багьа жедачир, эгер ам агакьарун патал почтади гзаф пул къачузвачиртIа… Пулни къачурла, ам вахтунда агакьар тийизвай почтадин алакъадилай агьалияр рази гьикI хьурай? Пенсиядихъ, вацра къвезвай 10-11 агъзур манатдихъ мад къведай чка, куьмек авачир яшлу пенсионерди вуч авурай?
Мад кIанзни-такIанз вилик девир рикIел хквезва. Советрин Союз авайла, мажибар тIимилбур тиртIани, пис яшамиш жезвачир. Халкьдин арада гьуьрмет, хатур авай. Гила хьтин гьарамзадавилер авачир. Гьахъ я, гилани гьар садахъ хъсан кIвалерни хьанва, гъенел хъсан машинарни ала. Амма инсанвал, гьуьрмет-хатур квадарзава инсанри. Зи рикIел аламайвал, Дербентдай Москвадиз “Тегеран-Москва” поезддин купеда аваз фин 25 манат тир. Кьасумхуьрелай Махачкъаладиз автобусдин къимет — 3-4 манат. Герейханован хуьряй Кьасумхуьрел фин патал автобусдиз 20 кепек гузвай, гила 50 манат хьанва. Йигиндиз виликди камар къачузвай ришветбазвиликай зун гьеле рахазвач. ЧIехи къуллугърал алай чиновникри телевизоррай, газетрай хъсан ихтилатар ийизва, яб гудайла, жувазни хуш къвезва. Амма, гьайиф хьи, и ксарин кьилив са дердидин патахъай фейила, чеб рахай, чпи лугьузвай гафар эсиллагь дегиш жезва.
Гьар гьикI ятIани, жуван чIалалди акъатзавай газетар, журналар кхьин герек я. ИкI чаз неинки жуван халкьдин кьегьал рухвайрикайни рушарикай чир жезва, дуьньядик къалабулух квай девирда писдини хъсанди газетдин чинилай аквазва, тежрибалу журналистри абур раижзава, гьакIни чIал хуьзни куьмекзава.
Макъала гьар жуьредин рекьерай хьана лагьана, закай инжиклу тахьун тIалабзава. Ибур уьмуьрда авай, кьиле физвай, чун шагьидар тир крар я.
Вадим Жамалдинов
