Ахцегьа Дагъустан Республика вилик тухунин кар алай проектар районда уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдиз талукь семинар-совещание кьиле фена. Адан кIвалахда РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин руководителдин заместитель Темирлан Шабанова, гьа и Администрациядин проектрин кIвалах тешкилдай управленидин начальник Мегьамед Абидова, консультант Булатхан Арсланова, республикадин хуьруьн майишатдин министерствода чилер ишлемишунин къайдайрал гуьзчивалдай отделдин начальник Жамбулат Шаибова, райондин руководстводи, идарайринни карханайрин руководителри, хуьрерин администрацийрин кьилери иштиракна.
Мярекат, “Ахцегь район” муниципалитетдин кьил Осман Абдулкеримова ачухна ва рахун патал сифте гаф Темирлан Шабановаз гана.
— Чун куь райондиз атунин себеб — кар алай проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдихъ галаз чкайрал таниш хьун, и жигьетдай квехъ яб акалун, арадал къвезвай суалриз жавабар гун ва квез алакьдай куьмекун я,— башламишна ада вичин рахунар. — Муниципалитетра гъиле кьунвай проектрин менфятлувилиз къимет гун ва абур республикадин 2018-йисан бюджетдик кутун патал республикадин гьукуматда са шумуд хиляй (агьалийриз яшайишдин къулай шартIар яратмишунай, рекьер гуьнгуьниз хкунай, хуьруьн майишатдин производство артмишунай) махсус уьлчмеяр-индикаторар тайинарнава. Абурун куьмекдалди чкайрал тешкилнавай кIвалах ахтармишун патал 2-3 йикъан къене чна, кьве дестедиз пай хьана, республикадин вири районра кIвалахзава…
Райадминистрациядин крар идара ийизвайди тир Вадим Агъасиева къейд авурвал, муниципалитетда “Государстводи менфятлудаказ идара авун” проект уьмуьрдиз кечирмишуналди, 2016-йисуз ва гъилевай йисан сифте паюна районда бюджетдин хейлин такьатар кьенят авунва. Райадминистрациядин официальный сайтда “Общественный надзор” ва герек маса порталар кардик ква. Амма, гьайиф хьи, къени Ялахърин, Фиярин, Гутумрин, Хинерин хуьрерихъ галаз я Интернетдин, я мобильный телефонрин алакъа дуьзмишиз тахьуни четинвилер арадал гъизва…
“Экономика лацуди авун” кар алай проектдиз талукь яз районда кьиле тухузвай кIвалахдикай ва авай четинвилерикай гегьенш суьгьбет муниципалитетдин кьилин заместитель Мегьамедрауф Гъаниева авуна. Адан гафарай, 2016-йисуз райондин сад тир бюджетдиз 131 миллион манат (тайинарнавай пландин 110%), 2017-йисан сифте паюна 60 миллионни 700 агъзур манат пул гъанва. Чилерин участокар ва капитальный эцигунар (ОКС) актуализироватунин планар артухни алаз ацIурнава. 2016-йисуз регистрация тавуна кIвалахзавай 82 кас ва цIи 78 кас дуьздал акьудна учётдиз къачунва. Алава яз, кIвалахдай 67 чка арадал гъанва. Районэгьлийрин яшайишдинни экономикадин гьалар хъсанарун патал хсуси инвестицияр желбзава…
Яшайиш ва экономика вилик тухунин саки вири рекьерай район виликбурун жергеда аватIани, вучиз ятIани, республикада и кар къейдзавач. Бюджетдин такьатарни гьамиша дуьздаказ пайзавач. Четинвилерикай рахайтIа, районда банк авач: налог гун патал 100 километрдин мензилдиз фена-хтана кIанзава. Гьасилзавай хуьруьн майишатдин суьрсет маса гуз жезвач. ЦIи бегьерлу йис я, агьалийриз чавай куьмек кIанзава. Гьайванар хуьзвай дагъдин уьруьшрилай чилин еке налогар истемишзава: 1000 гектардилай йиса — 161 агъзур манат. СП-рин кьилери хсуси инвесторар желбуналди ва жемятдин куьмекдалди хуьрер аваданламишзаватIани, цIи кьуд вацра абуруз гьукуматдин дотацияр атанвач. Вири документар къайдада аватIани, гьар жуьре багьнайралди Луткунрин хуьре школа эцигдай чил регистрация ийизвач ва икI мад.
“Савадлу Дагъустан” кар алай проект уьмуьрдиз кечирмишун патал кьиле тухузвай кIвалахдин гьакъиндай доклад райондин кьилин заместитель Алмас Шуаева авуна. Ада къейдна хьи, райондин школайра 3 агъзуралай артух аялри кIелзава. Абурукай 2275 аял алава чирвилерин идарайриз къвезва. ЦIи 165 жегьилди ЕГЭ ва 9-класс куьтягьай 302 аялди ОГЭ, умуми нетижаяр республикадин дережадилай хъсан яз, вахгана. Шаз 27 кас аттестатар авачиз амукьнатIа, цIи анжах 8 касдивай абур вахчуз хьанач. Районда гъвечIи аялар бахчайралди таъминариз жезвач. Райондин больницадин, культурадин идарайрин саки вири дараматар хаталу ва я капитальный ремонтар истемишзавай гьалда ава…
Муниципалитетдин кьил Осман Абдулкеримов кар алай проектриз талукь яз районда кьиле тухузвай кIвалахрикай рахана. “Алай вахтунда чна районэгьли карчийрин куьмекдалди хуьруьн майишатдин производство артмишуниз кьетIен фикир гузва. Кьилди къачуртIа, цIи махсус лимонарий, гьайванар тукIвадай ва як гьялдай цех кардик кутада ва менфятлу бязи маса проектрин документар туькIуьрзава”,- алава хъувуна ада.
Мугьманри залда авайбурун хейлин суалриз рази жедай жавабар гана. Кар алай проектар уьмуьрдиз кечирмишунин мураддалди веревирд авур месэлайрай райондин руководстводин ва пешекаррин теклифар РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин администрациядиз рекье твадай меслят хьана.
Дашдемир Шерифалиев
