И йикъара зи хуьруьнви ва мукьва-кьили Бабаханова Фазилат гьалтайла, ада заз вичихъ галаз поликлиникада кIвалах­завай чи лезги руш, бажарагълу духтур-терапевт, коллективдин ва азарлуйрин патай гьуьрмет, авторитет авай Аида  ТIажибовна  Мегьамедовадин лайихлувилерикай суьгьбетна. Газетдиз ма­къала кхьин  теклифайла, Аидади, ре­гъуьвал кваз, закай вуч кхьида, ина яр­гъал йисара кIва­лахзавай, еке стаж ва тежриба авай духтурар ва медсестраяр мадни ава лагьанай.

Аидадин ери-бине Ахцегь райондин ЦIийи Усуррин хуьряй я. Ам 1989-йисуз Гьа­мидов ТIажибан гьуьрметлу хизанда дидедиз хьана . Адан бубади яргъал йиса­ра Тюмендин  областдин Покачи шегьерда нафтIадин мяденра кIвалахна, диде Умайра кIвалин кайвани я. Алай вахтунда абур пенсияда ава. Гьамидоври хизанда са гадани руш тербияламишна. Хва Гьамид хуьре яшамиш жезва, ам карчи я.

Аидадиз гьеле аял вахтарилай вичикай духтур хьунин мурад авай. И кардихъ са ахьтин сир авачир, адан рагьметлу чIе­хи буба Хибатуллагь хуьруьн  фельдшер тир. Ам гзаф вахтара хуьруьнвийри чпин азарлу багърийрин патав тухудай.

— Лацу халат алай, гарданда фонендоскоп авай духтурар акурла, за абурал гьейранвалдай ва  зи рикIе духтурвилин пешедиз авай майилар мадни артух жедай, — лугьузва Аидади.

Гьа икI, 2007-йисуз хуьруьн школа агалкьунар аваз куьтягьай ам Дагъустандин госмединститутдин лечебный факультетдик экечIна. КIелдай йисара руша кIевелай зегьмет чIугуна. Дерин чирвилер къачузвай ада институтдин общественный уьмуьрдани активнидаказ иштиракна. Жегьил рушан чирвилериз, зиреквилиз, тешкиллувилин алакьунриз килигна, юлдашри ам группадин староставиле хкяна. Студентвилин йисар акуна-такуна, гар галайбур хьиз, акъатна. 2012-йисуз Дагмединститут дерин чирвилер аваз куьтягьайдалай гуьгъуьниз Аидади 2013-йисалай 2014-йисалди Махачкъала шегьердин 2-нумрадин больницада умуми терапиядин кафедрада интернатурада кIелна, терапевтвилин пеше къачуна. 2014-йисалай Аида ТIажибовнади шегьердин 4-нумрадин поликлиникада участокдин духтур-терапевт яз гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазва.

Гьелбетда, участокдин духтурдин кIвалах регьятди туш. Адан гуьзчивилик 1700 кас ква. Абурукай 120-дав агакьна учетда авайбур я. Медсестрадихъ галаз санал йикъа 10-12 кас азарлуяр кьабулзава. Духтурди гьар  садахъ дикъетдивди яб акалзава, абуруз неинки медицинадин гьакI психологиядин рекьяйни куьмекар гузва. РикIик гъалаба квай азарлуяр секинарзава, сагъламвал хъсан жедайдахъ умудлу ийизва. Идалайни  гъейри, ветеранрин, яшлувиликди азарри гьелекзавай, поликлиникадиз къвез тежезвайбурун кIвалериз физ, абурун сагъламвал ахтармишзава, гуьзчивал тухузва, лазим тир вири жуьредин серенжемар кьабулзава.

Кьакьан буйдин, кьелечI якIарин, сивел мили хъвер алай Аида духтурдилай гьар са азарлудаз вичин рикIин чими гьиссер багъишиз алакьзава. Ада садрани къенин кIвалах пакадал вегьедач. Азарлу­дан гьал хъсан хьун патал тади серенжемар кьабулда, ам герек пешекардиз къалурда, адан тIал секинар тавуна, кIвализ хъфидач. Гьавиляй азарлуйри адан тIвар­цIихъ алхишдин гафар лугьун дуьшуьшдин кар туш.

— Духтурдиз секинвал тагузвай крарикай садни ам я хьи, алай вахтунда азарлуяр гзаф хьанва. Духтурдин патав гзафбур кар-кардай фейила къвезва. Абуруз куьмек гуз тахьайла, духтуррин рикIизни таъсирзавайди я. Азардин вилик пад гьикьван фад кьуртIа, инсан гьакьван фад сагъаризни жеда. ГьакI хьайила, уьзуьрди вичикай хабар ганмазди, духтурдин патав атана кIанда, — тагькимарзава Аида ТIажибовнади.

Шегьерэгьлийрин сагъламвилин къаравулда уяхдаказ акъвазнавай духтурдив за са шумуд суал вугана.

• Куь фикирдалди, духтур-терапевтдиз гьихьтин ерияр хьун лазим я?

— Духтурдин патав къвезвай гьар садахъ вичин тIал, дерт, фикирар ава. Вилик­ вавай куьмек кIанзавай инсан акъвазнава. Духтур-терапевт вичин пешедив гьар са касдин азар духтурдин дерт я лугьудай фикир рикIе аваз эгечIун, вири уьзуьр­рай кьил акъудиз алакьдайди хьун лазим я. Идалайни гъейри, сир туш хьи, духтурдин неинки чирвилери, гьакI сивяй акъат­завай гафунини азарлудан гьалдиз куьмекда. Фикир тагана ва я кваз такьуна, ке­­­фи хадай келима акъатайтIа, михьиз руьгьдай вегьеда. Гьавиляй духтур сабурлуди, мергьяматлуди, регьимлуди, пеше дериндай чидайди, азарлуйрихъ галаз хуш рафтарвалдайди хьун лазим я. Анжах гьа ихьтин ерияр хас тир чIавуз кIва­лахда агалкьунарни къазанмишиз жеди.

• Куь патав гзафни-гзаф гьихьтин азарлуяр къвезва?

— Дамарра ивидин гьерекат йигин хьанвай, дуркIунар тIазвай, хуквадин, рикIинни дамаррин ва гзаф маса азарар авайбур къвезва. И жуьрейрин азарар авайбур чна духтурди кхьенвай курс куьтягь хьайидалай гуьгъуниз абурун сагъламвал мягькемарун патал “Тарнаир”, “Заря”, “Каспий” санаторийриз рекье твазва.

• Азарлуйрин кьадар гзаф яни?

— Абурун кьадар къвердавай гзаф жезва. Гьайиф къведай кар ам я хьи, онкологиядик, чахуткадик азарлубурун кьадар иллаки гзаф я.

• И кардин себеб вуч я?

— Себебар гзаф ава. Месела, эколо­гиядин гьалар пис, недай-хъвадай шейэр ерисузбур хьун, михьивал хуьн тавун. Къиз­гъин гьаларини инсанрин нервийриз чIурукIа таъсирун ва икI мад. Ибур вири жуьреба-жуьре  азарар пайда хьунин себебар я.

• Аида ТIажибовна, алай вахтунда медицинади йигиндаказ виликди камар къачузва, цIийи-цIийи дарманар, медицинадин тадаракар акъатнава. Квевай абурукай менфят къачуз жезвани?

— Гьелбетда. Чи поликлиникадиз медицинадин гзаф кьадар  цIийи журналар, газетар хквезва, чна абур кIелзава ва менфятни къачузва. Идалайни гъейри, и мукьвара за шегьердин 2-нумрадин больницадин терапиядин кафедрада чирвилерин дережа хкаждай курсара кIелна. Ана чаз медицинадин илимрин докторри ва кандидатри медицинада кьиле физвай цIийи­вилерикай лекцияр кIелна. Чна абур чи тежрибадани ишлемишзава.

• КIвалахдин шартIар кутугайбур яни?

— Поликлиникада агьалийрин сагъламвал мягькемарун патал вири жуьредин шартIар яратмишнава. Ина процедурайрин, физиотерапиядин, УЗИ-дин, холтеровский мониторированидин кабинетар,  клиникадин ва биохимиядин анализар ийидай  лаборатория кардик ква.

• Куь коллективдикай вуч лугьуз жеда?

— Чи коллектив чIехиди, дуствилинди я. Ина  зегьмет чIугвазвай гзаф духтурар ва медсестраяр еке стаж ва тежриба авайбур я. Абур чпин участокрин азарлуйрин сагъламвилин къаравулда уяхдаказ акъвазнава.

Чи поликлиникадин кьилин духтур Земфира Мамутаевна Мамутаевади чавай хиве авай везифаяр намуслувилелди кьилиз акъудун, азарлуйрихъ дикъетдивди яб акалун ва абурун дердиниз дарман авун истемишзава. Чнани а истемишунрал амал ийизва.

Инсандиз агалкьунриз килигна къимет гуда. Аида духтурдизни, адан инсанвилин ерийриз, гьакъисагъвилелди чIугваз­вай зегь­метдиз килигна, азарлуйрин ва кIва­лах­завай коллективдин арада еке гьуьрмет ава. Чаз чир хьайивал, ам гьар са  азарлу­дав­, вичин хайи багъридив хьиз, рикI гваз эгечIзава.

Инал заз Аида духтурдихъ галаз участокдин медсестравиле кIвалахзавай Судаева Написат Дибировнадин гафарни гъиз кIанзава: “Аида ТIажибовна гзаф хъсан, къе­ни къилихрин инсан я. Адаз сабурлувал,  ми­лайимвал тIебиатдин патай пай яз ганва. Ада вичин хивевай везифаяр на­муслу­ви­лелди кьилиз акъудзава. Масадан дер­­ди­никай хабар кьадай, инсанрин сагъламвал мягькемарун патал галатун тийижиз зегьмет чIугвазвай ам девирди истемишзавай хьтин дережада кар чидай духтур я. Участокда авай азарлуяр адалай гзаф рази я”.

Аида ТIажибовна, вичин пеше хъсандиз чидай бажарагълу духтур хьиз, камаллу кайвани, кIани дидени я. Военный къурулушда кIвалахзавай вичин уьмуьрдин юлдаш Мегьамедов Абдурагьманахъ галаз санал хизанда хвани руш тербияламишзава. Шамил аялрин бахчадиз физва, Маринадин анжах йисни зур я.

Чи мурадни и къени хизандихъ хушбахтвал, кIвалахдани чIехи агалкьунар хьун я.

Надият  Велиева