Ветерандин зенд

Инсандиз са куьнихъайни къурху­ авачиз яшамиш хьун патал вуч герек я? И суалдиз, агъунва, гьар са­да­ вичин савадлувилиз, къанажагъ­диз, руьгьдин истемишунриз, дуьнья­дикай­, инсаниятдикай авай чирвилериз килигна жаваб гуда. Зегьметчи инсанди вичиз ислягь уьмуьр, кIва­лах, хъсан мажиб, яшайишдин къулай шар­тIар, гьукуматдин патай къайгъударвал герек тирдакай лугьун­ мумкин я. Ам гьахъни жеда. Вучиз лагьайтIа, ибур сифте нубатда герек шартIар я.

Дагъустан Республикадиз къада­лай виниз инсанри регьбервал гана. Къе адан кьиле генерал-полковник Сергей Меликов акъвазнава. Ада азаддиз, ислягьвилелди, пакадин йи­къахъ инанмиш яз яшамиш жедай мумкинвилер, шартIар яратмишнавани дагъустанвийриз? И суалдиз яшар кьудкъад йисалай алатнавай зегьметдин ветеран, уьмуьрдин чIехи пай республикадин профсоюзрин идарайра зегьмет чIугваз акъудай ва гилани общественный уьмуьрдивай къерех тахьанвай пенсионер Асланов Салман гьажи Мустафаевича жаваб гузва.

— Зун дяведин йисарин аялрикай я, — эгечIна Салман гьажи Мустафаевич суьгьбетдив, — гьавиляй заз а чIа­варин вири азиятар, каш-мекь акуна­. КIвалахизни вердиш хьана. Лежберар, магьсулдарар, малдарар тир ди­де-бубадиз куьмек гана кIанзавай. Гьикьван четинзавайтIани, чун пака­дин йикъахъ инанмиш тир. Амни­ чаз Сталина, Советрин гьукуматди­ гуз­вай­. Фикир це, дагъдин Хпежрин­ ­хуь­ряй тир за Бакуда, Москвада кIел­на, кьилин образование къачуна. Да­гъус­тандин балугъчивилин трестда мас­тер-технологвилин къуллугъдал тайи­нарна. Меркездай яшайишдин кIва­­лер гана. Ахпа республикадин профсоюзра зегьмет чIугуна.

1962-йисалай зегьметдин рекье авай заз Дагъустандин хейлин руководителар акуна. Садбурухъ галаз за кIелна, садбурухъ галаз кIвалахна, ма­­садбурухъ галаз жуьреба-жуьре мярекатра иштиракна. Гьарда рес­публика патал рикIел аламукьдай са вуч ятIани авуна. И кардиз абур партиядини, Советрин гьукуматдини мажбурзавай. КIевелай гуьзчивални ийизвай. Республикадай Москвадиз фейи гьар са арзани ахтармишзавай. Амма Союз чукIурайла, майдандиз тапан демократар, анархистар, радикалар акъатайла, вири чIуру патахъ элкъвена. Гьукумат иеси квахьай колхоздин складдиз элкъвена. Акатайда анай гъиле гьатзавай вуч хьайитIани  тарашна. Профсоюзрин къуллугъчи яз зун карханайриз, идарайриз, майи­шатриз физвай ва аквазвай гьалари кьил элкъуьрзавай. На лугьуди, вири чуьнуьхгумбатIриз, къачагъриз эл­къвенва. Гьа вахтунда за фикирнай, икI амукьайтIа, Россияни пуч жеда. Аллагьдиз шукур, гьукуматдин кьилиз Владимир Путин атана. Ада Россия барбатI хьуникай хвена ва къе чаз виридаз дуьньяда зурба тир Россия хьтин государстводал, жув адан агьали хьунал дамахдай мумкинвал ганва.

Дагъустандин алатай регьберрикай заз рахаз кIанзавач. Владимир Путина республикадиз рекье тур Владимир Васильева ва гила Сергей Меликова гьар са дагъустанви фикирдаваз кIвалахна ва зегьмет чIугвазва. Абуру члада тунвай крарал чан ахкьулдна. Инсанрин гуьгьуьлар ачухарна. Пакадин йикъахъ инанмишвал артухарна.

Владимир Путинахъ галаз гуьруьшмиш хьайи вахтунда Сергей Меликова, вичин фикирдалди, респуб­лика патал кар алай пуд хел къейд авунай. «Сифте нубатда Дагъустандин экономикадин гьал ва мумкинвилер  мягькемардай, инвестицияр гъидай, агьалийрин агьваллувал хкаждай серенжемар кьабулун лазим я. Кавказ хьтин регионда руководителри датIана агьалийрин, обществодин вири къатарихъ  галаз алакъа хуьн важиблу я. Гьа ихьтин алакъайри чун обществода кьиле физвай вири крарикай хабардарда ва чахъ агьалийрин фикирар, мурадар кьилиз акъуд­дай къаст ва мумкинвилер жеда. Идани чаз къенепатан сиясатдин мес­элайрин гъавурда акьадай ва абур Россиядин Федерациядин, Да­гъустан Республикадин итижар, агьалийрин хушбахтвал патал гьялдай мумкинвал гуда»,- лагьанай ада.

Заз аквазвайвал, Сергей Меликов вичин гафарин иеси я. Лугьудайвал, вичин раятрин къайгъударвал ийиз­вай пачагьдин тариф яргъаризни акъатда. Сергей Алимовични гьахьтин регьберрикай сад я. Пуд йисан рекъемар  гьейранардайбур я. Икьван школаяр, аялрин бахчаяр, ФАП-ар эцигна лугьузва. Фикирдиз гъваш, анра гьикьван ксариз кIвалах ганва!­ Эцигунрал гьикьван инсанар кардик кутуна! Аялар бахчайриз вугайла, гьикьван дидейриз кIвалахдай мумкинвал жезва! Ибур бес чи агьалийрин патахъай къайгъударвал чIугунин крар тушни? Им яшайиш хъсан хьунин терефни я.

ЦIийи школаяр, аялрин бахчаяр пара къулай шартIар авайбур я. Анра кIелзавай, тербия къачузвай аялрин сагъламвал мягькемди, чирвилер деринбур, Ватандиз авай кIанивал артух жеда. Бес им къайгъударвал тушни?!

ИкI къейд ийидай крар гзаф ава. Виридакай рахунни герек авач. Амма инсанрин вилер ачухун герек я. Вири хъсанвилер, дегишвилер чеб  чпелай жезвайди туш. Абурун кьулухъ Владимир Путин, Сергей Меликов хьтин регьберар галайди я. И карни гьар са ватанэгьлиди аннамишна кIанда.

Хийир Эмиров