(Эвел — 37-нумрада)
Сад лагьай суалдин гьакъиндай Аллагь — Таалади лугьузва (сура – Гьаж, 5-аят, мана):
«Э, инсанар! Эгер куьн (Къияматдин юкъуз) чан хкунин гьакъиндай шаклувиле аватIа, (чир хьухь квез) гьакъикъатда, Чна куьн (куь ата-буба Адам) накьвадикай халкьна, ахпа (адан несилар) — стIалдикай, ахпа — лахтадикай (ивидин), ахпа — (са сиве жакьвадай кьван) якIун кIусуникай суьрет тамам авуна (вичел инсандин суьрет пайда хьанвай) ва (сифтедайни суьрет) тамам тушир. Чна квез (инсан халкь авунин гьалар, вядеяр ва Чи къудратлувал) ачухун патал баян гана. Чаз кIан хьайибур тайин тир вахтуналди Чна (мягькемарна) тазва «аялдин кIвалера» (дидед руфуна). Ахпа Чна куьн акъудзава куьрпе аялар яз, куьн куь тамамвилихъ (къуватлу яшдихъ) агакьдайвал. Куь арада вичин чан (Аллагьди) (тамамвилихъ агакьдалди) вахчузвайди ава…».
И аятдай аквазвайвал, инсан гьич авачир шей тир, амма Аллагьди ам халкьна (Адам – накьвадикай ва адан несилар – стIалдикай).
Кьвед лагьай суалдин гьакъиндай Аллагь — Таалади лугьузва: (сура — аз-Зарият, 56-аят, мана):
«За жинерар ва инсанар абуру анжах Заз ибадат авун патал халкьнава».
И аятда авай «ибадат» гафунин баян ихьтинди я: Аллагьдикай чирвал хьун, Ам кIан хьун, Адаз муьтIуьгъ хьун, Ада инсанриз къалурнавай рекьиз табий хьун… А ибадат авуналди, инсандин чан тамам гьалдиз ва вини дережадиз хкаж жеда ва адалди инсандиз и дуьньядани ва Эхиратдани гьакъикъи бахтлувал жеда. Гьавиляй инсан Аллагьдиз ибадат авун патал халкьнава.
Пуд лагьай суалдин гьакъиндай Аллагь — Таалади лугьузва: (сура- ар-Рум, 11-аят, мана):
“Аллагьди сифтедай махлукьат (вири затIар) халкьзава, ахпа ам Ада мад цIийиз яратмиш хъийизва (мад сеферда арадал хкизва), ахпа Адан патав куьн хкида”.
Маса аятда (сура — аз-Зумар, 7-аят, мана) лугьузва:
“…Ахпа куьн элкъвена Реббидин патав хкведа. Ада квез куьне авур амалрикай хабар гуда…”.
И аятри инсан кьейидалай кьулухъ хквезвай чка къалурзава. Ам элкъвена вичин Халикьдин патав хкведа, дуьньяда авур амалрин патахъай жаваб гун ва гьар сад лайихлу чкадиз (я женнетдиз, я жегьеннемдиз) ракъурун патал. Эгер инсанди, Аллагьдиз ибадат авуналди, вичин чан михьи авунватIа, ахьтинди хъсан ксарин чка тир женнетдиз фида. Эгер ада гунагьрин чиркералди вичин чан кьацIурнаватIа, ахьтинди пис ксарин чка тир — жегьеннемдиз.
Кьуд лагьайди. Ислам — тавгьиддин (Аллагь сад тирди тестикьарзавай) дин я.
И тарифар гафарал гьалтайла тафаватлу жезватIани, абурун умуми метлеб сад я. Гьар жуьре манаяр гъунин себеб ам я хьи, Исламдикай хабар кьазвай инсанар гьар жуьре ава. Месела, философиядин фикирри шаклувиле тунвай кас. Ихьтинда Исламдикай хабар кьурла, адаз пуд лагьай манадалди жаваб гуз жеда. Къанунрал, инсаниятдин умуми илимрал машгъул тир касди мусурманрин диндикай хабар кьурла, адаз кьуд лагьай манадалди жаваб гуз жеда. Мусурман тушир касди Исламдикай хабар кьурла, — сад лагьай манадалди.
И тарифрикай кьилинди сад лагьайди я. Гьадакай даях кьуна, нубатдин нумрайра чна, Аллагьди гайитIа, Исламдин асулриз (дестекриз) баянар гуда.
Ямин Мегьамедов, диндин алим
