(Эвел — 39-42-нумрайра)
Расулрихъ (пайгъамбаррихъ) иман гъун — им абур Аллагьди инсанриз дуьз рехъ къалурун патал хкянавай ксар, абур гунагьрикай, гъалатIрикай Аллагьди хвенвайбур тирдахъ, абуруз керематар-аламатар ганвайдахъ ва абурун эхир-хатам Мугьаммад Пайгъамбар (Аллагьдин патай салават ва салам хьурай вичиз) тирдахъ агъун я. И крар субутзавай ва тестикьарзавай гзаф делилар ава (акьулдин делиларни, Къуръандин ва гьадисрин делиларни).
Эхиримжи йикъахъ иман гъун — им и дуьньядин эхир жедайдахъ, кьейидалай кьулухъ вири инсанрал чан хкана, сурарай къарагъар хъийидайдахъ, абуру чпи авур амалрин гьахъ-гьисаб хъийидайдахъ, гьардаз эвез хгудайдахъ, дуьз, хъсан крар авурбуруз суваб яз — женнет, гунагь, пис крар авурбуруз жаза яз жегьеннем кьисмет жедайдахъ, Къияматдин йикъахъ виликамаз жедай лишанар авайдахъ, сурун азаб ва сурун нямет авайдахъ, ана кьве малаикдин суалар жедайдахъ… агъун я. И крарни субутзавай ва тестикьарзавай гзаф делилар ава (акьулдин делиларни, Къуръандин ва гьадисрин делиларни).
Кьадар-кьисметдихъ (адан хъсанвилер ва писвилерни кваз) иман гъун — им и дуьньяда (вири алемра) жезвай вири крар Аллагьдин тайинарнавай къаза-кьадардалди, Адаз гьакI кIан хьуналди, са Адаз чизвай камаллу себеб аваз жезвайдахъ, Адаз кIан хьайи кар жезвайдахъ ва кIан тахьай кар тежезвайдахъ… агъун я. И крарни субутзавай ва тестикьарзавай гзаф делилар ава (акьулдин делиларни, Къуръандин ва гьадисрин делиларни).
Ибур имандин дестекарни асулар я. Ни абурухъ иман гъайитIа, инанмишвал авуртIа, ам къутармиш жеда ва адаз агалкьунар жеда. Ни абур инкар авуртIа, кьабул тавуртIа — ам дуьз рекьикай ягъалмишвиле жеда ва адаз еке зарар жеда. Къуръанда лагьанва: (4-сура, 136-аят) (мана):
“Эй иман гъанвайбур! Иман гъваш куьне (давамара имандал хьун ва мадни мягькемара куь иман) Аллагьдихъ ва Адан расулдихъ, Ктабдихъ Ада Вичин расулдиз (авудна) ракъурнавай ва ктабрихъ Ада виликдай (авудна) ракъурнавай ва Аллагьдихъ, Адан малаикрихъ, Адан ктабрихъ*, Адан расулрихъ ва Эхиримжи йикъахъ кафирвал авуртIа, гьакъикъатда ам (дуьз рекьикай) лап яргъаз акъатнава (зурба ягъалмишвиле ава)”.
Игьсан — им рикIин сидкьидай ва михьивилелди, анжах Аллагь патал диндар кар авун я. Яни вуна Аллагьдиз ибадат а къайдада авун лазим я хьи, гуя ваз Ам аквазва, эгер ваз аквазвачтIа, гьакъикъатда Адаз вун аквазва.
“Исламдин асулар” макъаладин сергьятра аваз чна исламдиз, имандиз, игьсандиз баянар гана. Абурукай сифте дережа ислам я, адалай вине авайди — иман ва виридалайни вине авай дережа — игьсан!
Шариатдин илим
Шариатдин чирвилер къачунин (ва илим тIалабунин) еке лайихлувилер (зурба хийир ва а кардин дережани къадир).
Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин салават ва салам хьурай адаз) гьадисда лагьанвайвал, “Илим тIалабун гьар са мусурман касдиз ферз кар я…”. Къуръанда лагьанва: (28-сура, 35-аят) (мана): “Аллагьдихъай кичIебур Адан лукIарикай анжах алим ксар я”. Вучиз лагьайтIа, диндин рекьяй алимриз Аллагьдихъай гьикI дуьздаказ кичIе хьана кIанзаватIа чизва.
Аллагь-Таалади чи Пайгъамбардиз (къуй Аллагьдин салават ва салам хьурай адаз) ракъурнавай сифте аят, сифте гаф “Икъраъ” я. Адахъ “КIела” лугьудай мана ава. Гьавиляй чи уьмметдиз ганвай тIварарикай сад “Икъраъ” я.
Кар ана ава хьи, чирвилер кьве жуьрединбур ава: шариатдинбур ва и дуьньядиз талукьбур. Шариатда диндиз талукь чирвилер истемишзавай инсанрин гьакъиндай лагьанва. Амма дуьнья патал тир чирвилерайни инсандив пишкеш агакьда, эгер адахъ и уьмметдиз хийир гъидай ният ва а кардикай менфят аватIа.
Чав чирвилер къачунин рекье авайбурун, гьакIни чирвилер къачунвайбурун лайихлувилерикай, абуруз авай гьуьрметдикай хабар гузвай гзаф кьадар аятар ва гьадисар агакьнава.
Аллагь-Таалади Къуръанда лагьанва: (39-сура, 9-аят) (мана): “Бес вичи йифди, Эхиратдикай кичI аваз ва вичин Реббидин регьимдик умуд кваз, ибадат ийизвайди (сажда, акъвазна капI ийиз) (а кафирдихъ галаз сад хьиз жедани)!? Лагь: “Сад жедани кьван (вичин Реббидикай, гьахъ-диндикай) чирвилер авайбур ва чпиз чирвал авачирбур?” Гьакъикъатда, рикIел гъана, ибрет къачузва анжах акьулрин сагьибри”.
Аллагьдал кьин кьазва, абур барабар туш, вучиз лагьайтIа, ада — чирвилер авай касди — вичихъ авай чирвилерал бинеламиш хьана, Аллагьдиз ибадатзава ва, са вуч ятIани ийидайла, адаз вичи вуч ийизватIа чизва.
Аллагьди Къуръанда лагьанва: (58-сура, 11, 12-аят) (мана): “Аллагьди квекай иман гъайибур ва чпиз чирвилер ганвайбур дережайриз хкажда. Ва Аллагьдиз куьне ийизвай амалрикай (тамамдиз) хабар ава!”
Сад лагьай дережа — им Аллагьдихъ иман гъун я (эгер инсандикай мусурман хьаначтIа — ада гьатта капI ийиз, сив хуьз, закат гуз хьайитIани, а крари адаз куьмекдач, вучиз лагьайтIа, иман гъун — им ибадатрин бине я!)
Маса аятда Аллагьди лагьанва: (3-сура, 18-аят) (мана):
“Шагьидвалнава Аллагьди: гьакъикъатда, авач (ибадат авуниз лайихлу тир) иллагьи Адалай гъейри, ва (шагьидвалнава а кардиз) малаикри ва чирвилер авайбуру (алим ксари) — (ва гьакIни шагьидвалнава Аллагьди ва малаикри ва алим ксари) (Ада вири крара) адалатлувал кьиле тухузвайди (ва я:шагьидвалнава а кардиз — адалатлувал кьилиз акъудун яз). Авач иллагьи Адалай гъейри — Зурбадалай (Къудратлудалай), Камаллудалай!”
(КьатI ама)
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
