И веревирдер кхьиниз зун чи сегьнейрилай мукьвал-мукьвал ван жезвай манийри мажбурна. Артистрин, ашукьрин тIварар за кьазвач, абур чахъ гзаф ава. Кьадардиз килигна къимет гайитIа, акI жеда хьи, манидални макьамдал, сегьнедални майданрал чи гзаф рикI ала, искусство кIанзава.
Амма концертрин залриз, театрдин тамашайриз, музейризни библиотекайриз, искусстводин устадрихъ галаз гуьруьшриз къвезвай, газетни журнал, ктабар къачузвай ва кIелзавай тегьерриз килигна къимет гайитIа, искусстводал ашукьбурун кьадар са акьван виле акьадайди туширди гьасятда гьиссда.
Зун гьелелиг хуьрерин клубрикай, библиотекайрикай, культурадин кIвалерикай, махсус мектебрикай рахазвач. Культурадин кIвалахзавай идарайрилай агалнавайбур гзаф гьалтда. Къуллугъчияр виринра авайди я.
Искусстводал ашукьбур чи адетдин мектебрани амайди хьиз туш. Гьич сана хьайитIани ихьтин десте (фольклордин, хореографиядин, театрдин, живописдин, устадвилелди кIелдайбурун) кардик ква лагьана, ван жезмач. Авайди тир эхир абур чи гьар са мектебда…
За кьатIузвайвал, ихьтин кIвалахар тешкилуниз вахтни, пулдин такьатарни (гьич тахьайтIа, абурун руководителар, муаллимар ашкъиламишун патал, махсус пек-партал къачуз, музыкадин алатар, живописдин рангар, ширер, чарар къачуз) бес жезвач. Пулсуз кIвалахрик кьил кутаз кIанзамач. Девир масад — манатдиз икрамдайди хьанва.
Дугъриданни, са мехъерал фена, алакьизни, алакь тийизни, манияр лагьайтIа, синтезатор кутуна, макьамар ягъайтIа, са хейлин пул жезва. Аялрихъ галаз кIвалахна, низ вуч гузва?
“Шаирни зун, композиторни зун, манидарни зун я”, лугьудайбур гьикьван хьанва! Майданрални гьабур гзаф жезва. Искусстводивай, халисан музыкадивай, милли кьуьлеривай, сегьнедивай яргъабуруз гьа “устадар” кар алайбур хьиз жезва. Икьван регьятвилелди музыка туькIуьриз, лугьуз, абуруз ябни гуз хьайила, жувани и кар вучиз гъиле кьадач лугьудайбур гзаф жедачни?
Эхиримжи вахтара манияр лугьузвай гзаф артистри ни вуч лугьузвайди ятIа, гъавурда акьадач. Сегьнедал хурув чуьнгуьр кьунвай ашукь аквада, ван жезвайбур лезги чуьнгуьрдин сесер туш. Цавар рахадай ванер я! Ихьтин концертдиз нубатдин сеферда искусстводал рикI алайди хъфидач.
Гагь-гагь ван къведай гафарни акьван “устадвиливди” туькIуьрнавайбур я хьи, эгер кьилдин тIварар алачтIа, вири са рушакай ва я са гададикай лагьанвай я хъилен гафар, я паркутар, я шел-хвал хьиз жеда.
Амма искусстводи, иллаки маниди яб гузвайдан руьгьда звал тун, ксанвайдини ахварай авудун, рекьизвайдални “чан хкун” лазим тирди рикIелай алудзава.
Куьне гьич тахьайтIа чи куьгьне устадрин — Рагьимат Гьажиевадин, Дурия Рагьимовадин, Айдунбег Камилован, Ашукь Ширинан, Абдуллагьан, Сакитан манийриз яб хце! Абурукай садрани са касни бажагьат икрагь жеда. Жедач ахьтин кар! Абуру лугьузвай манийрин чIаларни гьакьван таъсирлубур, рикIив, мефтIерив кIвалахиз тадайбур я. Етим Эминанни СтIал Сулейманан, Хуьруьг Тагьиранни Шагь-Эмир Мурадован, Шихнесир Къафланованни Алирза Саидован чIалариз яб це! Абурукай квез фашалвал, пичIивал, усал фикирар жагъидач! Абур халкьдин руьгьдай атанвай чIалар-манияр я!..
Искусстводал ашукьбуру адаз гьуьрметда. Пул къведай хилез элкъуьриз алахъдач. ЧIуру чIаларини цIуру сесери милли искусство садрани девлетлу, къуватлу ийидач. Куьне гьич тахьайтIа и мукьвара чи кьилин телеканалрай къалурай зурба композитор Александра Пахмутовадин юбилейдин концертдиз яб ганайтIа, аквадай хьи, ана гьич са манини усалди авачир. Акьван еке оркестр галаз язавайтIани, манийрин гьар са гафунин гъавурда акьазвай.
Искусстводи (гьи хел къачуртIани) фашалвал, усалвал, тIебиатдивай яргъавал кьабулдач. Гуж гъалиб ийиз хьайитIа, алай аямдин сегьнедин “цIийи гъетери” хьиз, искусство рекьида. ЧIаларни квахьда, музыкани. Абурухъ галаз милли кьуьлерни, сегьнеярни тахьай мисал жеда. Чи саки ичIи залра кьиле физвай концертрини, тамашайрини, фонограммайри басмишарзавай килигунрини и кар субутзава. ИкI тахьун лазим тир…
Мердали Жалилов,
литературадин отделдин редактор
