Сергей Алимович Меликова Дагъустандиз регьбервал гуз пуд йис тамам хьанва. Гьеле СКФО-да Урусатдин Президентдин Векил яз кIвалахзавай чIавуз адаз республикада авай месэлайрикай хабар авай, региондин бязи чиновникар чизвай. И кар себеб яз, адаз, Дагъустандин Кьиле тайинарайла, цIийи къуллугъдив, чкадин гьаларив вердиш хьун патал гзаф вахт герек хьанач. Авайвал лагьайтIа, СМИ-рин векилрини адаз «вердиш жедай мумкинвал ганач», цIийи регьбердиз гьа сифте йикъарилай гьина гьихьтин месэла аватIа къалурзавай ва абур энгел тавуна гьялуниз эвер гузвай.
Эхиримжи йисара республикадин кьиле акъвазай гьар са касди, вичелай вилик хьайидалай тафаватлу яз, вичи абур гьялда лугьуз хиве кьазвайтIани, месэлайрин сан тIимил хьанач. Гьавиляй пуд йисан девирда Сергей Меликова вири – инфраструктурадин, коммунальный, коллекторрин, промышленностдин, хуьруьн майишатдин, туризмдин, яшайишдин маса хилерин месэлаяр гьялна акьалтIарун вилив хуьн дуьз туш. Вични Дагъустанда арадал атанвай четин шартIара: ватанпересвилин, милли, диндин лозунгрик чуьнуьх жез, бязибуру жергедин агьалийрин гьисабдай анжах чпин девлетрин кьадар артухаруникай фикирдайла…
Гьикьван ашкъи, гьевес хьайитIани, йисаралди арадал атанвай месэлаяр гьялунин рехъ региондин гьар са кьил патал четинди я, бязи дуьшуьшра а рекье вилик финиз манийвилер гузвай, чпихъ маса макьсадар авай къуватарни гьалтзава.
Владимир Васильеван девирда гьар йисуз бюджетдай ахъайнавай миллиардралди пулдин такьатар, менфятлудаказ ишлемишиз тежезвайвиляй, элкъвена Москвадиз рекье хутазвай. Виликдай пул бес жезвачир, гила лагьайтIа, артуханбурни пайда хьанва. Якъин я, а такьатар артуханбур тушир, абур агьалийрал агакь тавур яшайишдин объектарни проектар тир…
Вучиз ихьтин гьалар арадал къвезвай? Зи фикирдалди, и кардихъ кьве себеб авай: бюджет тешкилдайла тайин тир чиновникри, къуллугъдин рекьяй чпин чIехибурун патай тарифдин гафар вилив хуьз, чпихъ еке ва экуь гележег авай планар авайдакай хабар гузвай. Амма гуьгъуьнлай абур кьилиз акъуддай чIавуз, чара авунвай пулдин такьатрикай чпин жибинар ацIурдай мумкинвиликай магьрум хьайила, абурухъ артух гьевес амукьзавачир. Эхирни, йисан нетижаяр кьадайла, ихьтин чиновникри чебни, чунни чпивай бюджетдин пулар тайинарнавай макьсадра ишлемишиз хьанач ва чуьнуьхни авунач лугьуз, секинарзавай. ЯтIани, абуру «чIехибурун» патай тарифдин гафарикай умуд атIузвачир.
Чара авунвай такьатар менфятлудаказ ишлемишиз тахьунихъ мад са себеб ава. Республикада къуллугърал алай бязи чиновникрихъ я чирвал авач, я тежриба. Къуллугърални абур, журналистри, блогерри къейдзавайвал, йисаралди деринриз «дувулар янавай» тухумрин, бубайрин, чирхчиррин куьмекдалди акъваззавай. Гаф кватай чкадал лагьана кIанда, кадрийрин сиясатди къенин юкъузни кьецIи авун давамарзава.
Сергей Меликова гьукумдин органриз ихьтин тежрибадивай къерех хьуниз эвер гана. Кьилди къачуртIа, ада министррин кабинетдивай, муниципалитетрин кьилеривай бюджет тешкилдайла гьакъикъатдиз мукьва хьун ва государстводин такьатар менфятлудаказ харж авун истемишна. Идалайни гъейри, пландик кутунвай гьар са проект вахтунда ва тамамдиз кьилиз акъудун патал жавабдар ксарни тайинарна.
Республика патал хийир авай мад са кар ам я хьи, Сергей Меликовахъ федеральный дережада гьуьрмет, кесер ава. Гьам Госдумада, гьам Федерациядин Советда, Гьукуматда. Уьлкведин Президентдихъ галаз авай алакъаярни ихтибарлубур я. Адаз инсанвилин гзаф кьадар ерияр хас я. И жигьетдай ам вичелай вилик республикадин кьиле хьайибурун арада хкат хьана чир жезва. Виликдай хьайи бязи «регьберрин» аламатар халкьдин рикIелай гьеле алатнавач.
Сергей Меликов генани чIехи къуллугърал хьайи, кьакьан дережаяр муьтIуьгъарнавай кас ятIани, ада инсанвилин ерияр квадарнавач. Тек са мисал гъин: ам са тахсирни квачиз яна кьейи чубанар тир стхайрин диде-бубадив эгечIай тегьер. Виликанбурулай тафаватлу яз, Меликов и месэладив рикI гваз эгечIна, рикIел хер хьанвай диде-бубадив рахадай дуьз гафар жагъурна, и хизандиз кьетIен фикир гана…
Альберт Эседов,
журналист
