27-ноябрдиз Махачкъалада, тарихдин “Урусат — зи тарих” паркунин актовый залда “Лезги газетдин” 100 йисан юбилей шад гьалара къейдна. Редакциядин коллектив тебрикунин мураддалди иниз неинки лезги  яратмишунардай интеллигенциядин, илимдин, СМИ-дин векилар, государстводин деятелар, министрар, алимар, муаллимар, гьакI республикадин жуьреба-жуьре чIаларал акъатзавай газетрин регьберар, милли прессадал рикI алай ксар атанвай.

Газетдин асирдин юбилейдин мярекатра иштиракун, редакциядин коллектив тебрикун патал Москвадай, Ярославлдай, Ставрополдай, Харьковдай ва масанрайни чи газетдин амадагар-дустар хтанвай. Мярекатдиз агакь тавунвайбуру,  и кардин себебарни къалурна, чпин векилар рекье тунвай. Им еке ихтибарлувал, гьуьрмет тирди чна аннамишзава. Чеб вири сагърай! Важиблу мярекатда абуру чун саймишна, агъмишна, чими ва хъуьтуьл келимайралди чи рикIерик шадвал кутуна. Кьилинди, чун са халкь — са хизан, чна кьилиз акъудзавай карни баркаллуди, юбилей — им чи вири халкьдин сувар, газетни чи халкьдин руьгьдин девлет тирди къалуриз алакьна. Ихьтин баркаллу крара чи халкь гьамиша эвелимжи жергейра авайди тестикь хьана.

Мярекатдал сифте гаф рахай “Лезги газетдин” кьилин редактор Мегьамед  Ибрагьимова къейд авурвал, 2020-йисуз, газетдин 100 йис тамам хьунин юбилейдиз талукьарна, кьиле тухуз кIан хьайи мя­ре­катар, дуьньядиз акъатай коронавирусдин тIугъвал себеб яз, акъвазаруниз мажбур хьанай. ТIугъвалдин лепе, алатай­ йисав гекъигайла, исятда зайиф хьа­н­ва­тIани, гьалар тамамдаказ пайгардик ахкат тавунвайвиляй, мярекат республикада кьабулнавай кьетIи серенжемрал амал авуналди кьиле тухва­на…­­

Мегьамед Ибрагьимовича мярекатдин иштиракчийриз вичин ва редакциядин коллективдин тIварунихъай сагърай лагьана, газетдин тарихдин чинриз сиягьатна, газет къе авай гьалдикай, еридикай, тираждикай рахана.

— Къенин мярекат кьилди са газетдиз талукьди туш. Ам вири лезги халкь патал важиблу вакъиа я, гьикI хьи, газет, информациядин виридалайни кьилин такьат (рупор) яз, халкьдин къуллугъда ава. Хайи чIа­­лал акъатзавай газетди 1920-йисуз “Со­ветрин Дагъустан” тIвар алаз диб эцигна. 1928-йисалай ам лезги чIалал акъатиз гатIунна. Адалай гуьгъуьниз ам “Да­гъус­тандин кесибар”, “ЦIийи дуьнья”, “Социализмдин пайдах”, “Коммунист” ва 1991-йисан августдилай “Лезги газет” тIва­рар алаз чапдай акъатна. Заз къе жуьреба-жуь­ре йисара газетдин кьилин редакторвилин везифаяр тамамарай, Дагъустандин милли журналистика, лезги публи­цистика вилик тухуник чIехи пай кутур ксарин тIварар еке гьуьрметдивди кьаз ва абур рикIел хкиз кIанзава. И йисара газетдиз 11 касди (сегьне тирвал еке баннердилай абурун виридан экуь къаматар аквазвай) регьбервал гана. Ингье абур: Гьажибег Гьажибегов, Зияудин Эфендиев, Исмаил Вагьабов, Гьажи Аликберов, Къази Къазиев, Имамудин Апаев, Агьмед Агьмедов, Зейдуллагь Мегь­тиев, Касбуба­ Азизханов, Ибадуллагь Тагьиров, Агъари­за Саидов. 2017-йисан январдилай, Аллагьдин кьадардалди, за — Ибрагьимов Ме­гьамед Ибрагьимовича — “Лезги газетдин” кьилин редактордин везифаяр кьилиз акъудзава. Эхиримжи йисара, тираждал гьалтайла, Дагъустандин СМИ-рин арада “Лезги газет” 1-чкадал ала, — къейд­на М.Ибрагьимова.

Гуьгъуьнлай ам газетдин печатдин изданидихъ галаз гьа са вахтунда электронный къайда (версия) кьилиз акъу­дуникай, гьакIни тамамарзавай маса ­проектрикай, соцсетра авай чинрикайни рахана.

— Газетди, кьилди къачуртIа, “Хайи чIал хуьн” проектдин сергьятра аваз аялар патал лезги чIалал ктабар чапзава. Чна гьар йисуз лезги чIалай кьве олимпиада кьиле тухузва. Абурукай сад редакцияди Каспийск ва Махачкъала шегьеррин мектебра кIелзавай аялрин арада тешкилзава. Муькуьдини  — “Леки” фондунихъ галаз санал Кьиблепатан Дагъустандин районрин мектебрин аялрин арада кьиле тухузва. Чахъ диндиз талукь конкурс ава. Газетдин чина диндиз талукь рубрика кардик ква. Ана чапзавай макъалайрин бинедаллаз конкурс кьилиз акъудиз 3 лагьай йис я. И рубрикадик кьил кутурди къенин чи мярекатда иштиракзавай, пак Къуръандин аятрин манаяр лезги чIалаз таржума авунвай Ямин гьажи Мегьамедов я. Къведай йисуз, Аллагьдик умуд кваз, чна газет кIелзавайбурун арада Умрадиз путёвка къугъвадайвал я, — алава хъувуна кьилин редакторди.

М.Ибрагьимова газетдин са жерге ма­са агалкьунрикайни куьрелди лагьана. 100 йисан юбилейдин сергьятра аваз­ “­Да­гъустан” ктабрин издательствода “Асирдин рехъ” тIвар алаз ктаб чапдай акъатна­вайди раиж авунихъ галаз сад хьиз, и кар кьилиз акъудуниз куьмек гунай РД-дин информациядин ва печатдин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай  У.Г. Гьажиеваз  сагърай лагьана.

Умаросман Гайбуллаевича редакциядин коллективдиз, санлай вири лезги халкьдиз лишанлу вакъиа тебрикна, халкьдихъ зурба агалкьунар ва редакциядин коллективдиз абурукай кхьидай мумкинвал хьун алхишна.

— 100 йис гьам инсан, гьам печатдин издание патал тIимил вахт туш. “Лезги ­га­зетни” камаллу агъсакъалдин яшдиз атанва. Асирдилай гзаф девирда хайи халкьдиз къуллугъзавай ам гьамиша таъсиблу ва кIелдай­бу­ру пара хушдаказ кьабулзавай изданийрин арада ава. “Лезги газет” неинки са редакциядин коллектив, гьакI газетдихъ галаз­ сих алакъа хуьзвай авторрин дес­те, гьам руьгьдин ва материальный жигьетдай адаз куьмек гузвай, къуьн кутазвай вири халкь я, — къейдна ада.

Министрди “Лезги газетдин” редакциядин са жерге къуллугъчийрив шабагьар вахкана. ИкI, яргъал йисарин гьакъисагъ зегьметдай, Дагъустан Республикадин милли СМИ-яр хуьник ва вилик тухуник пай кутунай  РД-дин информациядин ва печатдин министерстводин гьуьрметдин грамотаяр вахкайбурун арада Белла Ашурбегова, Насият Рашидова, Мурад Саидов, Аликбер Къардашов ава.

Гаф РД-дин милли сиясатдин ва диндин крарин рекьяй министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай  Энрик  Муслимоваз  гана. Тебрикдин чими келимайрихъ галаз санал ада, сифте нубатда, газетди Дагъустандин меденият вилик тухуник, халкьарин арада дуствал мягькемаруник, хайи чIал ­хуьник лайихлу пай кутунин важиблувиликай лагьана. И терефрай вичи регьбервал гузвай министерствони редакция амадагар тирдал фикир желбна, милли газетрин уьмуьрда — хайи чIалар квахьунин къурхулувал авай четин девирда газетди чIал хуьнал гьалтайла чIугвазвай зегьмет кьетIен­даказ къейдна.

— Чун хайи чIалар хуьникай гзаф рахазва. Амма “Лезги газетди” (Дагъустандин амай милли газетрихъ галаз санал) и месэладиз дериндай фикир гузва, тамам 100 йисан вахтунда къайгъударвилелди, жавабдарвилелди эгечIзава, вичин асул везифа кьилиз акъуд­зава — газет кIелзавай гьар са касдал, чи халкьдин гьар са векилдал хайи чIалалди хабарар агакьарзава, — къейдна Энрик Селимовича. — Къе “Лезги газет” алай аямдин газет я. Мегьамед Ибрагьимовичан регьбервилик кваз коллективди кьиле тухузвай кIвалах виле акьун тавуна амукьзавач. Гзаф вахтара “Яндексдиз” акъатзавай малуматар чав агакьарзавайди чи багъри газет я. Имни газет алай аямдихъ галаз кам-камуна аваз виликди финин лишан я.

Министерстводи жуьреба-жуьре хилерай кьиле тухузвай конкурсрикай рахадайла, Э.Муслимова алай йисуз тухвай конкурсра “Лезги газетдин” редакциядин векилди 1 ва 2-чкаяр кьурдини шадвилелди раижна.

Яргъал йисарин гьакъисагъ зегьметдай, СМИ-яр вилик тухуник лайихлу пай кутунай Энрик Муслимова газетдин жавабдар секретарь Шихмурад Шихмурадовав, литературадин отделдин редактор Мердали Жалиловав, жавабдар корректор Майрам Магьамдалиевадив “Ислягьвал, миллетрин арада меслятвал мягь­кемарунай” гьуьрметдин знакар, кьилин редактордин заместитель Куругъли Ферзалиевав, мухбир Шагьисмаил Гьажимирзоевав региондин СМИ-яр вилик тухуник, Да­гъус­тан Республикада миллетрин арада дуствал, конфессийрин арада  меслятвал мягькемаруник пай кутунай гьуьрметдин грамотаяр вахкана.

Яргъал йисара редакцияда зегьмет чIу­гур, алай вахтунда лайихлу пенсияда авай Алаудин Гьамидоваз министрди къиметлу пишкеш гана.

Микрофондихъ Дагъустандин журналистрин Союздин председатель  Али Камалов атана.

— Къе “Лезги газетди” 100 йисан юбилей къейдзавайла, за и редакциядихъ галаз дуст­вилин алакъаяр хуьз 53 йис хьанва. 23 йисуз кьилин рекдакторвиле зегьмет чIугур Агъа­­риза Саидован баркаллу рехъ къе Мегьамед Ибрагьимова давамарзава. Алатай йисара “Гьакъикъат”, “Юлдаш”, “Дагъустандин правда” газетрин 100 йисан юбилеяр къейддай мумкинвал хьанач. А чIавуз зун виликан регьберар тир Р.Абдулатипован, В.Васильеван патавни фенай. Амма… Зун шад я лезги халкьдивай къе ихьтин гуьзел мярекат тешкилиз алакьунал. Мукьвара Дагъустандин Кьил Сергей Меликов милли газетар, милли пресса хуьникай рахана, и кардини чаз газетрин, хайи чIалан пакадин йикъан умудлувал гузва, — разивилелди къейдна ада.

Редакциядин коллективдиз юбилей ри­кIин сидкьидай тебрикунихъ галаз сад хьиз А.Камалова са шумуд касдив шабагьар вахкана. ИкI, журналистрин Союздин гьуьрметдин грамотаяр гайибурун арада чи мухбирар — Дашде­мир Шерифалиев (ам “ЦIийи дуьнья” газетдин­ кьилин редакторни я), Къагьриман Ибрагьимов, Абдулафис Исмаилов ава. Амай са жерге ксар 25-декабрдиз, “Прессадин бал” мярекатдал руьгьламишун пландик квайди хабар гана.

Мярекатда иштиракайбурун арада РД-дин Халкьдин Собранидин де­­путатар — Ильман  Али­­пулатов, Анатолий  Къарибов ва Самир  Абдулхаликьов авай. Мярекатдал абурун тIва­ру­нихъай Ильман Субгьанович рахана. Редакциядин коллектив тебрикунихъ галаз сад хьиз, ада вичи журналистикада зегьмет чIугвазвай вири девирда хайи газетдин редакциядихъ галаз алакъа хуьзвайди, кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимован гафариз къуват гун яз, алатнавай вири йисара газет халкь хабардарунал (гъил-гъилеваз гьакъикъи малуматар агакьарунал) гьалтайла, виридалайни кьилин рупор хьайиди, къе, газетдин кьиле жегьил редактор акъвазнавайла, и рехъ лайихлудаказ ва тарифлудаказ давамарзавайди къейдна.

Алатнавай йисара “Лезги газет” фенвай рехъ, чIугунвай зегьмет рикIел хкунихъ, ­юби­лей тебрикунин чими келимайрихъ галаз сад хьиз, Дагъустан Республикадин Общест­венный палатадин комитетдин председатель Ислам  Мегьамедова  редакциядин са жерге къуллугъчийрив шабагьар вахкана. ИкI, РД-дин Общественный палатадин чухсагъулдин чарар вахкайбурун жергеда кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимов, кьилин бухгалтер ­Ро­за Кадучева ва газет вёрстка ийизвай Шерихан Фейзуллаева ава.

Мярекатдал мадни тебрикдин гафар рахана: СтIал Сулейманан райондин кьилин сад­ лагьай заместитель Лацис  Оружев, Кьу­рагь райондин кьилин заместитель Альберт Исаев. Л.Оружева залда ацукьнавай дишегьлийриз Дидейрин югъ ва газетдин юби­лей тебрикна, райондин кьил Нариман Абдулмуталибова рекье тунвай тебрикдин Чар кIелна.

“Лезги газетдин” кьисмет чи халкьдин кьисметдихъ галаз сих алакъада ава. Газет кардик квай йисара адан кIалубдин кьадар, тираж, тIварар, публикацийрин тематика дегиш хьана. Амма, кьилинди,  “Лезги газет” ам кIелзавайбур патал лазимди, важиблуди яз амукьна”, — кхьенвай ана.

Газетдихъ галаз сих алакъа хуьзвай ксарин жергедай тир Дагъустандин жемиятдин тешкилатрин Союздин председатель Гьасангьуьсейн  Абдулжелилова  тебрикдин гафарихъ галаз сад хьиз генерал-полковник Танкаеван тIварунихъ галай ватанпересвилин фондунин тIварунихъай “Лезги газетдин” коллективдив Гьуьрметдин грамота, политикадин отделдин редактор Нариман Ибрагьимовав  “Честь и гордость Дагестана — золотой орел” орден вахкана.

Газетдин юбилейдин ва Дидейрин йикъан­ ­сергьятра аваз, и юкъуз шабагь вахкайбурун арада Кьурагь райондин КIирийрин хуьряй тир Россиядин Игит, рагьметлу Зей­нудин Батманован уьмуьр­дин юлдаш Жамиля  Батмановани авай. Гь.Абдулжелилова адав — текдиз 4 аял кIва­чел акьалдарзавай дишегьлидив — “Дагъустандин Ди­де” орден вахкана.

Чи халкьдин яржар тир “Лезги газетдинни” Лезги театрдин арада авай сих алакъадикай микрофондихъ атай Динара  Эминовади — СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин  госмуздрамтеатрдин регьберди — лагьана. Мярекатдиз атанвайбуруз лезги театрди савкьат багъишна: РФ-дин лайихлу артист Абдул Гьабибован ва Дагъустандин халкьдин артистка Фаризат Зейналовадин, гьакIни гъвечIи артистка Марьям Загьирбеговадин иштираквал аваз И.Гьуьсейнован “Етим Эмин” тамашадай са чIук къалурна.

Юбилейдин сергьятра аваз газетдин редакциядин коллективдив шабагьар вахкай, лишанлу и вакъиа тебрик авур ксарин арада РД-дин чилерин ва эменнидин алакъайрин рекьяй министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Заур  Эминов, РД-дин Госзакупкайрин рекьяй комитетдин предсе­дателдин везифаяр вахтуналди тамамар­завай  Жа­­фар  Гьажибегов, Н.Самурскийдин тIва­рунихъ галай фондунин президент Алик  Эфендиев, ФЛНКА-дин векил Гьуьсейн  Шагьпазов ва маса ксарни авай. А.Эфендиева кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимоваз ва литературадин отделдин редактор Мердали Жалиловаз рикIел аламукьдай пишкешар — Нажмудин Самурскийдин суьрет алай гибеяр (халича) багъишна.

Гуьгъуьнлай мярекатдал тебрикдин гаф рахун, рикIел аламукьдай пишкешар гун патал сегьнедиз “Лезги газетдин” “къуншияр” — милли чIаларал акъатзавай газетринни журналрин регьберар экъечIна. Абурун тIваруни­хъай рахай аваррин “Гьакъикъат” газетдин кьилин редактордин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Зикрулла  Ильясова, газетдин кIва­лахдиз виниз тир къимет гана: “Лезги газет” ада неинки печатдин издание, гьакI халкьдин уьмуьр къалурзавай гуьзгуь, чешме тирди къейдна. Чи халкьдин векилрин алакьунар кье­тIендаказ къалурун яз, ада мадни са сир ачухна — дуьньядин майданра чпикай хабар гайи дагъустанвийрикай вичи алай вахтунда кхьена акьалтIарзавай ктабда лезги халкьдин векилри лайихлудаказ чIехи чка кьунвайди раижна. Мадни ада авар ва лезги халкьарин арада дуствал накьанни къенинди туширди — чна Мегьамед Ярагъвиди кутур дуствилин и рехъ асирра давамарзавайди къейдна.

Мярекатдин эхирдай кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимова са жерге ксарив  рикIел аламукьдай “Лезги газетдин 100 йис” медалар вахкана.

Абурун арада Ставрополь шегьердин ду-мадин депутат Казбек Агъаларов, ФЛНКА- дин Советдин член Васиф Гьасанов, меценат Альберт Эмиргъаев, шаир, алим Сардар Абил, хуьруьн майишатдин карханадин регьбер Вакъиф Диярханов, МЛНКА-дин председатель Пакизат Рагьимханова ава.

Газетдин 100 йисан юбилейдин сергьятра аваз рикIел аламукьдай медаль вахкайбурун арада мукьвара юбилей къейднавай “Самурдин сес” газетдин коллектив ва масабурни авай. Гаф кватай чкадал лугьуз кIанзава: газетдихъ галаз сих алакъа хуьзвай амай ксаривни, гьа гьисабдай яз мухбиррив, меценатрив редакциядин векилри чкайрал фена гьуьр­метдин грамотаярни медалар вахкуда.

Юбилейдиз талукь мярекат Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник Ярагьмед Ярагьмедова устадвилелди кьиле тухвана. Ф.Зейналовади Къ.Ибрагьимован “Лезги газет” цIийи мани (чIалар Гъулангерекан) устадвилелди лагьана. Ашукь Шемшира вичин кье­тIен устадвални къалурна, кIватI хьанвайбуру дарихвалдайвал хьанач.

Мярекатрин сергьятра аваз са шумуд выставкани тешкилнавай. КIватI хьанвайбуруз “Лезги сумаг” проектдихъ (тешкилатчи -Каринэ  Рамазанова, адакай газетдин мукьвал нумрайрикай сана гегьеншдаказ макъала гун пландик ква) галаз таниш жедай, суфрадилай лезги халкьдин ширинлухар (тешкилатчи — МЛНКА-дин председатель Пакизат Рагьимханова) дадмишдай мумкинвал хьана…

Сагърай лезги халкь! Халкь сагъ хьайила, газетдихъни неинки 100 йисан, гьакI  асирра бегьерлу ва берекатлу рехъ жедайдал шак алач.

Рагнеда Рамалданова

(Шикилар ягъайди Къудрат Алиев я)