Лезги магьалра, Кьиблепатан Дагъустанда мергьяматлувилин “ЛЕКИ” фондуни эхиримжи йисара кьилиз акъуднавай крарикай ван тахьай кас бажагьат ава. Фон­дунин активистрин иштираквал аваз тешкилзавай мергьяматлувилин вири серенжемар “Халкь патал” лишандик кваз кьиле тухузва. Фондуни авунвай мергьяматлувилин крарикай, фикирдик квай месэлайрикай чаз тешкилатдин  крар идара ийиз­вай  директор Фарман  Шайдабегова   гегьеншдиз ихтилатзава.

• Фарман Селимович, мергьяматлувилин “ЛЕКИ” фонд кардик акатайдалай инихъ ада хийирлу краралди, лишанлу мярекатралди вичин тIвар халкьдин арада фадлай раижнава. Эхиримжи сад-кьве йисуз кьиле тухвай кIвалахдикай ихтилат­на кIанзавай.

— Неинки эхиримжи йисара, гьакI сифте кардик­ акатайдалай инихъ “ЛЕКИ” фондуни жуьреба-жуьре серенжемар, мярекатар гзаф тухвана. Чна эменни тIимил авай, дарвилера гьатнавай ксариз куьмекар гунин месэла сифте чкадал эциг­за­ва. Алатай йисара фондуни, ктаб-дафтар тва­дай­ чантаяр ва кIелдайла герек къведай маса затIар маса къачуна, абур Кьиблепатан Да­гъус­танда мектебриз физвай 800 кьван аялдиз пайна­. Гьар йисуз Къурбанд суварин вилик­ Кьиблепатан­ Дагъустанда 900 хизандиз кьван як пайзава. Му­­ни­ци­па­ли­тетрин кьилерихъ галаз санал Кьиблепатан Да­гъустандин мулкар михьи авуниз талукь гегьенш субботник тешкилзава ва виринра гьа са юкъуз кьиле тухузва. Спортдин хилезни фи­­­кир та­гана тазвач. Кьилди къачур­тIа, сифте ну­­батда аялрин спорт вилик тухуниз, кьилдин спортсменриз куьмекар гуниз­ фикир гузва. Акьалт­завай несилрин арада хайи чIал машгьурунин макьсаддалди советрин девирдин ва алай аямдин ахлакьлу мульт­фильмаяр чи чIалаз таржума ийиз­­ва. Милли кьегьал хва Гьажи Давуд ри­кIел хкуниз та­лукьарна, гьар йисуз футболдай “Кубок Лекии” акъажунар тешкилзава. Жуьреба-жуьре азарри акIажарзавай ватанэгьлийриз багьа дарманар къачунин ва я  сагъар хъуву­нин карда куьмекар гузва.­

• Заз чизвайвал, “ЛЕКИ” фонд ва­тан­пе­рес ксарин кIватIал я. Фондуни кьил кутазвай кIвалахар кьилиз акъудзавай, къуьн кутазвай ксар вужар я?

— “ЛЕКИ” фонд дуьшуьшдай арадал атайди туш. Адан дувулар Кьурагь райондин КьепIир­рин хуьр патал и хуьруьнви Гьасан  Гьасанова кардик кутур мергьяматлувилин “Абад КьепIир” фондунихъ галаз алакъалу я. Тек са хуьрел ва я райондал сергьятламиш тахьанвай фонд арадал гъунин гьевес акатай Гьасан Гьасанова “ЛЕКИ” фонд тешкилна, ам генеральный директор я. Вилик са жерге макьсадар эцигайла, ватандин гьакъиндай къайгъударвал ийиз кIан­завай ватанэгьлиярни (образованидин, спортдин, искусстводин, медицинадин ва маса рекьерай пешекарвал авайбур) фондуник экечIна.

• Лезгияр яшамиш жезвай районра, шегьерра волонтерар авани фондунихъ?

— Ава, гьелбетда. Дуьшуьшдикай менфят къачуналди, заз гьарайдиз гьай лу­гьуз­вай, гьасятда кIвалахдик экечIзавай чи стхайризни вахариз сагърай лугьуз кIанза­ва. Ахцегь районда Зейнедин Абилова, Кьурагь районда Назим Тагьирмирзоева, Докъузпара районда Мумин Агъарагьимова, Мегьарамдхуьруьн районда Равид Ази­зова, Давуд Исаева, Илгьам Ашуралиева, Сулейман-Стальский районда Мегьамед Алиева, Осман Гьажимусаева, Ха­лиф Мустафаева ва хейлин масабуру (виридан тIварар кьун­вачтIани) чи крарик къуьн кутазва.

• Пулдин жигьетдай фондуниз ни куьмек гузва?

— Асул гьисабдай и ва я маса серенжем кьиле тухун патал такьатар чна соцсет­рин куьмекдалди кIватIзава. Идалайни гъей­ри, са фикир­дал­ алай ксарин кIва­тIалди фонд патал гьар вацра тайин кьадар пулдин такьатар чара ийизва.

• Куь фикирдалди, фондуни кьилиз акъу­дай виридалайни важиблу, лайихлу, ри­кIел аламукьдай кар ва я серенжем гьим я?

— Тухузвай вири серенжемар хъсанбур, важиблубур я. Гзафни-гзаф за мумкинвилерал сергьят алай хизанра авай аялриз мектебда герек тадаракар паюнин серенжемдик къуьн кутазва. Гьар са аялдин чиник акатзавай хъвер, шадвал акурла, жувани хуррамвал гьиссда.

• Малум тирвал, алатай ва и йисан 10-октябрдиз гегьеншдаказ кьиле тухвай лезги чIалан умуми диктант сифте рикIел гъайиди вун я. Ихьтин мярекат кьиле тухун ви фикирдиз гьикI атана?

— Авайвал лагьайтIа, и жуьредин диктант ча­л­ай вилик маса халкьди тухванвай. Амма за “Лезги диктант” лишандик кваз международный де­­­режадин гегьенш проект гъиле кьун тек­лиф­най.­ Алатай йисан 20-апрелдиз зи тIалабу­налди Ярославль шегьердай чи чIехи стха Васиф Гьасанов (теклифдин тереф хвейи ам сагърай) Да­гъустан­диз хтана ва Дербент шегьерда чна собрание тух­вана. Хейлин ватанэгьлийрин иштираквал авай мярекатдал чна хайи чIалал кхьидай диктантдикай веревирдерна, махсус комиссия хкяна.­

• Умуми диктант кьиле фейи гьалди­кай, адан нетижайрикай вуч лугьуз жеда?

— Нетижайри чун гьейранарна. Виликамаз фикирдиз къачурвал, Россиядин гзаф шегьерра, гьакI къецепатан хейлин уьлквейрани лезги чIалал диктант кхьена.

• Гележегда кьиле тухудай гьихьтин кIва­лахар, мярекатар фикирдик ква?

— Фондунихъ исятда кIвалахдин жигьетдай бес кьадарда тежриба хьанва. Гьавиляй ийизвай мергьяматлувилер мадни гегьеншарун патал чаз гьукуматдин грантар къачунин фикир ава.

• Чи районрин, хуьрерин кьиле авай ксари квез куьмекар гузвани?

— Чи крарик, серенжемрик къуьн кутаз­вайбур гзаф ава. Сагърай чаз куьмекар гузвай муниципалитетрин регьберар. Инал къейд ийин, фондунин асул кIвалах 5 хиле­кай ибарат я: 1) дарда авайбуруз, начагъбуруз куьмек гун; 2) образование; 3) спорт; 4) меденият; 5) жемиятдин кIва­лахар.

• Гьелбетда, вири крар рикIиз кIан­дай­вал кьилиз акъатун намумкин кар я. КIва­лахда куьн гьихьтин четинвилерал ацалтзава?

— Уставдал асаслу яз, винидихъ малумарай хилерай кIвалахар тухузвайвиляй, бухгалтериядин жигьетдайни вири сириштада авайви­ляй четинвилер ацалтзавач. Амма бязи вахта­ра гьукумдаррин тайин къатарихъ галаз чун са чIалал текъвезвай дуьшуьшар жезва. Бязи вахтара абуру коммерциядинбур тушир тешкилатрихъ галаз алакъалувилелди кIвалахунин жигьетдай РФ-дин Президентдин къарарар рикIе­лай алудзава.

• Фарман Селимович, суьгьбетдин эхирдай, газет кIелзавайбурухъ, чи ватанэгьлийрихъ элкъвена, лугьуз кIанзавай гафар авани?­

—   Гьар са ватанэгьли жуван ва багърийрин уьмуьрдив къадирлувилелди эге­чIун лазим я. Амукьзавайди инсандин тIвар я, гьавиляй хъсан, мергьяматлу крара сад хьун, халкьдиз хийир жедай кIва­лахра иштиракун, гележегдин несилриз лайихлу инсандин чешне къалуриз алахъун важиблу я. Чи ватанэгьлиди лагьайвал, садани Гьажи Давудар хьтинбур гуьзлемиш тавурай, къуй гьар сад вич Гьажи Давуд хьтин зурба инсан жез алахърай.

• Ихтилатдай сагърай. Ватан, ватанэгьлияр патал ийизвай кIвалахра квехъ сагъвал ва еке мумкинвилер хьурай!

Лезги Фетгьуьллагь