Россельхознадзорди кьабулнавай къарардин бинедаллаз Азербайжандай маса къачузвай вечрен какайрин сад лагьай партия Россиядиз и гьафтедин эхирра агакьун гуьзлемишзава, Туьркиядай гъизвайбур – мукьвал тир вахтунда. Санлай къачурла, вилик квай са вацран вахтунда уьлкведа какайрин кьитвилихъ галаз алакъалу гьалар гуьнгуьна гьатун лазим я. Идакай Россиядин хуьруьн майишатдин министерстводи хабар гузва.
«Базар и суьрсетдалди бес кьадарда ацIурун патал кьабулзавай серенжем яз уьлкведин мулкунал вечрен какаяр гъунай харж (пошлина) къачун 2024-йисан 1-январдилай 2024-йисан 30-июндалди къуватдай вегьенва. Икьван чIавалди ам какадин къиметдин 15 процентдиз барабар тир. ГьакIни дуствилин алакъаяр авай уьлквейрихъ галаз маса къачузвай какайрин кьадар гзафарунин патахъай икьрарар кутIунзава», — баян гузва министерстводи.
Къейдзавайвал, уьлкведин мулкунал къецепатай вечрен какаяр анжах абурук зиянлу ва къадагъа тир шейэр кватIа ахтармишайдалай кьулухъ гъида. Серенжемдин сергьятра аваз, уьлкведиз 2024-йисан 30-июндалди 1,2 миллиард кака гъун лазим я.
«Чна умуд кутазвайвал, и къарар яргъал вахтуналди давамардайди жедач, вучиз лагьайтIа, Россиядин къушчийри мукьвал вахтунда чпин кIвалах тамамвилелди гуьнгуьна хутадайвал я. Идалай кьулухъ къецепатан уьлквейрай какаяр маса къачун акъвазарайтIа жеда», — лугьузва Россиядин хуьруьн майишатдин министерстводин патав гвай Жемиятдин Советдин председатель ва «Халкьдин фермер» ассоциациядин председатель Олег Сиротади.
Са жерге пешекарри къейдзавайвал, ихьтин къарар менфятлуди жедач, гьикI лагьайтIа, къецепатан уьлквейрай маса къачузвай какайрин къиметар уьлкведа гьасилзавайбурулай багьа я. Идалайни гъейри, туьквенрин дезгейрал бес тежезвайбур ужуз какаяр я, багьабурун кьитвал гьакIни авач.
Росстатдин делилралди, Россияда вечрен какайрин къиметар эхиримжи вацра 15 процентдин хкаж хьанва, алатай йисан декабрдин делилрив гекъигайтIа, – 36,5 процентдин (Дагъустанда – 43 процентдин). Бязи шегьерра какаяр къачун патал инсанар яргъи учирра акъвазуниз мажбур жезва. Суьрсетдин кьитвал арадал атунин себебрикай сад пешекарри ам гьасилуниз ийизвай харжияр гзаф хьун яз гьисабзава – къецепатан уьлквейрай гъизвай емдик кутазвай шейэрин, дизелдин кудай шейинин, тадаракрин, какаяр твадай къапарин къиметар багьа хьанва. Мад са себеб ам я хьи, санлай къачурла, шейэрин къиметар багьа хьунин нетижада къушчивилин фабрикайрин къуллугъчияр агъуз тир мажибрал кIвалахиз рази туш.
2023-йисан 10 вацран нетижайралди, уьлкведа гьасилзавай вечрен какайрин кьадар 2,3 процентдин гзаф ва 31,74 миллиарддиз барабар хьанва. РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи хабар гузвайвал, республикада 2024-йисуз гьасилзавай какайрин кьадар 1,4 сеферда гзафардайвал я.
Республикада гьар йисуз тахминан 250 миллион кака гьасилзава. «2024-йисуз чна и рекъем 100 миллион кьван артухарун пландик кутунва. И кар патал чна республикада авай карханайрин мумкинвилер гегьеншарда», — хабар гузва министерстводи.
Идарадин делилралди, регионди вичин игьтияжар анжах 30 процентдин кьадарда таъминарзава. Санлай къачурла, республикадин игьтияж 800 миллиондиз барабар я. Бес тежезвай какаяр Дагъустандиз уьлкведин са жерге регионрай – Свердловскдин, Волгограддин областрай ва Ставрополдин крайдай гъизва.
Министерстводи хиве кьазвайвал, хсуси суьрсет бес тахьунин нетижада республикадин базарра 30 какадин къимет икьван чIавалди авай 300 манатдилай 490-500 манатдив агакьнава.
Къиметар агъуз хьун мумкин яни лагьай суалдиз пешекарривай якъин жаваб гуз жезвач: «Бензин, логистика, гьайванар патал дарманар багьа хьанва…».
Жасмина Саидова
