Россиядин Яшайишдин (виликан Пенсийрин) фондуни (СФР) кьилиз акъудзавай 100-лай виниз къуллугъар (сервисар), “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди, агьалийривай регьятдаказ чпин дерди туькIуьриз жезва. Абурук фондуни саки вири рекьерай кьилиз акъудзавай къуллугъар, кьилди къачуртIа, пенсия тайинарун, яшайишдин выплатаяр, аялрин пособияр къачун ва масабур акатзава.
“Госкъуллугъар” порталда анжах са алатай йисуз цIийи 40 къуллугъ (сервис) кардик кутунва. Аник, гьа гьисабдай яз, пенсийрин кIватI хьанвай паюнай (пенсионное накопление) са сеферда гузвай выплата патал электрондин къайдадин арза рекье тунни акатзава. Мадни, порталдикай менфят къачуналди, инвалидрихъ ва яшлу ксарихъ гелкъуьнай гузвай пулунин документарни туькIуьриз жезва. ЦIийи онлайн-къуллугърин сиягьдик военныйрин хизанриз ва радиациядикди зарар хьайи ксариз тайинарзавай пулар къачудай арзаяр кьабулунни акатзава. Талукь къуллугърин куьмекдалди радиация авай чкада яшамиш хьунай ва я анра кIвалахунай компенсация тайинарун арада мензил аваз кьилиз акъудиз жезва. И тегьерда, яни кIваляй къецел экъечI тавуна, сагъламвал мягькемарун патал компенсация ва 3 йисал къведалди яшда авай аялриз некIедин тIуьн къачудай мумкинвални ава.
“Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди, электронный къайдадин зегьметдин книжкадин ва пенсийрин гьакъиндай делиларни къачуз жезва. Инвалидривай ва я абурун векилривай — реабилитациядин тадаракар, махсус чкайра акъвазардай ихтияр гун патал чпин автомашин регистрация ийиз, сагъламвал мягькемариз, патал санаторийриз фидай путёвка туькIуьризни.
И ва я маса къуллугъар къачун патал лазимди анжах “Госкъуллугъар” порталда регистрация авунвайди тестикьарзавай логин ва пароль хьун я.
Вири делилар агакьнава
Алай йисан 1-январдилай Россиядин Пенсийрин фонд ва соцстрах (социальный фонд страхования) Россиядин Яшайишдин фондуниз элкъуьруникди пенсийрин законодательстводин (яни чпин бинедаллаз агьалийрин пенсия арадал къвезвай) нормаяр къенин юкъуз дегиш хьанвач…
Идахъ галаз алакъалу яз, Россиядин Дагъустанда авай Яшайишдин фондунин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, дагъустанвийрик къалабулух акатдай са себебни авач: гележегдин пенсийриз талукь вири делилар Яшайишдин фондунив агакьнава. ИкI, пенсия тайинарун патал лазим тир страховой стаждиз талукь вири делилар сад тир къурулушда (гьар са касдин делилар кьилди-кьилди) ва ихтибар гъиз жедай тегьерда хуьзва. И къурулуш авайвал хвена ва вири санлай Россиядин Яшайишдин фондунив вахканва.
КIвалахдин вахтунда кIватI хьанвай пенсиядин коэффициентар — абур пенсиядиз экъечIдайла, гьа виликдай хьиз, пенсия тайинарунин бинеда ава. Абурун кьадардилай пенсиядин кьадар аслу жезва, яни коэффициентар, пенсиядиз экъечIдайла, пулуниз элкъвезва.
Фондар сад авурла, вири стаж гьисабнаватIа, квевай, “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди, электронный къайдада, гьакIни Россиядин Яшайишдин фондунин (СФР) Дагъустанда авай Отделенидин муьштерийрихъ галаз кIвалахдай къуллугъра ва я МФЦ-да чириз жеда. Эгер справкада куьне кIвалахай са гьихьтин ятIани вахт къалурнавачтIа, ам тестикьарзавай лазим документар агакьаруналди, квевай а вахт гьисаба хкьун патал арза кхьиз жеда.
Зегьметдин стаждилай аслу я
Россиядин Яшайишдин фонд дагъустанвийриз азарлу хьун себеб яз вахтуналди зегьмет чIугваз тахьунин жигьетдай пособияр гунив эгечIнава.
“Инсан азарлу хьунихъ галаз алакъалу яз, вахтуналди адавай зегьмет чIугваз тахьуниз килигна гузвай пулунин кьадар адан зегьметдин стаждилай ва мажибдилай аслу я. ИкI, 2023-йисан 1-январдилай вахтуналди зегьмет чIугваз тежезвайвиляй пул къвезвай ксарин сиягь гегьенш хьанва. Гила больничныйрай пул гражданвилинни праводин икьраррай зегьмет чIугвазвай къуллугъчийривайни къачуз жезва”, — хабар гузва РСФ-дин Дагъустандан авай Отделенидин пресс-къуллугъди.
Чун мадни гъавурда турвал, эгер зегьметдин стаж 8 йисалай виниз ятIа, юкьван гьисабдин (ам эхиримжи 2 йисан къазанжи фикирда кьуналди гьисабзава) мажибдин 100 процентдин кьадарда аваз, амма йикъа 2 797 манатдилай виниз тушиз гуда.
“Эгер кIвалахзавай касдин стаж 5 йисалай тIимил ятIа, пособидин кьадарди юкьван гьисабдин 60 процент тешкилда. Стаж 5-далай 8 йисалди тир дуьшуьшра лагьайтIа, мажибдин 80 процент гуда. КIвалахзавай касдиз пособие тайинарун ва ам гун патал лазим делилар страхователри СФР-диз кIвалахдин 3 йикъан муддатда агакьарун лазим я. Яшайишдин фондуни лагьайтIа, лазим делилар атайдалай гуьгъуьниз кIвалахдин 10 йикъалай геж тушиз пул агакьарда. РикIел хкин: больничный чарчяй сифтегьан пуд йикъан пул кIвалахзавай чкадай (рабодателди) гузва, 4-йикъалай кьулухъ — СФР-ди”, — гъавурда твазва мадни ОСФР-ди.
Дуьз гафар яни?
Алай вахтунда къуватда авай законодательстводал асаслу яз, агьалидин 60 йис тамам хьайила, адаз пенсия хкажун къалурнавач.
2013-йисан 28-декабрдиз кьабулнавай “Страховой пенсийрин гьакъиндай” ФЗ-дин 18-статьядал асаслу яз, страховой пенсиядин ва я адал алава хъувунвай пулунин (фиксированная выплата) кьадар цIийи кьилелай гьисаб хъувун — им пенсионерди пенсиядин кьадар чпелай аслу тир цIийи документар гъунихъ, адахъ алава пулдин такьатар къвезвай чешме хьунихъ ва я маса шартIар арадал атунихъ галаз алакъалу я. ИкI, кьабулнавай къайдайралди, пенсия цIийи кьилелай гьисаб хъувун патал РФ-дин Яшайишдин фондунин территориальный отделенидиз винидихъ къалурнавай себебар тестикьарзавай документар агакьарун лазим я. Абур (документар), чкадал фена, жувавай, гьакIни жуван векилдивай, почтадай, электронный почтадай ва МФЦ-дай вугуз жеда. Документар, подлинникар хьиз, нотариусди ва абур гайи касди тестикьарнавай копияр рекье туртIани жеда. Абур вугай касдин гъиле адан арза ва документар кьабулнавайди тестикьарзавай чар (уведомление) вугун лазим я (эгер почтадай рекье тунватIа, арзачидизни — почтадай, электронный къайдада рекье тунватIа, — гьа и тегьерда). Эгер пенсия тайинарун патал лазим тир вири документар вуганвачтIа, квез СФР-дин территориальный органдай хкIамайбур ва агакьарун лазим тир вахт къалурда.
Пенсия цIийи кьилелай гьисаб хъувунин къарар лазим документар ва арза гайи йикъалай инихъ кIвалахдин 5 йикъан вахтунда кьабулун герек я. Амма и вахт 3 вацралди артухарзавай дуьшуьшарни ава.
Регина Семедова
