Советрин Союз йигин камаралди вилик физвай чIавара республикадилай къерехра жуьреба-жуьре регионра агалкьунралди зегьмет чIугвазвай чи  ватанэгьли­яр — алимар, духтурар, нефтяникар, ин­же­нерар, эцигунардайбур, муаллимар, во­ен­­ныяр гзаф тир. Саки вирида чеб авай чкайра  коллективрин,  агьалийрин  арада гьуьрмет, авторитет къазанмишна. ­Ахь­тинбурукай садни рагьметлу кьурагьви, орденрин сагьиб  Азизов  Къафар  ­Азизович  тир. Къе чна ам ва адан баркаллу крар рикIел хкида. Вучиз лагьайтIа, ­ахь­тин­ инсанар акьалтзавай несилдиз ­чешне я.

Къафаран аял вахтар ракъинин нурарик, рикI ачухардай гьевеслу везинрик акъатнач. 1937-йисуз азарлу хьайи дах кечмиш хьана. Диде Къизтамум ирид аял  галаз амукьна. ЧIехи стхаяр, Къурбанни Катиб, лежбервилин алатар яракьралди эвезна, пехъи душмандин хура акъвазиз фена. Амма я дидедиз, я амай гъвечIи стхайризни вахариз абур ахкунач. Абуру Ватандин вилик чпин пак тир буржи кьегьалвилелди кьилиз акъудна, чпин же­гьил­ чанар Советрин уьлкве патал гана.

Дяведин четин, гишин, залан йисар… Са гуж баладал Къизтамума аялар хвена. 16 йисаз акъатай Къафар вичин кьил хуьз ва хизандизни куьмек гуда лагьана Махачкъаладиз фена. Ина ам “Дагнефтьстрой” трестда кIвалахал акъвазна. ФЗО-да пуд вацра чирвилер къачур жегьилди вад йисуз Махачкъалада ва  Избербашда­ трестдин эцигунардайбурухъ галаз нафт хкудзавайбур патал яшайишдин кIвалер эцигна.­

Партияди эвер гуналди, 1952-йисуз “Дагнефтьстрой” трестдин коллективдин чIехи пай Башкириядин чилел ачухнавай наф­тIадин цIийи ва хам мяденрал чан гъиз рекье гьатна. Абурук жегьил Азизов Къафарни квай.

Башкириядин халкьди дагъустанвияр дуствилелди кьабулнатIани, сифте кьвед­-пуд йис гзаф муракаббур хьана. Та­­ниш тушир чкаяр, баябан, гар къугъвазвай чуьллер, бегьем мекьи хъуьтIер, къулай тушир кIвалер… Гьа ихьтин шартIара Ватандиз лап герекзавай нафт хкудна, цIийи хуьрер, шегьерар эцигна кIанзавай. Башкириядин чилел атанвай жуьреба-жуь­ре миллетрин векилрихъ галаз да­гъус­­­танвийрини чпивай истемишзавай гьар са кар викIегьвилелди, еридивди ва фад кьилиз акъудиз хьана. Зегьметдихъ галаз лап гъвечIизамаз вердиш хьайи Азизов Къафарни гьамиша кIвенкIве­чий­рин жергейра жедай.

Гьа са вахтунда дидени рикIелай алуддачир. Гьар мажиб гъилиз къачунмазди, пулунин чIехи пай дидедиз рахкурдай… Бажарагълу жегьилдал лап фад бригада тапшурмишна. 18 йисуз Къ.Азизова стха халкьдин абадвал патал вичин къуватар харжна. Низ чида и йисара ада гьикьван кIвалериз, имаратриз сувагъар янатIа, ада гъилелай авур палчух шумуд тоннрив агакьнатIа?! Къафар Азизовичан иштираквал аваз Башкириядин чилел Белебей шегьер, Кандрия ва Приютова посе­лакар арадал атана, Стерлитамак шегьер­да химиядин, синтетикадин каучукдин за­водар, содадинни цементдин комбинат, эцигунардайбур патал “Строитель” стадион, еке ва гуьзел дараматрикай сад тир культурадин дворец хкаж хьана.

Зи вилик са хара шикилар ква. Гьа ибурай заз Къ.Азизован уьмуьрни, зегьметни, алатай вахтарин вакъиаярни, кинодай хьиз, жуван вилералди аквазва.

1958-йис. Башкирия АССР-дин Ми­нис­тррин Советдин залда акъвазна янавай ядигарвилин шикилдай цIуд кас ити­марни­ дишегьлияр аквазва. Хъсанбурукай лап хъсанбур, виридаз гьуьрметлу хьанвай ин­санар. Министррин Советдин председателди абурун хуруйрал орденар, ме­далар ал­кIурна са акьван вахт хьанвач, гьавиляй ви­ридан пIузаррал шадвилин хъвер къугъвазва. Азизов Къафаран гьяркьуь ху­рудал­ Трудовой Красный Знамя орденди нур гузва…

1960-йис. Коммунистический зегьметдин зарбачи тIварцIиз лайихлу хьанвай Азизован сувагъар ядайбурун бригада Средневолжстройдин Главкдин управленидин стенддиз акъуднавай шикил. Къафар элкъвена, шефтелидин тарцин цуьквериз ухшар рушарринни дишегьлийрин юкьва ава. Бригададин устIарар — башкирар, татарар, урусар, чувашар…

1967-йис. Москва. Къафар Азизовича делегат яз эцигунардай ва эцигунардай материалар акъуддай промышленностдин рабочийрин профсоюздин ругуд лагьай съездда иштиракзава…

1969-йис. Стерлитамак шегьер, 31-де­кабрь. Эцигунардайбуру агьалийриз йисан савкьат багъишна. Культурадин дворец. Къа­фар Азизова мукIратIдалди лент атIуз­ва…

Гьелбетда, машгьурвал, гьуьрмет гзаф халкьар авай чкада дагъвидивай ре­гьятви­лелди къазанмишиз хьанач. Азизован су­­ва­­гъар ядайбурун бригада анжах ди­шегь­лий­рикай ибарат тир. Сифте йисара абурун­ кьадар къадалай алатзава­чир­тIа, ахпа бри­га­дада 30 дишегьлидилайни гзаф хьана.­

— Эгер мадни кьабулиз хьанайтIа, зи бригадада кIвалахиз ашкъи авайбур гзаф тир, — рикIел хканай Къафар Азизовича.    — Гьел­бетда, зи бригадада устIарриз фан ви­нел вирт, чIем эляна гузвачир. Пелен юкьваз, кIулариз гьекь акъатдалди палчух гъилелай авурла, сувагъ, обояр язавай цларикай са синихни жагъин тийидайла, са юкъуз кьве норма ацIурдайла чIуг­ваз­вай зегьметдихъ хъсан нетижаярни жезвай. Гьекьедин стIалар къизилдин кIу­саризни элкъвезвай. Инсандин бахтни гьуьрмет анжах вичин гъилера ава лугьу­дай гафарин метлеб гьар садав агакьарун за зи эвелимжи буржийрикай яз гьисабайди я.

Бригадада авайбур — дишегьлияр. КIва­­­­лахдилай гъейри гьардахъ кIвалин къайгъуяр, четин месэлаяр, тIалабунар, анжах бригадирдиз ачухдай сирер…

Гъуьлуь вири мажиб хъвадайдахъ гуз­ва, Къафаран патав къведай. Масадан гъуьл кIвализ хквезвач, чарадахъ галаз яша­миш жезва, бригадирдивай куьмек тIа­лабдай.

Гьуьндуьр дережадин устIарди Башкириядин чилел зегьметчи гъилералди, инсанвилин хесетралди, лайихлу краралди вичиз гьуьрмет къазанмишна. Башкирия АССР-дин Верховный Советдин Президиумдин, СССР-дин эцигунардай мини­стер­стводин гьуьрметдин грамотаяр, “Наф­тIа­дин промышленностдин минис­терстводин соцсоревнованидин зарбачи”, “Соревнованида гъалиб хьайиди”, “Пятилеткадин зарбачи” значокар, “Стерлитамакстройдин ве­теран”, В.И.Ленинан юбилейдин медалар, Зегьметдн Яру Пайдахдин орден — ибур адан гьакъисагъ зегьметдиз гайи къимет я. Чи ватанэгьлидин тIвар Стерлитамак ше­гьердин музейда хуьзвай Зегьметдин баркаллувилин ктабдиз акъудна ва генани Къа­фар Азизован тIвар гьа и шегьердин эци­гунардай трестдин вилик квай майдандал хкажнавай “Инсанар, йисар ва рекъемар” лугьудай мармардин обелискдал кхьенва.

Къафараз Башкирияда еке машгьурвал авайтIани, ана гьуьрметлу инсанрикай сад хьанвайтIани, хайи чили, багъри дидеди вичин велед хайи накьварал чIухгуна. Им 1971-йис тир.

1972-йисалай Азизова Дербент ше­гьердин яшайишдин кIвалер эцигдай комбинатда зегьмет чIугуна. Хтай йикъалай магьир устIардал бригада ихтибарна. Азизова вич гьихьтин инсан, устIар ва тешкилатчи ятIа краралди къалурна. “Къафар хьтин бригадирар чи шегьерда сад-кьвед ава, — лагьанай ДСК-дин парторг Сулейман Гьамидова. — Бригадир… Ам, еке ус­тад­ хьиз, лап хъсан тешкилатчини я. Гьатта хатадай адан бригададиз акъатай кас мад анай эхкъечIдач. Дуствал, сада-садаз куьмекун, еридивди гьар са кIвалах кьилиз акъудун, гьардахъ 2-3 пеше хьун — ихьтин лайихлувилери бригададиз вичин вилик эцигзавай вири тапшуругъар вахтунда ва чешнелудаказ кьилиз акъуд­дай мумкинвал гузва”. Имни, са рахунни алачиз, бригадирдин гьунар, къазанмишун тир.

Зун эцигунардайбуру кIвалахзавай вад мертебадин кIвалериз фенай, бригададин членрихъ галаз таниш хьанай. Вирида зи рикIе чпикай хуш майилар тунай. УстIарар, инсанриз шадвал, бахтлувал, ра­­зивал гъиз алахънавай баркаллу пешедин иесияр. Гьа ихьтин инсанри чи чилел берекатар бул ийизва… Зун са кIваляй ма­са кIвализ физва. Ингье устIаррин гъиле­рин гьунарар такунвай кIвал — кьуру цлар. Гуьллеяр акьур хьиз, тIекв-тIекв хьанвай бетондин рагъул цлар эцигунардайбурун суьгьуьрдин гъилер галукьайла, маса ши­килдиз элкъвезва. КIвалер акьван иердиз, къешенгдиз, нур аватдайвал безетмишзава хьи, аферин къвезва.

Устаддин кIвалах яргъалай акунмазди чир жеда лугьудай гафар гьакIанбур туш. Азизован бригададин алакьунри инал заз мад сеферда и гафарин керчеквал субутарна. Гьакъикъатдани, вичин кеспидал ашукь, михьи рикI авай, маса инсанар патал вичин сагъламвал, секинвал, къулайвал, къуватар, чирвилерни гьайиф те­къве­дай жу­март ксаривай гуьзелвилер яратмишиз, халкьдиз менфят гуз алакьда.

Бригададин членрихъ галаз хьайи рахунрикай заз къе “За доблестный труд”  медалдин иеси Шагьпери Латифовадин гафар рикIел хкиз кIанзава:

“Бригадирди чавай  гьамиша тIалабза­вайди рикI гваз кIвалахун я. ИкI тирвиляй чна вахкузвай кIвалерни са синихни квачирбур жезва. Чи бригададин кIвалах са шумуд сеферда СССР-дин Госстройди ах­тармишна. Абур чна безетмишзавай кIва­лерал гзаф рази яз амукьна. Чи управ­ле­ни­дин лап хъсан насигьатчи тир ада ма­са бригадайризни вичин девлетлу тежриба чирзава. Къафар халу чаз инсанвилелди яшамиш хьунин, намуслувилелди зегьмет чIугунин крара лугьуз тежедай чешне я”.

Эхь, Къафар Азизовича, “Дагъустандин лайихлу эцигунардайда” “Зегьметдин Баркалладин III дережадин” ордендин са­гьибди инсанар патал чIугвазвай зегьмет абуруз чим, шадвал гузвайди тир.

Лап хъсан инсан, марифатлу хизандин кьил, лайихлу коммунист, вичин пешедин устад Къафар Азизович Азизова вичин вири къанажагълу уьмуьрда инсанар патал кIвалахна.

Нариман Ибрагьимов