Дагъустан промышленный кьадарра голубика (винел мичIи-вили пас (галет) алай, чIулав ширин куьлуь емишар) гьасилзавай регионрин жергеда гьатнава. Республикада и емишдин сад лагьай плантация Мегьарамдхуьруьн районда Нижний Новгороддай тир карчи Леонид Обухова кутунва. Идакай РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи хабар гузва.
Республикадиз хас тушир цIийи жуьредин емиш гьасилун патал са гектар чил карчидиз Ярагъ-Къазмайрин хуьруьн майишатрикай сада чара авунва. Алай йисан зулалди голубика гьасилдай майданар вад сеферда гзафарда.
Республикадин кьиблепатан райондин тIебиатдин шартIар Нижний Новгороддай тир карчидиз голубика гьасилун патал виридалайни кутугайбур яз акуна. Ада участок вирус акат тийидай жуьредин ва махсус лабораторияда арадал гъанвай 3,5 агъзур кул-кусдалди таъминарнава. Ада гъавурда твазвайвал, голубика гьасилун патал чилин «цурувал» винизди хьун лазим я, гьаниз килигна, абур торфдив ацIурнавай махсус шешелра цанва. Гьар са кул-кусдин бегьерлувал 5 килограммдиз барабар хьун лазим я. Региондин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи хабар гузвайвал, голубика гьасилунал Дагъустандин агьалиярни машгъул хьун мумкин я.
«Чкадин агьалийри хуьруьн майишатдин и хел еримлу авуниз итиж ийизва. Фикирзавайвал, и хел йигинвилелди вилик фида, — гьисабзава РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министрдин сад лагьай заместитель Шарип Шарипова. — Чи республикада 2023-йисуз гьасилай вири жуьре мерейрин ва куьлуь емишрин культурайрин кьадар 7,5 агъзур тонндиз барабар хьана. Им СКФО-дин субъектри гьасилайдан 40 процент ва кьилди субъектрин арада виридалайни виниз кьадар я. Гила чавай ахтармишун патал битмишариз башламишнавай голубикадин агалкьунрикайни лугьуз жеда. Ида, са шакни алач, куьлуь емишар гьасилун патал чара ийизвай чилерин кьадарни артухарда. РикIел хкин, госпрограмма уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз, гзаф йисара экъечIдай куьлуь емишар арадал гъуниз субсидияр гун фикирда кьунва. Дербентдин тежрибадин станциядин бинедаллаз микроклонарный жуьреда цадай кул-кусар (азарар акат тийидай жуьредин) арадал гъидай лабораторияни кардик ква. Яни и хилез инвесторар желб авун патал чахъ хъсан шартIар ава».
ЦIийиз гъиле кьазвай карда куьмек гун патал, малум хьайивал, министерствода машгьур алимрикай ва тежрибалу пешекаррикай ибарат десте тешкилзава. Идарадихъ тежриба раиж авунин, ам Мегьарамдхуьруьн, СтIал Сулейманан ва са жерге маса районра чукIурунин ният ава.
«Мерейрин союздин» гендиректор Ирина Козийдин делилралди, Россияда голубика 1200 гектардин чилера гьасилзава. 200 гектардилай гзаф майданра и емишар Кабардино-Балкарияда цанва. И месэладиз еке итиж Краснодардин крайда ва Ростовдин областда ийизва.
Голубикадиз тайгадин мере лугьузва. Ам тундрада, тамун чкада, дагъларин вини патан зулара, уьленрин ва торфянникрин патарив экъечIда. Ам акI арадал атанва хьи, и мередиз са кьадар къайи гьава авай мулкара къулай я. Амма эхиримжи йисара Россиядин кьиблепатан регионрай тир фермеррини адаз итиж ийиз башламишнава. Абуру гъавурда твазвайвал, Сибирдин мере адаз хас тушир тIебиатдин шартIара гьасилун патал бязи амалдарвилер чир хьана кIанда.
Жасмина Саидова
