«ДАГЪУСТАН» РГВК-дин — 15 йис

2003-йисан ноябрдиз РД-дин Гьукуматдин къарардалди республикадин вещанидин “Дагъустан” госкомпания (РГВК) арадал гъана. Къенин юкъуз ам республикадин кьилин каналдиз элкъвенва. Адан кIвалахдин асул макьсад чи республикадин уьмуьрда жезвай важиблу вакъиайрикай агьалийриз вахтунда хабар гуникай, Дагъларин уьлкведикай хъсан фикир арадал гъуникай ибарат я.

Госкомпаниядин кIвалахда кар алай чка малуматрин дирекцияди кьазва. ИкI, йикъа 8 сеферда агьалияр “Хабаррин вахт” выпускрин сергьятра аваз республикада ва адалай къеце кьиле физвай важиблу вакъиайрикай хабардарзава. Гьарун Къурбанован тIварунихъ галай “Дагъустан” РГВК-ди къенин юкъуз жуьреба-жуьре хилерай 50-далай виниз программаяр къалурзава. Абурун арада Дагъустандин халкьарин милли чIаларал гузвай передачайри кьетIен чка кьазва. Юбилейдин вилик квай йикъара чун “Да­гъустан” РГВК арадал гъайидалай инихъ ана гьакъисагъвилелди зегьмет чIуг­ваз­­вай ксарикай сад, “Вахтар ва инсанар” тIвар алай передачадин автор, 2014-йисалай милли вещанидин (телепрограммайрин) директор  Исамудин  Мирземегьамедович  Агьмедовахъ  галаз гуьруьшмиш хьана. Чи арада цIийи канал арадал атай вахтарикай, алатнавай йисара хьанвай дегишвилерикай, кIвалахда гьалтзавай четинвилерикай суьгьбетар кьиле фена…

— Исамудин Мирземегьамедович, “Дагъустан” РГВК арадал атай вахтар, сифтегьан передачаяр рикIел хкайтIа жедачни?

— 15 йис идалай вилик, рагьметлу Гьарун Мегьамедович Къурбанов чи сифтегьан регьбер яз, кIвалахдив эге­чIай телевиденидин цIийи каналдивай са куьруь вахтунда еке камар къачуз, тамашачийрин патай хуш рафтарвал къазанмишиз алакьна. Гьарун Мегьамедович савадлу кас, бажарагълу тешкилатчи тир. Адан  экуь къамат чна гьами­ша чими гьиссеривди рикIел хкизва.­

Алай вахтунда РГВК-дин генеральный директор Елена Алиевна Тагьирова чи тIал алай месэлайрин гъавурда дериндай авай пешекар я. Адан алакьунрилай, чалишмишвилерилай, кар алай месэлайриз кьетIен фикир гунилай чна разивалзава. Сагърай вич!

ЦIийи канал арадал атай сифте вахтар рикIел хкайтIа, Дагъларин уьлкведин милли чIаларал гузвай передачаяр тамашачийри хушвилелди кьабулнай. Абуруз екез итижзавай, гьар гьафтеда вилив хуьзвай. Тамашачийрин патай хуш рафтарвал хьуни чи хиве авай жавабдарвал мадни артухарзавай.

Алатнавай йисара, квез чизвайвал, чна чIал ва меденият хуьнин, халкьдин­ гъилин сеняткарвилин пешеяр квахь тавунин жигьетдай, хуьрерикай-кIвале­рикай, чи машгьур ватанэгьлийрикай (алимрикай, муаллимрикай, артистрикай, гьакI маса  пешейрин векилрикай, мадни Ватандин ЧIехи дяведин Игитрикай, ветеранрикай ва иштиракчийрикай…) гьар сад 35-40 декьикьадин саки 600-дав агакьна кьилдин передачаяр, гьакIни махсус фильмаяр гьазурна.

— КIвалахзавай йисара, чи ватандашрикай передачаяр гьазуриз, куьн республикадилай къецепатаризни фе­йиди чаз чизва. Анра квез гьихьтин вакъиайри, крари иллаки екез таъ­сир­на?­

— Эхь, фейиди я. 2010-йисуз зун санал кIвалахзавай юлдашрин дестени галаз Къазахстандин Актау (Шевченко) шегьердиз акъатна. Виликдай къудратлу чIехи уьлкве амайлани, и шегьерда чи миллетдин векилар гзаф яшамиш жезвайди тир. Исятдани ана лезгийрин кьадар 4 агъзурдалай виниз я.

Чун Актау шегьерда тамам са гьаф­теда мугьманвиле хьана. Заз ана гзаф крари екез таъсирна. Лезгийри чун аэропортуна, кьелни фу гваз, къаршиламишунилай эгечIна, школайра тарсар кьиле тухузвай тегьер­дини, чи миллетдин векилрин арада авай садвилини гьейранарна. Актау шегьерда чи ерийрин мектебрилай са кIусни усал тушир лезги мектебар ава. Дагъвийрин кьуьлер чирдай ансамблар кардик ква. Ана лезгийрин арада авай садвили, битаввили, дугъриданни, чун вири шадарна­. Къариблухда авай абуру гьар са карда­ сада-садан тереф хуьзва, сада-са­дан гъил кьазва. Чи халкьдин чпихъ агьвал­лувал авай векилри кIе­ве, дарда авайбуруз, гьакI хийир-шийирдин крара куьмекарзава. Абурун арада стхавилин дуствал ава. Им гьейран же­дай кар туш­ни мегер!

Къазахстанда мугьманвиле хьайи са гьафтеда таниш хьайи чи халкьдин векилрикай, акур-такурдакай чна, Да­гъустандиз хтайла, чIехи пуд фильм гьазурна, къалурнай.

— Куь передачайрин игитрикай ихтилат давамарайтIа, итижлу жеда.

— Инал заз са ихьтин четин месэладикай лугьуз кIанзава. Малум тирвал, чи миллетдин саки са пай Азербайжанда яшамиш жезва. Кар ана ава хьи, Къазахстандилай чаз Бакудиз фин-хтун четин хьанва. Аниз фин патал еке четинвилер гьалтзавайвиляй ана гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай чи ватандашриз (машгьур­ шаирар, писателар, къелемдин ва му­зыкадин устадар…) за Дагъустандиз эверна, абурухъ галаз чи студияда гуьруьшмиш хьана,  передачаяр гьазурна. ИкI, ахьтин ксарин жергедай яз, чна музыкадин зурба устад Эльза Ибрагьимовадин уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай махсус кьве передача гьазурна.  Зурба публицист, шаир, лезги чIал, халкьдин адетар, культура хуьник еке пай кутазвай Седакъет Керимовадикай са шумудра передачаяр гана. Ам Азербайжандин меркезда 20 йисалай гзаф вахтунда кардик квай “Сувар” ан­самбл­дин тешкилатчи, регьбер, лезги чIа­лал акъатзавай “Самур” газетдин кьилин редакторни я.

За винидихъ лагьанвайвал, алатнавай йисара чна чIехи алимрин, Етим Эмин, СтIал Сулейман… хьтин зурба шаиррин, къелемдин устадрин юбилейрин мярекатрикай передачаяр гьазурун хъсан адетдиз элкъвенва. Гьар йисуз Ахцегьа кьиле физвай «Шарвили» эпосдин суварин мярекат лентиниз къачузва, махсус передача гьазурна къалурзава…

— КIвалахда квел гьихьтин четинвилер ацалтзава?

— Гьайиф хьи, вири уьлкведа, республикада хьиз, чи идарадани четинвилерал расалмиш тежез туш. Месела, гъве­чIи мажибар, чаз кIандай хьтин техника (алай аямдин кинокамера, адахъ галаз алакъалу маса тадаракар, хъсан компьютерар, микрофонар…) тахьун абурукай кьилинбур я. 15 йис идалай вилик чара авунвай “Жигули”, “Нива” машинар лап куьгьне хьанва. ЦIийи ма­шинар хьанайтIа, дагълух районриз архайиндаказ, саламатдаказ физ-хквез жедай. ТахьайтIа, еке четинвилерал, хаталувилерал расалмиш жезва.

 — Куьне регьбервал гузвай коллективдикай куьрелди лагьанайтIа, хъсан тир…

— Дагъларин уьлкведин милли 6 чIалал акъатзавай передачаяр гьазурунал чна вири санлай 9 касди зегьмет чIугвазва. Гьелбетда, бинедилай кIвалахзавай вири ксар амач. Дегишвилер арадал атанва. Бязибур рагьметдиз фена. Абурун чкадал жегьилар кьабулна. ЦIийиз атайбурни чпин кIва-лахдив рикI гваз эгечIна. Абуру йи­къа-лай-къуз чпин тежриба хкажна. Къе абурукай чпин кIвалах хъсандиз чизвай пешекарар-журналистар, редакторар, передачаяр гудайбур хьанва. Ла­гьайтIа жеда хьи, чна ина милли  жур-на­­листвилин хъсан школа тешкилнава­.

— Исамудин Мирземегьамедович, квез “Дагъустан” РГВК-дин юбилей мад сеферда мубаракрай! Къуй квехъ кIвалахда еке агалкьунар хьурай!

— Куьнни пара сагърай! За квез, чи багъри газетдин редакциядин векилриз, 30-ноябрдиз Махачкъалада, Шииратдин музейдин гуьзел дараматда, нянин сятдин 3-даз кьиле  фидай мярекатдиз теклифзава. Тамашачияр патал чна документальный фильм къалурун пландик кутунва. Буюр, ша!

Куьруь къейд.

И.Агьмедов 1956-йисуз Кьурагь райондин Урсунрин хуьре дидедиз хьана. 8-класс къунши Шимихуьре акьалтIарна. Гъве­чIи чIа­­валай музыкадал рикI алай ам Дербентдин музучилищедин халкьдин алатрин отделенидиз гьахьна. 1976-йисуз анаг акьал­тIа­рай жегьил еке гьевесдивди музыкадин рекье кIвалахдив эгечIна.

И.Агьмедован алакьунар ва ба­жарагъ 1995-йисуз Дагъустандин ла­йихлу, 2002-йисуз Да­гъустандин халкьдин артист лагьай тIварар гуналди къейднава. Ам гьакIни РД-дин Гьукуматдин, РФ-дин культурадин министерстводин грамотайрин, Мегьамед Гьажиеван тIва­рунихъ галай, “Шарвили” эпосдин суварин премийрин, Вирироссиядин ва международный конкурсрин лауреат, хейлин маса наградайрин сагьиб я.

Рагнеда Рамалданова