Къе чаз малум тир тарихдин де­лил я: Гитлеран фашистрикай, жаллатIрикай Ватан хуьнин мусибатдин дяведа 180 агъзурдалай виниз дагъустанвийри иштиракна. Абурукай къе 23 кас сагъ яз ама. Гзафбур душмандихъ галаз кьиле фейи женгера телеф хьана, гел ­галачиз квахьна. Хейлин вете­ранар дяведилай гуьгъуьнин йисара женгера хьайи ва тамамви­лелди сагъариз тахьай хирерикди дуьнья­дилай фена. Абурук До­къузпара райондин Гарагърин хуьряй тир, цIи вичин 100 йис тамам хьайи  Алипулатов  Субгьан  Гьай­батовични  акатзава.

Лежбер Гьайбатан хизанда чIе­хи хьайи Субгьаназ дагъдин мишекъат шартIарни, яшайишдин четинвилерни, лежбердин везифаярни акуна. Зиреквал, дирибашвал квай гада бубадини вилик кутуна. Адал вич агакь тийизвай крар тапшурмишдай. Ихьтин ихтибарди Субгьан са кIарцIин чIехи ийизвай ва ам гьар са кар хъсандиз тамамариз алахъдай.

Гадади рикI алаз кIелни ийизвай. Гарагърин ирид йисан школа куьтягьайла, ам Буйнакскдин педагогвилин училищедик экечIна. Хуьруьвай яргъа тиртIани, яшайиш тарифдайди туширтIани, Субгьана гьалтзавай четинвилериз таб гана, чешнелудаказ кIелна. Муаллимвал ийиз ам хайи хуьруьз хъфена. Гьайиф хьи, рикIиз хуш пеше яргъалди кьиле тухуз хьанач. Гитлеран Германияди хабарсуз Советрин Союздал вегьена. И чIавуз Субгьанан 19 йис тир. Са вацра школада тарсар  гана, 1-октябрдиз муаллим гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Артиллериствилин чирвилер къачур Алипулатов Белоруссиядин фронтдиз рекье туна.

Гарагъвиди иштиракай женгерин къизгъинвал адал пуд сеферда хирер хьуни успатзава. Душманди кьунвай шегьерар, хуьрер азад хъувун регьят акъваззавачир. Фашистри лап пехъивилелди аксивалзавай. Виликди гьужумзавай чи кьушунриз жезмай кьван еке зиянар гуз алахъзавай. ЯтIани абурухъ Яру Армиядин хура акъваздай я руьгь, я такьат амачир.

— Рагьметлу дахдиз дяведикай са артух ахъайиз кIандачир, — суьгьбетзава хва Ильман Субгьановича. — Ада Белоруссиядин 1-фронтдин кьу­шунрик кваз Берлин къачунин зурба операцияда иштиракнай. 16-ап­релдиз гатIунай и метлеблу женг 8-майдиз куьтягь хьанай. Георгий Жу­кован регьбервилик кваз кьиле тухвай операцияда Яру Армиядин кьушунри фашистрин пияда 70 диви­зия, танкарин  — 12, моторизованный 11 дивизия, женгинин кьилдин 10 бри­гада, 31 полк, 12 батальон, 3 дес­те тергна. Ихьтин зурба нетижайрик зи дахдин пайни хьунал за дамахзава…

Фронтда вичин вилик эцигай тапшуругъар тирвал тамамарай артиллеристдиз “Жуьрэтлувиляй” орден, “Германиядин винел гъалиб хьунай” медаль гана. Старший лейтенант Субгьан Алипулатов 1946-йисан 21-августдиз армиядай хтана. Фронтовик-офицердиз вичин пеше давамардай мумкинвал ганач, ам МВД-дин къурулушдин кIва­лахал желбна. Вични лап жавабдар, михьивал, гьахъвал, дуьзвал вине кьуна кIан­завай хиле — ОБХСС-да Социализмдин хсусият тарашзавайбурухъ галаз женг чIуг­вадай отделда Старший оперуполномоченный халкьдин девлет хуьнин месэладив ри­кIивай эгечI­на. Карханайра, майишатра чуьнуьхунриз кьил янавайбур дуьздал акъудна.

Ахпа Алипулатова вичин уьмуьр­­дин цIийи рехъ хкяна. Махачкъаладин автодорожный техникум куьтягьай Субгьан Гьайбатовича До­къузпара, Мегьарамдхуьруьн районрин рекьерин управленийра кIва­лахна. “Дагнефть” объединенидин къуллугъчи хьайила, гарагъвидин хиве Избербашдин рекьерин управленидин начальниквилин къуллугъ туна. Ина нафтIадин мяденар, буругъар авай чкайриз рекьер дуьзмишайла, кар алакьдай пешекар “Дагнефтдин” Кочубейдин (Тарумовский район) рекьерин управленидин начальниквиле тайинарна.

Ада республикада цIийи ре­кьер туькIуьрунин, муькъвер эцигунин, куьгьнебур къайдадик кухтунин кардик еке пай кутуна. Алипулатова Гарагърин хуьруьзни дуьзгуьн рехъ тухвана. Яшлу инсанри ам гьуьрметдивди рикIел хкизва.

Яргъал вахтунда зегьмет чIуг­вадай сагъламвал хьанач, дяведин хирери чпин кар авуна: Субгьан Гьайбатович 1967-йисуз, 45 йисан яшда аваз, рагьметдиз фена.

— Субгьан дах женгера лигим хьанвай, векъивал квай, амма гьахъ­­лу, намуслу, дуьзвал кIандай итим тир, — рикIел хкизва  Ильман Алипулатова. КIвалинбурувайни, санал кIвалахзавайбурувайни ада гьакI истемишдай. Авай гаф чинал лугьудай. Гьайиф хьи, ахьтин женг­чияр, гьукумдиз, халкьдиз вафалу­ итимар гила тIимил гьалтзава. Къе ватанпе­ресвиликай гзаф рахазва. Заз акI я хьи, ватанпересвал фашистрал Гъалибвал къачур кье­гьал несилдихъ га­лаз тарихдиз физ­ва. ИкI хьун лазим туш. Ватанпересвал чи гьар йи­къан кар хьун лазим я. Чи уьтквем­ бубаяр, гьунарлувилер рикIел хвена, абурун крар мадни хъсандиз давамардай несилар арадал гъун чи буржи я.

Субгьан Гьайбатовича вичелай гуьгъуьниз жанлу ирс, гел, къени крар туна. Адан ругуд веледни обществодиз къуллугъ авур ва  и кар давамарзавай инсанар я. Республикадилай къецени машгьур журналист, государстводин, общественный деятель Ильман Алипулатовни Субгьанан хва я. Гуьзел Ма­­хач­къалада филолог, Валентин Свердловский областда экономист я. Фероза Дагъустандин Огнида, Ра­иса Каспийскда, рагьметлу Юрикан хизан Махачкъалада яшамиш жезва.

— Дахди зи стхадал тIвар вичин женгинин юлдаш Юрик рикIел хуьнин, адаз гьуьрмет авунин фикирдалди эцигнай, — къейдзава И.Алипулатова. — Зун гилани абурун — фронтовикрин дуствилел гьейран жезва. Дахдин женгинин юлдашар са шумудра чи кIвализ атана. Гьа ихь­­тин дуствал чаз къе генани герек я.

Нариман Ибрагьимов