Къе заз жуван ученик ва дуст хьайи, цIуд йисалай артух вахтунда Хив райондин образованидин управленидин начальникдин везифаяр тамамарай Дагъустан Республикадин лайихлу муаллим Меликов Къачмаз Гьайвазовичикай ихтилатиз кIанзава.
Къачмаз Меликов 1958-йисан февралдин вацра Хив райондин Вини АрхитIа дидедиз хьана. За Агъа АрхитIа кIвалахзавай сад лагьай йис (1975-1976- йисар) тир. Къачмаз Гьайвазовича гьа вахтунда 10-классда кIелзавай. Адан рикI алай тарсар урус чIал ва литература тир. Урус чIалан тарсар гьа вахтунда 10-классдиз Алияров Зейдуллагь Гьискиновича гузвай. Хив районда кьилин образование къачунвай сифте муаллимрикай сад тир ада Къачмазан гзаф тариф ийидай. Школадин программадилай гъейри, гадади художественный эсерар гзаф кIелдай, хъсан къилихдин, дуьзвал кIандай, вичихъ галаз кIелзавай аялриз герек атайла куьмек гудай, общественный уьмуьрда иштиракдай ученик тир.
Школа хъсан къиметралди куьтягьна, Къачмаз Дагъустандин государстводин университетдин филологиядин факультетдин урус чIалан отделенидиз гьахьна. Университетни Къачмаза хъсан къиметралди акьалтIарна, 1982-йисуз хайи хуьруьз — Вини АрхитIрин школадиз кIелунинни тербиядин месэлайрай директордин заместитель яз хтана. Гьа къуллугъдал ада 1993-йисалди кIвалахна.
1993-1998-йисара Къачмаз АрхитIрин, ЦIинитIрин, Тркалрин, Цлахърин жемятар акатзавай АрхитIрин сельсоветдин председатель хьана. И вахт четинди, дарди тир. ЯтIани Къачмаз хуьрерин арада авай рекьер, булахар, куьчеяр ремонтна, халкьдиз къулайвилер ийиз хьана, жегьилриз кIвалер эцигдай чилер чара авуна. Гуьгъуьнлай, 2004-йисалди ам Вини АрхитIрин муьжуьд йисан школадин директор, идалай кьулухъ Хив райондин образованидин управленидин начальникдин заместитель ва 2008-йисалай УНО-дин начальник хьана. 2018-йисуз Къачмаз хушуналди къуллугъдилай элячIна, пенсиядиз экъечIна.
Къачмаз Гьайвазовича образованидин управленидин начальниквиле кIвалахзавай йисара Хив райондин Хуьрегрин, Ургъарин, ЧIерейрин, Агъа Яракрин, Вини Яракрин, КьванцIилрин, ЧIилихърин хуьрера цIийи школайрин дараматар эцигна. Цналрин, Хиврин, ЦIинитIрин, Чувекрин хуьрера авай школайрин дараматар бинедилай ремонт авуна, абур гегьеншарна. Къванцига, Агъа АрхитIа аялрин цIийи бахчаяр эцигна. Хивда ва Агъа Ярака гамарин фабрикадин дараматар капремонт авуна, абурукай аялрин бахчаяр туькIуьрна. И йисара Хив районда юкьван — 18, махсус — 6 ва сифтегьан 5 школа авай. Анра, санлай къачурла, 2500 аялди кIелзавай, 450 муаллимди кIвалахзавай.
Хив райондин хуьрер лезгийринни табасаранринбур я. Райондин мектебра чирвилер ва тербия гунин дережа виниз акъудун, кьве халкьдин аялринни муаллимрин арада дуствилин алакъаяр мягькем хьун патал Къачмаз Гьайвазовича гзаф зегьмет чIугуна. Хив райондин школайра кIелай аялар хъсан вузрик экечIна, абурун арадай тIвар-ван авай алимарни хкатна.
Кьве миллет авай районда образованидин руководителвиле кIвалахун регьят кар туш. Кьве миллетдин итижарни сад хьиз кьуна, хвена кIанда, тахьайтIа, арзаяр ийиз, кIвалахдай мумкинвал гудач. Хив районда образованидин управленидин руководителвиле 10 йисан вахтунда кIвалахай мад са лезги хва Хъукьварин хуьряй тир Алискер муаллим я. Эгер адаз кьве халкьдин, райондин муаллимрин арада гьуьрмет авачиз хьанайтIа, адавай икьван йисара кIвалахиз жедачир. Райондин руководстводи Къачмаз Гьайвазовичаз гзаф гьуьрмет, ихтибар ийизвай.
Пенсиядиз экъечIайдалай кьулухъ ада образованидин управленида кIвалах методист яз давамарзава. Райондин жемятдин, муаллимрин арада адаз ийизвай гьуьрмет еке я. И кар адахъ галаз инсанри рафтарвалзавай жуьре акурла якъин жезва. Гьина кIвалахнатIани, ада сабурлувал хвена, вичин гъилик кваз кIвалахзавай ксарин кефи ханач. Я ришветбазвилин жигьетдайни адакай садавайни са гафни лугьуз жедач — гьи къуллугъдал хьайитIани, ада вичин везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудиз хьана.
Къачмаз Гьайвазовичан хизанда вад аял чIехи хьана, абуру вирида кьилин образование къачунва, гьар сад са кеспидин иеси хьанва. Къачмазан кIвализ мукьвал-мукьвал мугьманар къведа. Адан уьмуьрдин юлдаш Зиерханума абур гьамиша чин ачухдиз, хъсан лезги хуьрекар вилик эцигиз кьабулзава.
Къачмаз Гьайвазовичаз Аллагьдин патай пай ганва — адахъ манияр лугьудай ширин сес ава. Межлисра ам тамада жеда, ширин сесиналди лезги халкьдин манияр лугьуда. Адаз вичин хуьр, лезги халкь гзаф кIанда. Шаир Ш.Шабатовани манидар-композитор К.Камилова кхьенвай “АрхитIрин хуьр” мани арадал атуник ада вичин пайни кутуна. Адаз чи халкьдин тарих хъсан чида, инсанар алай чкайрал суьгьбетар ийида.
“Къачмаз Гьайвазович инсанвал квай, вичин кIвалах лап хъсандиз чидай, жемятдин патай еке гьуьрмет авай, ватандал, хайи чилел рикI алай, туькIвей хизан арадал гъанвай гьахълу ва адалатлу руководитель тир”, — къейдзава за чпихъ галаз суьгьбет авур Хив райондин кьил Ярмет Ярметова, адан заместитель Агъамирзе Гьамзабегова, школайрин директорар тир Энвер Хидирова ва Эмирагъа Эмирагъаева, Назим Гьажимегьамедова.
Зи фикирдалди, халкьдин арада гьуьрмет къазанмишун чIехи бахт я. И жигьетдай Къачмаз Гьайвазовни бахтлу инсан я лагьайтIа жеда.
Масуб Магьмудов,
ЦIийи Макьарин хуьр
