И сеферда зал зи дуст Къулибег, гъилик вад къарникъуз авай себетни кваз, чинни чIуру яз, базардин ракIарал гьалтна.
— ЦIийи йисан суфра патал кIани-такIан къачуда лагьана атана, — ачух хьана ам, зун акурла. – Гъиле гьатайди и вад къарникъуз я.
— Хизан сагъ хьайиди, хъуьтIуьн цикIиз вад къарникъуз ваз тIимил яз аквазвани? Кефчибег я, валлагь…
— Кефчибег вун я, Деребег. На хабар кьазвач куьн я и вад къарникъуз лагьана.
— Куьн я?
— Я залум, накь, вилик юкъуз и къарникъузар за гьа са къаридивай кило 250 манатдай къачурди я. Къе а пулунихъ атайбур – ибур? Са къарникъуз – 50 манатдай!.. ИкI вучиз я, къари-баде? – жузурла, «Демократия я, хва!» — жаваб гана къариди.
Къарникъузрихъ галаз демократиядин вуч алакъа ава? — тажуб хьана зун.
— Лап хъсан, — жаваб гана къариди. — Демократияди заз кIанивал маса це, жуван кар ая лугьузва. Ваз аквазвани, какаяр гвайда куьн гузватIа? Вад кака — 250 манатдай. Накь са лоток (10 кака) и къиметдай тир. Зи къарникъузар какайрилай усал яни?..
— Аквазвани, Къулибег, къарийризни демократиядикай хабар хьанва. Вун гилани ксанма. Хьухь ман вакайни са демократ – девирдин итим. Вун ви пенсия гьисабиз…
— Деребег! Вуна зи лекьерал кьел алахмир. Демократия бизнес яни бес? Алдатмишун яни сада-сад?
— Я хва, ваз къарникъузар гвай къариди лагьанай: гъиляй къведайвал ая. Демократияди вири ихтиярар ганва…
— Деребег! Алатна рахазва вун. Демократия лутувал туш! Ада зегьмет чIугвадай, гьалаллувилелди фу недай ихтияр ганва. Зегьмет чIугун тавурла яни вад кака 250 манатдай маса гузвайди. Къарникъузар маса гузвай къаридикайни «демократ» жезвайди… Гила фагьума, Деребег, и базарда гьикьван «демократар» — фукъиранар, масадан зегьметдалди алверзавайбур кIватI хьанватIа…
— Вучда, Къулибег, ви гьисабрай, гила базарар агалдани? Ваз чидани чи халкьдин, зун гъалатI туштIа, са пай и базарри хуьзвайди я. Гьукуматни — гьакI. Налогар гузвайди я-е вирида. Ви пенсияни гьадакай жезвайди я.
— Деребег! Зегьмет я девлет гьасилзавай къуват. Цан цана, тум кутун тавур никIяй экъечIдайбур цацар я. Цацари верчер тухардач, гишин верчери какаяр хадач. Ингье ваз, деринра гьахь тавунмаз аквазвай гьакъикъат.
— Къулибег, исятда кьилинди бизнес-пул я. Зегьмет пара чIугуна — ваъ, пул пара къачуна кIанда. Демократияди ганва, хва, а ихтияр…
Базардин ракIарал яргъалди акъвазна, гьуьжетра гьатнавайбурун патав къуьнерал хъипи кьве цIирх алай жегьил полицай атана. — «Халуяр, куьне общественный къайда чIурзава. Алишверишзавайбуруз манийвалзава. Мукьвал-мукьвал къал алаз рахаз, чилел цуькIуьнарни вегьезва. Им лагьайтIа, антисанитария тирди чизвачни квез? Тахсирар квек мадни квайди хьиз я. Ибур вучар я? О-о-о! Вад къарникъуз гваз базардин ракIарал акъвазнава. Инал маса гун къадагъа тирди чизвачни? Къарникъузар дуьзбур ятIани чидач. Абур михьибур тирди тестикьарзавай чар гвани вав?..
Къулибеган сес кьурана. Деребег къеняй хъуьрезвайтIани, винелай секинзава. Эхирни Къулибег рахана:
— Я хва, зун базарда шей маса гузвайди туш. За маса къачунва атIа «демократ къаридивай. И «демократни» зал инал гьалтнавай зи дуст я. Чна къайдаяр чIурзава?
— Халу, «демократар» лугьуз, вуна закай ягьанатарни ийизвани? Ша участокдиз! За ваз чирда демократар вужар ятIа… Вунни чахъ галаз ша, халу. Вун шагьид я инал хьайи агьвалатрин.
— Деребег! Тур и кас гъавурда. Зун вуж я, алверчи вуж я, чира.
— Демократия я, Къулибег! Гьукумдин векилдиз завай аксивализ жедач. Гьада лагьайвал авуна кIанда. За ваз лагьанай аямдиз килигайвал кьил хвена кIанда. И чун участокдиз тухузвай хтулдини вичин кьил хуьзвайди я. Зун, вун хьтинбур демократиядин рекьел хкиз, женг чIугвазвайди я. Им адан везифа я.
— Чахъ везифаяр авайди тушни бес? — туьнт хьана Къулибег. Агь, Деребег, Агь, демократия!..
Мердали Жалилов
РФ-дин ва РД-дин культурадин
лайихлу къуллугъчи
