Алай йисан 13-сентябрдиз Россиядин Федерацияда сечкийрин сад тир югъ кьиле фида, гьа гьисабдай яз — Дагъустан Республикадани. И юкъуз республикадин 6 шегьердин, 38 райондин ва 607 хуьруьн депутатар хкягъун лазим я. Санлай къачурла — 6067 депутат. Яни им акI лагьай чIал я хьи, чкайрин собранийриз цIийи инсанар пара къведа.

Къейд ийиз кIанзава, политикадин метлеб авай и вакъиа лап важиблуди я ва гьавиляй уьлкведин гьукумдин вири идарайрин, органрин, политический партийрин, общественный организацийрин ва гьакI агьалийрин хивени еке жавабдарвал ава: 13-сентябрдиз кьиле фидай сад тир сечкияр вини дережада аваз тухун, абура иштиракун ва  шегьеррин, районрин, хуьрерин собранийриз лайихлу ксар хкягъун.

Эхь, чкадин агьалийрин дердийрикай, месэлайрикай хабардар тир, абур гьялдай рекьер, мумкинвилер жагъуриз алакьдай, хуьрерин, шегьеррин экономика хкажуник, агьалийрин яшайиш хъсанаруник, чи маканар аваданламишуник, хуьруьн майишат вилик тухуник чпин пай кутадай, гьар са ватанэгьлидихъ рикI кудай, жегьил несилдиз талукь месэлаяр гьялунин карда куьмек гудай лайихлу инсанар.

Республикадин вири шегьерра, районра ва хуьрера вахтунда сечкидин комиссияр кардик кутунвай. Абуру чпин кIвалахни истемишзавай къайда тешкилна. Алай йисан 27-июндилай 3-августдалди чка-чкада­ са мандатдин, гзаф мандатрин округрай ва партийрин­ ­сиягьрин бинедаллаз депутатарвиле кандидатар къалурунин, абуру сечкидин комиссийриз агакьарзавай документар ахтармишунин ва ксар кандидатвиле регистрация авунин  серенжемар кьиле тухвана.

Республикадин сечкидин комиссиядай чаз хабар гайивал, 13-сентябрдиз Кьиблепатан Дагъустандин районрани сечкияр кьиле фида. Ахцегь, Кьурагь, Ру­тул­, Су­лейман-Стальский, Мегьарамдхуьруьн, До­къуз­пара, Хив, Дербент, Табасаран районрин ва абурук акатзавай саки вири хуьрерин собранийриз депутатар хкя­да­.

Шегьеррикай рахайтIа, сечкияр Махачкъалада, Буйнакскда, Дагъустандин Огнида, Къизлярда, Юж­но-Сухокумскда, Каспийскда кьиле фида. Дагъустан­дин меркездин Ленинский, Кировский ва Советский районрай 79 депутат хкяда ва абурукай гьар райондай­ 15 депутатди шегьердин собранидани чкаяр кьада­.

Лугьун лазим я хьи, депутатвиле хкязавай ксар гьар са агьалидин, хуьруьн, райондин къайгъуда авайбур хьун сечкичийрин къанажагъдилай, жавабдарвилелай, важиблу месэладив дуьзгуьнвилелди, пакадин йикъакай фагьум авуналди эгечIунилай аслу я. Чаз виликан сечкийрин нетижайри къалурайвал, чкадин собранийриз дуьшуьшдин гзаф ксар акъатна. Абуру агьалийриз, хуьрериз талукь месэлаяр гьялдай­ рекьер, мумкинвилер жагъурун, чпи гьахьтин вахтунда кар гъиле кьун ва кьилиз акъудун патал са затIни авунач. Ахьтинбуруз чидайди са рехъ я — чпин хийирдихъ калтугдай рехъ. Жезмай кьван ахьтинбурун гъилера депутатдин мандатар туна виже къведач.

Са мандатдин, гзаф мандатдин округрай къалурнавай кандидатрикай вуж гьихьтинди ятIа чирун, ахтармишун  регьят я. Амма партийрин сиягьра тунвай ксарин лайихлувал квекай ибарат ятIа чирун  четин акъвазда. Сечкийра “Сад тир Россия”, КПРФ, “Гьахълу Россия”, ЛДПР, “Ватан”, “Рот-Фронт”, “Ватанпересар” ва маса партийри иштиракда ва абур чпин векилрикай депутатар хьун патал алахъда.

Гьеле мартдин вацралай республикада сечкидин комиссийриз сечкийриз гьазурвал акунин ва сечкияр кьиле тухунин карда куьмек гун патал штаб тешкилнавай. Календардин пландин бинедаллаз РД-дин ЦИК-ди ва и штабди вишев агакьна серенжемар кьиле тухвана ва сечкидин чкайрин участокрин векилриз важиблу месэлайрай чирвилер гана.

ЦИК-дин председателди хабар гайивал, республикада сечкийриз секин гьалара гьазур жезва. Гьар са талукь идаради, къуллугъчиди вичин хиве авай ве­зифаяр дуьздаказ тамамарзава. Шегьеррин ва рай­он­рин сечкидин саки вири комиссийрик Дагъустандин Общественный палатадин векилар ква. Гьа са вахтунда къейд ийиз кIанзава, Общественный палатадиз сечкияр кьиле физвай гьалдал контроль тухудай гуьзчияр (наблюдателар) тайинардай ихтиярни ганва.

КIелзавайбурун фикирдиз ихьтин са карни гъиз кIанзава. Алатай йисара кьиле фейи сечкийра малум хьайивал, сечкичийрин списокра вири агьалийрин тIва­рар  гьатзавач. Сечкидин бязи комиссийри сечкичийрин сиягьар цIийи хъийизвач, хуьряй, шегьер­дай фейи-тефей, хтайбур чирзавач. 18 йис тамам  хьанвай гьар сада, сечкидин чкадин участокдиз фена, вич сечкичийрин сиягьда авани-авачни чирун лазим я.

Хийир Эмиров