Кьурагьрин сад лагьай нумрадин юкьван мектебдин — 110 йис
Вичин вири уьмуьр акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гуниз бахш авур и мергьяматлу касдихъ галаз зун сифте яз гуьруьшмиш хьайидалай инихъ хейлин вахтар — тамам яхцIурни цIикьвед йис — алатнава.
1970-йисан 1-сентябрь. За Кьурагьрин юкьван школада кIелиз башламишна. Пуд лагьай тарсуниз чи классдиз вичив кьадай парталар алай, чина милайим хъвер авай, са кьадар яшар хьанвай муаллим гьахьна.
— Школадин директор Мегьамедэмин муаллим я, — кьилин ишарадалди муаллим къалурна, лагьана заз патав ацукьнавай ва захъ галаз санал интернатда яшамиш жезвай кIутIулви гадади. — Ада чаз химиядин ва биологиядин тарсар гуда.
Гьа и йикъалай чи гуьруьшмишвал башламишна ва идалай гуьгъуьниз саки къанни цIуд йисалай виниз девирда чи арада анжах хуш рафтарвилер хьана.
Ватандин ЧIехи дяве куьтягь хьайи 1945-йисуз Къурбанов Мегьамедэмин муаллимди Кьурагьрин юкьван школа акьалтIарна. Гьа и йисуз ам Дагъустандин пединститутдин химиядинни биологиядин факультетдик экечIна. 1949-йисуз, пединститут куьтягьна, ам Кьурагьа тешкилнавай диде-бубадикай магьрум хьанвай аялрин детдомдин завучвиле, гьа са вахтунда школада кIелунинни тербиядин рекьяй школадин директордин заместителвиле тайинарна. Кьве йисуз Мегьамедэмин муаллимди диде-буба амачир аялриз бубавал авуна, абуру чеб етимар яз гьисс тавун патал гзаф зегьмет чIугуна. 1951-йисуз ам Ашарин тамам тушир юкьван школадин директорвиле, гуьгъуьнин 1952-йисан мартдилай райисполкомдин халкьдин образованидин отделдин заведующийвиле тайинарна. 1957-йисалай 1964-йисалди Мегьамедэмин муаллимди мад вичин хайи школада аялриз производственный рекьяй чирвилер гунин карда директордин заместителвилин везифаяр тамамарна. Гуьгъуьнлай вад йисуз мад детдомдин директор яз кIвалахна. Гьа и йисуз Кьурагьрин хуьруьн сечкичийрин тIалабуналди Мегьамедэмин муаллимдин хиве Кьурагьрин хуьруьн Советдин исполкомдин председателвилин везифаяр туна.
1982-йисалай 1989-йисалди Мегьамедэмин муаллимди вичин хайи школада эвелдай классдилай къеце кIвалах тухунин рекьяй школадин директордин заместителвиле, гуьгъуьнлайни директорвиле кIвалах хъувуна.
Аквазвайвал, Мегьамедэмин муаллимди саки вири уьмуьр акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гуниз бахшна. Жув адан ученик яз, акурвал, гуьгъуьнлай са шумуд йисуз кIвалахдин жигьетдай суьгьбетар ийидайлани, за гьисс авурвал, и муаллимдин хуш рафтарвилери а патал алай кас мягьтелардай.
Зи рикIел хъсандиз алама. Ингье муаллим тарсуниз атана. Чин са тIимил атIугъайди тиртIани, сивик мили хъвер кваз салам гана, ада чун цIийи тарсунин гъавурда твадай. Гъавурда гьат тавур ва я тарсунин лап важиблу чкаяр тади квачиз, са шумуд сеферда тикрар хъийидай. Анжах ахпа алатнавай тарс хабар кьадай. Аялдихъ галаз къал алаз рахун ва я аялдин гуьгьуьлда акьадай хьтин гаф лугьун адаз ерли хас тушир.
Зи рикIел ихьтин са дуьшуьш хквезва. Химия жуваз хъсандаказ течирвиляй са сеферда Мегьамедэмин муаллимди гайи са суалдиз завай (белки, суал лап регьятди тир жеди) жаваб гуз хьаначир. Инал заз ада жуваз гьич багъишламишиз тежедай хьтин “тарс” гана: “Ацукь, — буйругънай муаллимди. — Гьам течирвиляй за ваз “кьуд” къимет эцигзава”.
Пагь, регъуь хьанай заз сифте нубатда жуван муаллимдихъай ва ахпа жувахъ галаз санал кIелзавай аялрихъайни. Амма и кар заз вижевай тарс хьанай. Гуьгъуьнлай за чалишмишвилер артухарнай, и предметдайни за йис хъсан къимет аваз куьтягьнай.
Райондин “Дагъдин булах” газетдин хсуси корреспондент ва отделдин редактор яз кIвалахдайлани, за са шумуд сеферда муаллимди регьбервал гузвай хуьруьн Советдин ва школадин кIвалахрикай гьам тарифдин, гьамни критикадин макъалаяр кхьенай. Садрани муаллимди за кхьей макъаладиз тикъет яначир, зи къелем мадни гужлу хьуниз талукь яз са кьадар меслятар къалурдай.
Вичиз гьакъикъатда Кьурагьа бахт жагъайди яз гьисабай Валентина Николаевнадихъ галаз Мегьамедэмин муаллимди 1950-йисуз кьисметар сад авунай. А чIавуз Валентина Николаевнади, яргъал Урусатдай атана, Кьурагьрин юкьван школада гъвечIи классриз тарсар гузвай. Са куьруь вахтундилай Дагъустандин пединститутдин филологиядин факультет акьалтIар хъувур Валентина Николаевнади саки вичин эхиримжи нефесдалди школада зегьмет чIугуна. Гьатта пенсиядиз экъечIайдалай гуьгъуьнизни ада кIвалахун давамарнай.
Чеб чпел гзаф ашукь тир жегьил муаллимри бахтлу хизан яратмишна. Валентина Николаевнади адаз пуд гадани кьве руш багъишна. Вичел чан аламаз (гьайиф хьи, ам са артух гзаф яшар тахьана, чи арадай акъатна) ада вичин вири веледрив кIелиз туна, виридаз кьилин образование къачудай мумкинвал гана. Акьул-камалдалди тафаватлу жезвай Мегьамедэмин муаллимдин веледри бубадинни дидедин тIва-рарал дамахзава, чпиз гайи насигьатрал амалзава.
Жуван бейнида гьакьван дерин гел тур муаллимдикай завай мадни тарифдин келимаяр лугьуз жеда. Амма кар инал алач. 1989-йисуз, сагъламвал зайиф хьун себеб яз, муаллим кIвалахдивай къерех хьана. Начагъ яз больницада къатканвайла, зун адал кьил чIугваз фена. Инал заз лап гьайиф хьайи кардикай талгьана жедач.
— Зун гьич са вахтундани чIехи крарихъни тIварарихъ калтугнач, — вичин дерт ачухна муаллимди. — Квез малум тирвал, зи саки вири уьмуьр аялриз чирвилер ва тербия гуниз акъатна. За жув бахтлу кас яз гьисабзава. Амма райондин халкьдин образованидин отделди зи алахъунриз ерли фикир тагун тажуб жедай кар я.
Белки, и кIвалах райондин руководстводини лазим тир фикир тагунилай аслу хьана жеди.
Шаксуз, гьакI я. Дугъриданни, хайи школа патал Мегьамедэмин муаллимдин чалишмишвилерни алахъунар тикрар техжербур я. Заз малум тирвал, адан зегьметдиз ганвай къимет “Соцсоревнованида гъалиб хьунай” лишандалди ва В.И. Ленин хайи йикъалай инихъ 100 йис тамам хьуниз талукь яз ганвай “Гьакъисагъвилин зегьметдай” медалдалди сергьятламиш жезва. Эхиримжи йисара лагьайтIа, чирхчирвилер себеб яз, бегьемвилелди вад юкъузни везифаяр кьиле тухуз тахьай ксар чIехи тIварариз лайихлу жезва.
Кьурагьрин сад лагьай нумрадин юкьван школада мукьвал-мукьвал шадвилин мярекатар тешкилзава. И мярекатрал чна Мегьамедэмин ва Валентина Николаевна муаллимар (рагьмет хьуй чпиз) рикIел хкизва.
Шад жедай кар ам я хьи, Мегьамедэмин муаллимдин чIехи руш Светланади Дагъустандин пединститутдин филологиядин факультет акьалтIарай 1978-йисалай инихъ саки яхцIур йисуз хайи школада зегьмет чIугуна, диде-бубадин рехъ давамарна. Алай вахтунда пенсияда ава, ял язава. Жувахъ галаз санал са классда кIелай ва саки къанни цIуд йисалай виниз девирда санал кIвалахай Светлана муаллимдихъ галаз гуьруьшмиш хъхьун заз акьалтIай хуш кар хьана. Кьвед лагьай руш Иринади чи школадин библиотекадин заведующийвилин везифаяр тамамарзава.
Кьурагьрин сад лагьай нумрадин юкьван школа патал алай кIелунин йис кьетIенди я — мектебдин 110 йис тамам хьанва. Лишанлу вакъиадихъ галаз алакъалу яз, чпин вири уьмуьр акьалтзавай несилдин бахтлу гележег патал бахш авур муаллимрин экуь къаматар рикIел хкун чи везифа я. Абурун тIварар, крар хайи школадин тарихдай акъатдач.
Абдула Семедов,
Кьурагьрин 1-нумрадин
мектебдин дидед чIалан муаллим
